به گزارش خبرنگار اقتصاد کیش- بیست و شش تابستان از اولین باری که جشنواره تابستانی کیش برگزار شد گذشته است و در این بین روزهای مختلفی با فراز و نشیب های  فراوان بر  گردشگران، غرفه داران و ساکنان جزیره کیش رقم خورده است.روزگاری تَبِ کیش در صدر داغ ترینِ مقاصدِ گردشگری کشور قرار داشت و سال هایی هم بود که تَنِ داغِ تابستان های کیش سردیِ استقبال مسافران را به چالش می کشید و آنها را جذب جزیره میکرد. هر سال به امید سال بعد که جشنواره با کیفیت تر  و مملو از گردشگر برگزار شود  می گذرد اما هر سال دریغ از پارسال! جشنواره بیست و ششم هم تا اینجای کار فقط اسم دارد و از اجراء آن خبری نیست! فقط اعلام شده است :جشنواره تابستانی است و برگزاری مراسم افتتاحیه ! ولی از تدارک و برنامه و عملیاتی برای اجراء این جشنواره خبری نیست!

فصل تابستان در جزیره کیش از لحاظ آب و هوایی طاقت فرسا است و گردشگران ترجیح می دهند مقاصدی را با آب و هوای خنک تر تجربه کنند، تنها چیزی که ممکن است آنان را در این فصل به منطقه ای با ویژگهی های  جغرافیایی و آب و هوایی به جزیره کیش بکشاند انگیزه ای برای دیدن و تجربه رویدادی جذاب است! پس از برگزاری مراسم افتتاحیه بی کیفیت بیست و ششمین جشنواره تابستانی ، دیگر خبری از ادامه جشنواره نبود گویی جشنواره امسال به یک مراسم افتتاحیه و اختتامیه ونصب  بنر در سطح شهر بسنده شده و در این بین هم ظاهرا  سازمان منتظر است ببیند بخش خصوصی چه کارهایی در نظر دارد!  و بخش خصوصی هم بنظر می رسد منتظر است ببیند سازمان  در این باره چه می کند؟!

سازمان منطقه آزاد کیش به عنوان بخش حاکمیتی در بخش های معاونت گردشگری و معاونت فرهنگی و اجتماعی موظف است تا با برنامه ریزی از چند ماه قبل و تشکیل کمیته های پیگیری جشنواره ای در خور شان کیش و گردشگرانش برگزار کند اما متاسفانه سالهاست که این مهم نادیده گرفته می شود و اثری از شور و نشاط عمومی در سطح شهر نیست. در این بین  بخشی  از رویداد های جذاب  توسط بخش خصوصی در این ایام برای اولین بار در کیش برگزار شد  که به رویدادهایی مانند سلام هموطن  توسط جامعه بازاریان و فستیوال میکا توسط مجموعه میکا مال می توان اشاره کرد . باید به این نکته توجه داشت که بخش خصوصی همواره به عنوان پشتیبان و بازوی مشورتی سازمان منطقه آزاد کیش در همه حضور داشته و در واقع به عنوان مکمل عمل می کنند و آماده همکاری و همراهی است اما  تدبیر نحوه استفاده مطلوب از این ظرفیت بر عهده سازمان منطقه آزاد کیش است .سوال اینجاست که بودجه های اختصاص داده شده  در این موضوع در معاونت های مرتبط  در سازمان منطقه آزاد کیش دقیقا به چه شکل و چگونه هزینه می شود !

کیش همچنان گزینه منحصر به فرد برای سفر

جزیره کیش که باید آن را یکی از منحصر به فرد ترین جزایر و حتی شهر های ایران دانست،  با طبیعتی زیبا، سواحل مرجانی، صخره ای و ماسه ای  در کنار آب های شفاف و زلالی که به راحتی می توان تا اعماق ساحلی آن را که سرشار از اکوسیستم غنی دریایی همچون ماهیان زینتی، ستاره های دریایی،  مرجان های متنوع، لاک پشت های دریایی و ... است، مشاهده کرد.

