آرامشی که جزیره کیش دارد برای هنرمندان بسیار کارآمد است

هنر به زبان ساده فرایندی است که در آن، یک معنا یا احساس یا فرم در قالبی زیبا و با در نظر گرفتن اصول زیبایی شناسی بیان شده است. در نهایت بر عواطف و احساسات مخاطبان آن فرایند نیز اثر می گذارد. ریشه "هنر" در زبان سانسکریت به واژه سونره باز می گردد که در زبان پهلوی و فارسی امروز به شکل هنر تغییر یافته و پژوهشگران آن را به معنای انسان وارسته می دانند. هر چند تعریف هنر به این سادگی نیست و پیچیدگی های زیادی در آن وجود دارد اما معمولا آثار هنری در مواردی مانند استفاده از تخیل ، بیان احساسات ، نمایش عواطف و چند معنایی بودن وجه اشتراک دارند. گاهی برای این پدیده مرزبندی هایی مانند هنرهای زیبا و کاربردی در نظر گرفته می شود.

جذابيت و زیبایی؛ وقتي صحبت از جذابيت در هنر مي کنيم در حقيقت منظور ميزان مقبوليت يک اثر هنري در نگاه مخاطب است. جذابيت را مي توان کشش و کيفيت اثرگذاري، جذب يا القاي لذت اثر هنري يا اجزاي دروني آن بر مخاطب تعريف نمود. با اين تعريف، جذابيت و مقبوليت يک اثر هنري بستگي به روحيه و ديدگاه مخاطب آن نسبت به هنر دارد و نمي توان به آن به صورت مطلق نگاه کرد. از آن رو که تخيل يکي از مهمترين عوامل در شکل‌گيري اثر هنري است و همچنين آثار هنري از عاطفه و احساس هنرمند نيز سرچشمه مي‌گيرند در نتيجه پديده هنر که عنصر اصلي سازنده آن تخيل و عاطفه است، بي شک نمي‌تواند معنايي منجمد و تک بعدي داشته باشد. از اين جهت است که هر کس در برابر آثار هنري مي‌ايستد، دريافت و استنباط خاصي دارد و به طريقي جذب آن مي شود.

هنر نيز مثل همه جنبه هاي ديگر زندگي براي موفق بودن نيازمند جذابيت است. هنر خوب اگر بخواهد چيزي بيشتر از يك نمايش مصور خشك و بي‌روح باشد و اگر بخواهد در جريان زندگي نقش آفرين باشد، مي‌بايد جذاب باشد و به دنبال اين جذابيت، تاثيرگذار. لذت در شکل دهي به جذابيت هاي هنري يک عامل بحث برانگيز است. در حقيقت گاهي مرزهاي زيبايي و لذت نيز در تعاريف مربوط به هنر کاملا در هم مي آميزد و تشخيص آن سخت مي گردد. «زيبايي» هميشه جذاب و لذت بخش است و هنر نيز به واسطه همين ويژگي هميشه ارزشمند بوده است. اين زيبايي ساده هنر، در مقام توصيف بسيار سخت رخ مي نماياند. تئوريسين هاي فلسفه هنر، هنر را همچون مرواریدی توصيف مي كنند كه در درون پوسته سخت صدف تعريف جاي گرفته است.

در راستای شناخت و معرفی هنرمندان جزیره کیش،با علی کشاورز یکی دیگر از هنرمندان فعال نقاشی و موسیقی جزیره در دفتر روزنامه اقتصاد کیش به گفت و گو پرداختیم که باهم می خوانیم:

دلیل گرایش شما به این هنر چه بود؟

از زمانی که توانستم دنیای اطرافم را بشناسم،دیدم در اطراف من خواهرم و برادرم وعموها و...موسیقی کار می کنند و با وادی هنر آشنایی داشتم و گوش موسیقی داشتم،اولین سازی که شروع کردم و یک مقطع کوتاه کار کردم ساز ویولن بود که متاسفانه به دلیل انتخاب اشتباه مدرس به مقصد نرسیدم و کمی از موسیقی دور شدم.بعد از گذراندن دوره راهنمایی برای انتخاب رشته دبیرستان تصمیم گرفتم بخاطر روحیه و علاقه ام به رشته ادبیات بروم که شنیدم رشته نقاشی ایرانی،که شاخه های تذهیب،تشعیر،نگارگری و مینیاتور داشت،تازه در هنرستان تدریس می شود،به هنرستان رفتم و به این رشته خیلی علاقه مند شدم،در کنار این رشته هم سعی می کردم طراحی راهم قوی تر کار کنم،اساتید خیلی خوبی هم داشتم،استاد حسین زاده من را راهنمایی کرد که طراحی را به طور جدی دنبال کنم وبا دست طراحی قوی بتوانم از آن بهره ببرم،کارهای گروهی زیادی انجام دادیم که برای من انگیزه شد برای ادامه این رشته.

