با این توضیح که دو رویکرد کلان مدیریتی را می توان براساس نگاه به رابطه جامعه و دولت در ایران شناسایی کرد. در حالی که دولت گرایان بر نقش دولت و قوه هژمونیک آن تاکید می ورزند، جامعه‌گرایان بر روندهای درونی جامعه از جمله حوزه مدنی، گروه بندی‌های اجتماعی تاکید می ورزند. سیاست های جامعه محور به سیاست هایی اطلاق می‌شود که به منظور بهبود شرایط زندگی و رفاه اجتماعی افراد جامعه اتخاذ می‌شود. این سیاست ها معمولاً بر اساس ارزش‌ها و اصول انسانی و اجتماعی تعیین می‌شوند و به منظور تضمین حقوق و توسعه آنها در جامعه اجرا می‌شوند. برخی از موضوعات مهم در سیاست های جامعه محور شامل توزیع عادلانه منابع، افزایش دسترسی به خدمات اساسی مانند بهداشت و آموزش، ترویج فرصت‌های برابر برای همه افراد، حمایت از گروه‌های آسیب پذیر و ترویج فرهنگ همدلی و همبستگی در جامعه می‌شوند. شوربختانه در برخی از دوره های مدیریتی جزیره ،سیاست های جامعه محور جای خود را به سیاست های دولت محور داد و تبعات این جابجایی گفتمانی در قالب توسعه نیافتگی برخی از حوزه ها به ویژه آموزش، بهداشت وآسیب به انسجام اجتماعی، جزیره را دچار ناترازی کرده است. در الگوی «دولت محور» ، به موازات افزایش ظرفیت حکومت و دولت ، عرصه اجتماعی به فراموشی سپرده می شود و روابط میان دولت و جامعه توسعه نمی یابد.حال آن که در الگوی سیاست " جامعه محور" به موازات توسعه سازمان حکومت، نیروها و نهادهای اجتماعی و مدنی نیز توسعه یافته‌اند و روابط دولت و جامعه به سمت تعادل و توسعه متوازن و پایدار می رود.

جزیره کیش؛ برخوردار از یک ساختار فرهنگی – اجتماعی متنوع و تأثیرپذیر از جمعیت بومی و مهاجر است که مدیریت و برنامه ریزی و هرگونه سیاستگذاری در آن تحت الشعاع این تنوع فرهنگی است.جوان بودن نسبی جمعیت، نرخ سواد بالا، نرخ مطالعه بالاتر از میانگین کشوری، قدرت طبقه متوسط، سازمان یافتگی اجتماعی بالا به ویژه  در بخش خصوصی ، میل به مشارکت بالا در اقشار مختلف اجتماعی، حضور پر قدرت زنان در عرصه های گوناگون ، فضای رسانه ای و مجازی فعال و حضور جریان مهاجرتی قوی از استان های توسعه یافته، برخی از مهم ترین ویژگی های فرهنگی و اجتماعی کیش است.

پیش از این در یادداشت های متعدد به تشریح این ویژگی های اجتماعی و فرهنگی پرداخته ام. بازهم تاکید می کنم ،کیش امروز محصول تعامل همدلانه و تفاهمی جامعه و دولت ( در اینجا سازمان) بوده است. این منطقه که سال هاست از بودجه های عمومی حتی برای توسعه زیرساخت های خود محروم است، در مقایسه با مناطق پیرامون به لحاظ شاخص های توسعه و کیفیت زندگی ، بسیار متفاوت است. سرمایه های انسانی و استعدادهای برتری که از فرصت کیش به عنوان منطقه آزاد تجاری صنعتی بهره برده و کیش را به سطحی از پیشرفت رسانده اند، که خواستنی شده است، بیشترین سهم را در شکل گیری کیش امروز داشته اند.براین اساس ، اغراق نیست اگر بگوئیم کیش را سیاست های " جامعه محور" ساخته است.