کیش از دیرباز نقش پررنگی در تاریخ خلیج فارس ایفا کرده و گردشگرانی که بدنبال ورق زدن تاریخ کهن ایران زمین هستند، رده پای تاریخ را در کنار تمدن و تکنولوژی به روزِ دنیا، با سفر به شهر باستانی و هشت صد ساله حریره خواهند دید و با معماری مردمان ساحل نشین خلیج فارس اشنا می شوند.

شهر زیرزمینی کاریز، با قناتی به درازای دوهزار و پانصد سال قدمت و خنکای دلچسبش، همچنان یکی از گزینه های تاریخی اما به روز شده دیگرِ سرزمینِ آب های نقره ای است.

ماهیگیری در ساحل و یا با قایق، انواع تفریحات دریایی با تنوع گوناگونی از ورزش های آبی، زیر آبی و هوایی، از دیگر گزینه های جذاب سفر به کیش محسوب می شوند.

کیش را سرزمین آرامش و سکوت نامیده اند و آنانی که دلبسته گوش سپردن به صدای گوشنواز امواج اند و در عین حال نمی خواهند لذت تماشای غروب خورشید بر پهنه بیکران خلیج فارس را از دست دهند، سفری کوتاه به غرب جزیره کیش می کنند و در کنار یار قدیمیِ این گوشه کیش یعنی کشتی یونانی، همسایه می شوند.

شب که می شود گویی زندگی دیگری در بهشت خانواده ها آغاز می شود. بازار های متعدد و متنوع با تخفیف های مناسب، رستوران های ساحلی و شهری با  انواع غذاهای ایرانی، فرنگی و دریایی، جُنگ های سراسر شاد و پرنشاط، سفرهای دریایی با کشتی های اکواریومی، سینما، دوچرخه سواری در میان نسیم های شبانه دریا به ساحل، در مسیر ویژه و ... سفری خاطره انگیز را رقم خواهد زد.

بسیاری از جاذبه های البته طبیعی کیش اگر چه در نگاه اول تکراری به نظر می رسند اما لذتِ هر بار تجربه آن ها، حس تازه و بکری دارد که تجربه سفر به کیشِ زیبا را افزایش خواهد داد. اما اینکه چرا با وجود این همه مواهب خدادادی و  فرصت های گردشگری، استقبال از سفر به کیش کاهش یافته !

روزمرگی، آفت جشنواره تابستانی

عالِمی می گوید: (وقتی یک گردشگر بتواند برنامه ها و تنوع های یک مکان گردشگری همچون کیش را حدس بزند، این یعنی پایانی بر رونق گردشگری!)

اینکه برنامه ریزی برای جذب گردشگر محدود به تکرار برنامه های گذشته شود نتیجه اش چیزی است که می توان نام آن را " یکبار سفر" نامید. پدیده ای که این سال ها گریبان گیر کیش شده و بازخورد منفی در تبلیغات جزیره هم داشته است. اینکه صرفا راه اندازی کارناوالهای شادی ،جنگ های شبانه ، نصب بنر و پوستر را برگزاری جشنواره تابستانی بنامیم درست نیست و مصداق همان روزمرگی است. بارها و بارها کارشناسان گفته اند کیش نیازمند رویدادهای جذاب و خاص است رویدادی که در هیچ کجای کشور برگزار نمی شود! نکته مهم بهره مندی و الگو برداری درست از جشنواره های مشابه خارجی است. کشورهایی مثل امارات و ترکیه و حتی گرجستان علاوه بر تلاش برای جذب ارزان تر گردشگر به کشورهایشان ، سعی می کنند گردشگر را به حال خود و برنامه های عادی تورهای گردشگری رها نکرده و با ارائه  جشنواره های کوچکتر همچون جشنواره خرید در بازه زمانی مشخص، علاوه بر درآمد زایی بیشتر، تنوع خدمات گردشگری را به رخ گردشگر کشیده و اصطلاحا گردشگر را با پدیده "بمباران خدمات" روبرو کنند. آنچه که تاکنون در جزیره کیش مشاهده شده، تنها بازی با اسامی جذاب بوده و اکثر این طرح ها به حال خود و یا نهایتا نیمه کاره رها شده است.