انگار با طراحی تمام انرژی منفی که در اطرافم وجود داشت را تخلیه می کردم،در آن زمان به طور حرفه ای فوتبال هم بازی می کردم و در مقطع نوجوانان تیم سپاهان اصفهان هم حضور داشتم،ولی بیشتر به هنر گرایش داشتم،وقتی می دیدم که اطرافیانم وقتی یک نقاشی ساده را می بینند،خیلی تشویقم می کنند و خوشحال می شوند،همین باعث شد که خیلی جدی تر این هنر را دنبال کنم و بعد از گذراندن دوره دبیرستان،وارد دانشگاه هنرهای زیبا شدم،در دانشگاه شاخه طراحی را جدی تر دنبال کردم و از اساتید حرفه ای تر برای پیشرفت کمک گرفتم.

شانس خوبی که داشتم با استاد هادی پور آشنا شدم و از آنجا داستان خیلی جدی تر شد،اگر تا آن زمان برای دل خودم نقاشی می کشیدم،از آن روز به بعد باری روی دوش من بود که باید با نقاشی حرف می زدم و پیامی می رساندم،شاید برای یک نقاشی ساده، روزی6ساعت وقت می گذاشتم و متوجه گذر زمان نمی شدم.همزمان هم در رشته ای دیگر کار می کردم که بتوانم امورات هنرم را تأمین کنم،چون متأسفانه هنر در ایران نام دارد ولی نان ندارد.

با استادم کار می کردم تاجایی که بااجازه استاد در کنارش به هنرآموزهایی که می خواستند استارت کار را بزنند،آموزش می دادم.تدریس به پیشرفت من خیلی کمک کرد.از آن زمان به بعد سعی کردم ذات هنر را درک کنم و همچنان درگیر این کار هستم،بااین موضوعات هنر و چیستی هنر همیشه کلنجار می رفتم و باعث شد دراین زمینه خیلی مطالعه داشته باشم.

*چه سبک و تکنیکی کار می کنید؟

من سبک رئال و هایپر رئال کار می کنم ،سعی می کنم واقع گرایانه کار کنم سعی می کنم چیزی که در دل جامعه است را برای مردم بازگو کنم.

من طبیعت گرا هستم و از ریزش یک برگ هم لذت می برم.این روزها متأسفانه هنرمندان مدرن، رئالیست ها را نقد می کنند که با دوربین عکاسی رقابت می کنید!

من این نقد را قبول ندارم،چون حسی که یک نقاش رئالیست در خلق اثرش خرج می کند در عکس وجود ندارد،دوربین عکاسی،احساس دست یک نقاش را ندارد؛ما باید فلسفه تکرار را درک کنیم،اگر رئالیست ها تکرار می کنند،و این کار غلط است،پس ریزش برگ ها در فصل پاییز و تکرار باران و...هم غلط است،در صورتی که این تکرار زیباست.

شیوه آموزش من هم از طراحی و اسکیس ،رنگ شناسی از پایه و تکنیک های روز دنیا که برگرفته از مدرسه بازل سوییس است،آموزش را پیش می برم و بعد از آن تکنیک های مختلف باتوجه به علاقه هنرجو آموزش را ادامه می دهیم.

*نقاشی شما را چطور از لحاظ روحی اغنا می کند و در هنگام خلق اثر چه احساسی دارید؟

این حس را نمی شود به زبان آورد،شاید دیدنی باشد،من همیشه می گویم،اگر نمی توانیم نقاش باشیم و یا نوازنده موسیقی حداقل بیننده و شنونده خوبی باشیم،من وقتی دارم کار می کنم،در این دنیا نیستم!در تک تک شاخه های درخت هایی که دارم نقاشی می کنم حضور دارم،بیشتر مواقع با خدای خودم راز و نیاز می کنم و دوست دارم در این ساعاتی که کارهنری انجام می دهم به خدا نزدیکتر باشم.