تکیه بر بخش خصوصی و مدنی خلاق و نوآور وایجاد فضای سیاستی مناسب برای بهره مندی از ظرفیت های جامعه ، در ادوار مختلف مدیریتی جزیره گفتمان غالب بوده است. با نگاهی تاریخی به خوبی می توان تفاوت عملکرد و نتایج سیاست های " جامعه محور" را از سیاست های " دولت محور" تشخیص داد. هرزمان گه گفتمان سیاستی " جامعه محور" تکیه گاه اصلی سازمان به عنوان نماینده عالی دولت رکن اصلی سیاست های مدیریتی بوده است، رونق، شکوفایی و نشاط اجتماعی را شاهد بوده ایم.

در سیاست های جامعه محور اعتماد و گفت و گو حرف اول را می زند. اعتماد به ظرفیت و استعداد مردمی و ایجاد فضای گفت و گو و مشارکت در مدیریت جزیره. معجزه گفت وگو ریشه در گفتن و شنیدن دارد. فرصت تعامل و دوری از نگاه بالا به پائین ، ریشه در باور به تنوع و تکثر و به رسمیت شناختن تفاوت دارد.

 گفت و گو با تفاوت گره خورده است. تفاوت خلاقیت و نوآوری را با خود به همراه می آورد. هرچقدر ویژگی های اجتماعی و فرهنگی رشد یافته تر و جامعه توانمند تر باشد ، میل به گفت و گوی اجتماعی به ویژه در اتخاذ سیاست ها برای بهزیستی فزونتر است. جامعه قوی بدنبال مشارکت است. کیش دارای جامعه قوی است. جامعه ای جوان، باسواد، اهل مطالعه، سازمان یافته به ویژه در بخش خصوصی، طبقه متوسط فراگیر، علاقمند به دستاوردهای تاریخی که در شکل دادن به آن سهم خود را به خوبی می شناسد.

این جامعه باویژگی هایی که برشمردم ، تعلق و تعصب بالای نسبت به جزیره دارد. قدرت جامعه کیش که ریشه در توانمندی و مسئولیت شناسی دارد، از پیشران های توسعه جزیره است.قدرت جامعه را که از صدای بلند آن در بسیاری از چالش ها و مسائل مبتلابه جزیره می شنویم، باید درست تحلیل و ارزیابی کنیم. این قدرت به مثابه سرمایه دانشی، سیاستی و اجرایی در کنار مدیریت عالی جزیره می تواند در خدمت حل مسائل  قرار گیرد. گسترده شدن فضای گفت و گوی اجتماعی ، بستر اصلی پیش برد سیاست های " جامعه محور" است.

به باورم اتخاذ سیاست جامعه محور نشان از توانمندی سازمان دارد. در این رویکرد نماینده عالی دولت در جزیره ، سازمان را بخشی از بازیگران متنوع و متعدد اجتماعی تعریف می کند و مجموعه خود را پاره ای یا تکه ای از جامعه معرفی می کند. در این رویکرد سازمان و جامعه کیش رودروی یکدیگر نیستند. بازی اجتماعی در جزیره مبتنی بر جمع جبری صفر میان سازمان و جامعه کیش نیست. سازمان و جامعه کیش به طور متقابل یکدیگر را توانمند می کنند. برای تحقق توانمندی جامعه و از قبل آن توانمندی سازمان ،گسترده کردن فضای " گفت و گوی اجتماعی" در پیشانی سیاست های مدیریتی منطقه قرار می گیرد.

" گفت و گوی اجتماعی" معنا و مفهوم بسیار گسترده ای دارد که در ساده ترین شکل آن می توان گفت ، نوعی توانمندسازی و مشارکت افراد در فرایندهای تصمیم  سازی است. تأ کید بر مشارکت افراد ذی نفع درفرایند تصمیم سازی حول مسائلی که می تواند به صورت مستقیم و غیر مستقیم برزندگی فردی و اجتماعی آنها تاثیر می گذارد ، ابلاغ محوری این رویکرد است. پیش فرض " گفت و گوی اجتماعی" تفاوت و اختلاف دیدگاه است. آمادگی برای شنیدن دیدگاه های مختلف است. طرد نکردن و انگ نزدن به " دیگرانی " است که در گفت و گو مشارکت می کنند. آمادگی برای به اشتراک گذاردن مسائل و هم افق شدن در مورد مسائل است.