ما باید با صبوری و آرامش در این مسیر قدم برداریم وآن موقع قطعا شکوفایی هم اتفاق می افتد، من همیشه به خدا توکل کردم و مطمئن هستم در این راه اتفاق خوبی برایم رقم می زند.

ذات هنر مقدس است ، بماند که بعضی افراد با نام هنر سودجویی می کنند،باید این افراد را از هنرمندان واقعی فاکتور بگیریم.جایی آقای ظریف گفته بود که آبروی هنر ایران استاد فرشچیان است و در هر کشوری که می روند آثار استاد را به عنوان یک هدیه گرانبها از ایران می برند.

*چقدر از وقتتان رو صرف خلق آثار هنری می کنید؟

به جرأت می توانم بگویم این روزها12ساعت از وقتم درگیر کار هنری است،یا موسیقی یا نقاشی و یا آموزش هر دو به هنرجوهایم.

ایده یک اثر چگونه به ذهنتان می رسد؟

ایده ممکن است از دیدن یک فیلم به ذهنمان برسد،از دیدن یک تصویر،حتی شعر و داستان هر کدام از این موارد برای ایده برداری به ما کمک می کند،مثلا استاد فرشچیان ظهر عاشورا را تصور می کند و اثر زیبایی خلق می کند که زبانزد است.

دنیای اطراف ما پر از ایده است،کافی است چشم باز کنیم و ببینیم،وظیفه هنرمند به تصویر کشیدن،حرف ها و رویدادهایی است که باید گفته شوند،مانند فقر و ...پیکاسو در جنگ جهانی دوم یک تابلویی خلق کرد و با این تابلو مردم را آگاه کرد که وقت نشستن نیست،هنرمند می تواند در جامعه بسیار تأثیرگذار باشد.

شروع کار خیلی سخت است،هنرمند وقتی با یک بوم سفید روبرو می شود،خیلی نگران است که اولین خط را چگونه آغاز کند،اما بعد از اجرای خط اول لرزش و استرس تخلیه می شود و باعث می شود که آزادانه کارکنید،من همیشه به هنرجوهایم یک نکته را می گویم و این است که مثل بچه ها بدون ترس نقاشی کنید ولی در بند اصول و قواعد همه چیز راحت می شود و دست و ذهن باهم هماهنگ می شوند و اثر خلق می شود.

ما قبل از خلق اثر مطالعه و تحقیق می کنیم،به دل طبیعت می رویم و از زیبایی های آن در آثارمان بهره می بریم،بخصوص در جزیره کیش،با طبیعت زیبایی که دارد،برای ما درس های زیادی به همراه دارد.

آرامشی که جزیره کیش دارد برای من که نقاشی کار می کنم خیلی لذت بخش و کارآمد است واین فرصت را به من می دهد که بیشتر در خدمت هنرم باشم،چون وقت و زمان ما در کیش بیشتر از سایر شهرهاست و باتوجه به نبود ترافیک و درد دسترس بودن همه چیز،بیشتر می توانیم از وقتمان بهره ببریم.

*بهترین اثرتان از نظر خودتان کدام است ؟

من همه آثارم را به نوعی دوست دارم.ولی یک اثر دارم به نام بوی سیب را چه کنم؟

این تابلوی من در نمایشگاه های مختلف توجه مشتاقان زیادی را به خودش جلب می کند،مشتری های زیادی هم داشت ولی من هرگز نمی توانم این اثر را از خودم دور کنم.زمانی که این کار را می کشیدم. ،آنقدر ذهنم درگیرش بود که بارها خوابش را می دیدیم،خیلی به خودم می بالیدم!و مغرور شده بودم!یک شب خواب دیدم یک نفر به من می گوید،تو هیچ چیز نیستی،سیب را به این زیبایی کشیدی، بوی سیب را می خواهی چکار کنی؟!تو باید دنبال بوی سیب بگردی.از اینجا بود که فهمیدم هیچ چیز نیستم!و بعد از 16سال که حرفه ای در این زمینه کار می کنم انگار اولین قدم است که دارم در این راه بر می دارم.

*تا به حال نمایشگاهی در کیش برگزار کرده اید؟

من نمایشگاه های گروهی زیادی در شهرهای مختلف برگزار کرده ام و از سال95که به جزیره کیش آمدم،با یک هنرجو آموزش را شروع کردم و بعد از آن هنرجوهای زیادی را در فرهنگسرا آموزش دادم،از نقاشی های هنرجوها در فرهنگسرای سنایی نمایشگاهی برگزار کردیم که با استقبال بی نظیر مردم کیش روبرو شدیم.بعد از آن تصمیم گرفتم که یک پایگاهی برای خودم داشته باشم که هر زمانی که خودم بخواهم نقاشی و تدریس کنم،مجموعه ای راه اندازی کردیم و در خدمت علاقه مندان به هنر هستیم.شروع کارمان در این مجموعه هم با یک نمایشگاه خیلی خوب در گالری میکا بود که از این نمایشگاه بسیار استقبال شد.

اما حیف است در کیش یک گالری نقاشی شیک و درخور شأن مردم کیش وجود ندارد،اگر حمایت شویم و بتوانیم یک گالری دائمی در کیش داشته باشیم،مردم هر روز می توانند به گالری سر بزنند،شاید یک نفر از مخاطبان با دیدن یک اثر به دنیای یک هنر راه پیدا کند و تلخی های درونش را با هنر تخلیه کند و به آرامش برسد.هنر ابزاریست برای رسیدن به کمال

کیشوندان وقتی فهمیدند چنین تکنیکی در کیش اجرا می شود خیلی استقبال کردند.

این تکنیک مداد رنگی را به این شکل در ایران 4نفر هستیم که کار می کنیم.

من در سال 92اولین DVD آموزشی این تکنیک را بامجوز اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ضبط منتشر شد و یکی از پرفروش ترین آثار آموزش تصویری نقاشی در ایران شد.

وظیفه هنرمند این است که بتواند حداقل یک نفر هم که شده را جذب کند و باهم در این راه قدم بردارند.

*نگاه شما به نقاشی امروز چگونه است؟ آیا جریان امروز نقاشی ایران را می پسندید؟

نه تنها در نقاشی بلکه در همه هنرها حتی در پوشاک و گفتار ماهم این شتابزدگی و مدرنیزه شدن در حال اتفاق افتادن است چون تکنولوژی از انسان برتری گرفته است و این باعث شده که یکسری دچار سردرگمی شوند،اگر ما هنر ما حرفی داشته باشد و تأثیرگذار باشد،یک نفر که بیاید روبروی تابلو قراربگیرد و تحت تأثیر قراربگیرد هنرمند کارخود را انجام داده است.

نباید فراموش کنیم که یک موسیقی خوب یا یک نقاشی خوب شما را به سکوت دعوت می کند تا فکر کنید و امیدوار شوید و احساس خوب به شما دست بدهد. متأسفانه مدرنیزه شدن دنیا،تأثیر بدی در هنر گذاشته است و همه شتاب زده شده اند وعجله دارند که کاری را تمام کنند،بدون هیچ برنامه ریزی و علم خاصی.

ما داریم از طبیعت تقلید واقع گرایانه می کنیم.

ولی عده ای با ناآگاهی تقلید می کنند،من همه نمایشگاه ها را سر می زنم و از هنرمند می پرسم این تابلو را برای من توضیح بدهد و حرفی برای گفتن ندارد و این خیلی بد است که نداند چه خلق کرده!

در خیلی از نمایشگاه ها هزینه های خیلی بالایی شده ولی خروجی خوبی ندارد این موضوع برای هنر خیلی وحشتناک است.

هدر دادن رنگ و بوم نقاش است!

*چه پیشنهاداتی برای رفع این معضلات دارید؟

من این مکتب را حفظ می کنم و کارم را ادامه می دهم امروزه کسانی که در دورترین نقطه های ایران هستند و دسترسی به کلاسهای حضوری ندارند،از طریق فضای مجازی آموزش می بینند و به این مکتب های هنری گرایش پیدا می کنند.بخصوص به سبک رئال علاقه دارند.کشور ما نعمت های فراوانی دارد برای کار هنری همین چهار فصل بودن و زیبایی های طبیعی خیلی موثر است فقط مسئولان باید به داد هنر برسند با حمایتشان.