 در فضای گفت و گو، تفاوت به نام " دشمنی" و " ضدیت" طرد نمی شود. تهمت ضدیت و دشمن بر پیشانی طرف یا طرف های گفت و گو نمی نشیند. اساسا" در فرایند گفت و گوی اجتماعی " ضدیت و دشمن " سازی جایی ندارد. همه طرف های حاضر در گفت و گو با هدف کمک به تصمیم سازی عقلانی و اجماعی حضور می یابند.نگاه سلسله مراتبی و بالا به پائین کنترل می شود.انتخاب  واژه ها و خطاب ها ، به گونه ای است که عرصه را بر تفاوت و تنوع تنگ نکند. آداب و پروتکل دارد. بر بستری از سعه صدر و پذیرش " دیگری" حرکت می کند. دیگری را به بهانه متفاوت دیدن و متفاوت اندیشیدن ، با انگ و تهمت طرد نمی کنند. خلاقیت های نظری و کلامی در نگاه به مشکلات و مسائل تشویق می شود. نیت خوانی و پیامبرانه در مورد طرفین گفت و گو پیش گویی کردن به محاق می رود. قول و سخن شنیده می شود و فرد یا افراد قضاوت نمی شوند.

به نظرم ایجاد چنین فضایی علاوه بر یک هنر مدیریتی ، نشانه ای از ویژگی های شخصیتی هم می تواند باشد.اجازه می خواهم براساس باور به آموزه های دینی آن را ابلاغ دینی هم معرفی کنم. دیدن و شنیدن دیگران ، به تعبیر قرآن بربستر نرم خویی پیامبرانه شکل می گیرد(آیه 159 سوره آل عمران) .امر الهی در شاورهم فی الامر با نرم خویی گره خورده است. این نرم خویی هم در نگاه، هم در کلام و هم در رفتار باید خود را نشان دهد. بدون نرم خویی فضای شور و مشورت شکل نمی گیرد. اساسا" پیش برد دعوت و شکل دادن به بهزیستی معنوی و دنیوی بدون ویژگی نرم خویی پیامبرانه پیش نمی رفت.مدارا ، محور و مدار نرم خویی و زندگی اجتماعی است.خلق عظیم که صفت بارز اخلاقی پیامبر رحمت است،در بستر نرم خویی و مدارا شکل گرفته است.

در احادیث و سنن النبی (ص) به ویژگی نرم خویی و مدارای برجسته رسول ( ص) پرتکرار اشاره شده است. زبان پیامبر (ص) نرم و به دور از خشونت بوده است. حکمت، موعظه حسنه و جدال به نحو احسن از ویژگی های گفت و گوی اجتماعی پیامبرانه است. استجابت دعوت از سوی بسیاری از مخاطبان وحی با زبان نرم و خوی رحمانی رقم خورده است.خویی که ابلاغ الهی برای سخن گفتن با فرعون هم هست. "فَقُولَا لَهُ قَوْلاً لَّیِّناً" (طه/۴۴) .  قران نرمش با مردم در نگاه، کلام و رفتار را هدیه الهی معرفی می کند.

در کتاب المصنف ، (ج6ص 314 )وتفسیر نمونه،( ج 24، ص 37(1 حکایت پند آموزی از سلوک پیامبر(ص) با فردی که برسر مبارک ایشان سطل زباله ریخت آمده که خواندنی است. پاسخ پیامبر به ریختن هرروزه سطل زباله بر سر مبارک شان ،خوشرویی و بزرگ منشی در شکل "عیادت" و" ملاقات" است و همین سیره ، گستره دعوت و همدلی مومنانه را روزبه روز در جامعه وسیع تر کرد.

     زبان مدیریت " گفت و گو محور" با زبان دعوت پیامبری مانوس تر است. چون این زبان همدلی ،مدارا و مروت را میزبانی می کند. نشانه پذیرش و استقبال از تفاوت دیدگاه هاست. خردهای دیگر را به رسمیت شناختن است. به کنار زدن " دشمن سازی " و " ضدیت پروری " است. اعلام صریح نیازمندی به خردهابه جای خرد واحد، برای حل مشکلات و مسائل است. کاش در آغاز سال جدید ، همه مدیران ، منادیان "گفت و گو " و پرهیزگر" دشمن پنداری" و " ضدیت " باشند.