*آیا کار در رشته های هنری شخصیت انسان دارد؟

یکی از مهمترین تأثیراتی که هنر بر شخصیت من گذاشته صبوری است.من اوایل خیلی عجول بودم و دوست داشتم یک نقاشی را در دوساعت تمام کنم که مشخصا نتیجه خوبی نداشت،ولی به مرور من صبورتر شدم و غرورم از بین رفت.سعی کردم در لحظه ای که دارم نقاشی می کشم حق مطلبی که قرار است به واسطه من ادا شود اول توسط خودم درک شود بعد آن را اجرا کنم،سعی کردم از لحظه لحظه نقاشی کشیدن لذت ببرم و عجول بودن به خودی خود از بین رفت.من جسارت پیدا کردم و هزاران بار شکسته شدم ولی یادگرفتم که بایستم  و از این شکسته ها نقاشی بکشم...زمان برای کسی صبر نمی کند و بر نمی گردد،پس بهتر است که از زمانمان بهترین استفاده را بکنیم.

*بجز هنر نقاشی در زمینه هنری دیگری فعالیت دارید؟

من از سال 87موسیقی را در سبک گیتار فلامینگو و وکلاسیک آغاز کردم، سال 92 هم آلبومی در بازار ایران منتشر کردم با صدای خودم و باهمکاری خیلی از هنرمندان ایرانی مانند محسن یگانه،امید حاجیلی آلبومی منتشر شد و خیلی از کارهای من به عنوان تیتراژ در شبکه های مختلف سیما پخش شد هم اکنون هم آموزش گیتار دارم.

*در خلوتتان چه نوع موسیقی گوش می کنید؟

بستگی دارد اگر در حال نقاشی کشیدن باشم که قطعا موسیقی ستنی و صدای استاد شجریان آرامش بخش من است.من،تابلو خدا،استاد شجریان.

* احساسات در هنر چقدر تاثیر گذار است؟

در زمان ایده دادن بسیار به درد می خورد،وقتی می خواهیم حرفی را بزنیم یا تفکری را ارائه دهیم خیلی خوب است،اما احساسات زیاد هم انسان را شکننده می کند من بی عشق نمی توانم زندگی کنم و عشقم هنرم است،نقاشی و موسیقی لذت های زندگی من هستند.

*تاثیر موسیقی در زندگی شما چگونه است؟

موسیقی هم در زندگی من تأثیر زیادی دارد،من اگر موسیقی خوبی گوش بدهم و در حال نقاشی کشیدن باشم،حس و حالم قطعا بر زیبایی اثر تأثیر میگذارد.

*در زمینه آموزش موسیقی،گیتار هم کلاس برگزار می کنید یا کلاس آواز هم دارید؟

بله کلاس های آواز و گیتار را در موسسه ای برگزار می کنیم که بااستقبال کیشوندان عزیز هم مواجه هستیم.

*شما به عنوان عضو تیم دوست دارید کارکنید یا تک نفره؟

موقعی که قرار باشد کار به نمایشگاه باید برسد کار گروهی بسیار لذت بخش است.ماهمیشه تاریخ برای نمایشگاه تعیین می کنیم و تا به روز نمایشگاه برسیم ذوق و شوق بسیاری در گروه جاری است،انگیزه نصب شدن آثار در نمایشگاه شور و شوق را دوچندان می کند.به طور کلی وقتی کاری گروهی انجام می دهیم اول از همه مدیریت آن سخت است و نگه داشتن گروه،ما دو سال است که به صورت گروهی در جزیره کیش کار می کنیم و قرارمان بر این است که این نمایشگاه را در قالب نمایشگاه کیشوند در شهرهای مختلف کشور به نمایش بگذاریم،البته اگر حمایت شویم،قطعا با نامی درخور شأن جزیره کیش و هنرمندانش این نمایشگاه را برگزار می کنیم و همچنین می توانیم ازهنرمندان شهرهای دیگر هم در کیش نمایشگاهی برگزار کنیم تا با تجارب و سبک های مختلفی آشنا شویم.

*متاسفانه در این دوره هنرمندان با کار هنری از لحاظ مالی تأمین نمی شوند و برخی علاقه خود راکنار می گذارند،این مسئله حل شدنی است؟

حل شدن این موضوع به شرایط اقتصادی بر می گردد،نقدینگی این روزها بسیار کم است،ما سعی مان این است که با هنر و آموزش هنر تغییری در امرار معاش مردم ایجاد کنیم،اما چه کنیم که دست خودمان هم بسته است،ما اگر بتوانیم صددر صد از انرژیمان را برای هنر صرف کنیم نتیجه کار بسیار پرتکنیک و حرفه ای خواهد شد،ولی خب با وضعیت اقتصادی که وجود دارد این مسئله امکان پذیر نیست.من دوستی دارم که جزنخبگان موسیقی دانشگاه تهران است ولی برای امرار معاش تراکت پخش می کند،خب این هنرمند اگر حمایت شود و کاری در راستای هنرش پیدا کند،وضعیت بهتری خواهد داشت و مجبور نیست با دنیای هنر خداحافظی کند،هنرمند اگر هنرش مجبور شود هنرش را کنار بگذارد با یک انسان مرده فرقی ندارد.

*مسئولین هنری کیش از وجود هنرمندانی مثل شما چگونه استقبال می کنند؟

در دوره ای جمع بسیار گرم و صمیمی در بین هنرمندان کیشوند شکل گرفته بود،اما در حال حاضر خیلی حمایت خاصی اتفاق نمی افتد،آموزش برخی تکنیک ها از جمله تکنیکی که من کار می کنم در شهرهای دیگر با هزینه های بالا آموزش داده می شود،اما در کیش با اینکه هزینه های بسیار کمی را تعیین کرده ایم،بازهم فرهنگسراها برای تبلیغات کار ما مارا حمایت نمی کنند.ما در یک سال ورودی نقاشی بسیار زیادی داشتیم،اما حمایت نشد و من تصمیم گرفتم در خلوت خودم کار کنم،قول هایی شنیده ام اما هنوز عملی نشده اند!

فعلا همه چیز در حد حرف است.من اگر دلسرد شوم، نهایت این است که من هم مانند خیلی از هنرمندان دیگر از جزیره می روم،مثل استاد امیری یکی از استادان نقاشی کیش که در کارشان بسیار حرفه ای بود اما بعد از اینکه دید حمایت نمی شود از جزیره رفت و در شهر خودش مشغول به کار هنری است.

ما باید جایگزین داشته باشیم برای هنرمندانی که از جزیره می روند اما...

*سوال کی می توانم نوازنده خوبی شوم؟یا چه زمانی نقاش می شوم،از نظر شما سوال درستی است؟در هنر زمان چقدر تأثیرگذار است؟

متأسفانه،این سوال ها بسیار راجع است من تبلیغات کاذب را مقصر می دانم،خیلی از موسسه ها برای جذب هنرجو در تبلیغات خود تضمین می کنند که مثلا در یک ترم شما نقاش یا نوازنده می شوید! خیلی ها بر پایه اعتماد براین تبلیغات به این دوره ها می روند و انتظار ایجاد می کند.من همیشه به هنرجوهایم می گویم به طور مثال تا شش ماه آینده خبری از تابلو نیست،باید با هنرجو صادق بود.

من هنرجویی داشتم که وکیل دادگستری بود،با پرونده های زیادی درگیر بود و با مشورت پزشک به کلاس نقاشی آمد و فقط با تکنیک خط،اعصابش آرام می شد و می گفت بارمنفی ذهنی من با کشیدن همین خطوط از بین می رود.

ما اول باید ببینیم از هنر چه می خواهیم بعد به سراغ آن برویم.اگر بخواهیم نقاش حرفه ای شویم باید بدانیم که کی معنی ندارد،باید سالها تجربه کسب کند.

من هنوز هم بااین سوال درگیر هستم که چرا نقاشی می کشم؟بحث زیبایی هنر به کنار،هنوز در حال مطالعه هستم.این وظیفه ما است که هنرجو را آگاه کنیم که بدانند هنر لذت بخش است ولی سختی هایی هم دارد و اگر ما به درد هنر نخوریم آخر خود هنر مارا کنار می گذارد.هنر ناخالصی ها را الک می کند و پایان ندارد.

 *با علاقه مندان به موسیقی و نقاشی چه سخنی دارید؟

اگر کسی به هنر گرایشی دارد،حتما مشاوره و تحقیق کنند و بدون تحقیق وارد وادی هنر نشوند،پیدا کردن مسیر درست و قدم گذاشتن در آن از مهمترین کارهایی است که باید قبل از ورود به دنیای هنر به آن فکر کرد و در این شرایط اقتصادی که هزینه می کنید،جایی آموزش ببینید که نتیجه داشته باشد.

کلام آخر

همتم بدرقه راه کن ای طایر قدس

که دراز است ره مقصد و من نوسفرم