قدرت تبلیغات را دست کم نگیریم!

اگرچه کمتر کسی پیدا می شود که آوازه کیش را نشنیده باشد اما یکی از مهمترین جنبه های تبلیغات، تکرارِ همراه با تنوع آن است. سوال اینجاست؛ در میان انواع تبلیغات موجود، بهترین شیوه تبلیغ برای جزیره کیش کدام است؟

دکتر محمود دهقان استاد علوم ارتباطات اجتماعی و صاحب کتاب "نظریه های تبلیغات" می نویسد: برای ارائه یک مدل تاثیر گذار از تبلیغات به صورت هوشمندانه ای می توان از همه آن ها استفاده کرد. تاکید این پژوهشگر علم ارتباطات بر شناخت زمینه ای و درست جامعه  مورد هدف است.

امروزه و به دلیل آنچه مارشال مک لوهان، اندیشمند بزرگ علم ارتباطات از آن به نام "جبر تکنولوژیک" یاد می کند، روابط بین انسان ها تاثیر شدیدی از پیشرفت تکنولوژی پذیرفته و بنابراین بستر اینترنت و شبکه های مجازی می تواند نقش تعیین کننده ای در بهتر دیده شدن ایفا کند. شناخت  رسانه های تاثیر گذار نحلی و ملی  می تواند جان دوباره ای به استقبال گردشگران از جشنواره تابستانی کیش ببخشد.

کمی در میان مردم ...

در ادامه این گزارش بخشی از نظرات مردمی در رابطه با بیست و ششمین دوره جشنواره تابستانی که در حال برگزاری است؛ آمده است:

یکی از کیشوندان در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: واقعا نتیجه این همه جلسات متعدد و پی‌درپی ستاد جشنواره تابستانی کیش و اینهمه جلسات سازمانی با تورلیدر ها و کارشناسان مختلف گردشگری و شرکت های هواپیمایی جهت افزایش پروازها و جذب گردشگر برای ایام جشنواره چه شد که در حال حاضر خروجی جشنواره تابستانی کیش فقط به نصب چند بنر و یک نورافشانی و آتش بازی ساده  تبدیل شده و احتمالا هم در روز پایانی هم مراسم اختتامیه برای تقدیر از برگزار کنندگان جشنواره تابستانی خواهند گرفت و دیگر هیچ! وی ادامه داد: پس جذب گردشگر و توریست و مسافر برای رونق اقتصادی جزیره کیش چه می شود؟ مسئولان یک بار هم شده سری به بازارها ، مراکز خدماتی گردشگری و تفریحی جزیره کیش بزنند و از نزدیک با بازارهای خالی از گردشگر و مشکلات اقتصادی جزیره نشینان بصورت میدانی آشنا شوید و ببینید که چگونه با مسائل و مشکلات و تورم و رکود روزافزون دست و پنجه نرم می کنند ! لطفاً  تا دیر نشده گره ای را از مشکلات فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران کیش باز نمایید و اشتباهات مدیران قبلی را که همیشه در دید و بازدیدهای تکراری و جلسات متعدد بی نتیجه وقتشان را گذرانده اند؛ تکرار نکنید . 

بانویی کیشوند با بیان اینکه وقتی براي انجام کاری آینده نگری و برنامه ریزی وجود داشته باشد اولین گام مخاطب شناسی و برنامه ریزی برای آنان است که باید مورد توجه قرار گیرد. جشنواره تابستانه کیش که‌ عملا جشنواره ای نیست را نگاه کنید ، چرا که بدون همکاری و همفکری نباید انتظار  خاصی داشته باشید. بعد از سال ها هنوز تشکیلات مستقل و قدرت مندی تشکیل نداده اند و ستاد برگزاری جشنواره ها و مناسبت های کیش هم که منحل شده است! وی به نمونه ای برای جذب گردشگر اشاره می کند و می گوید: در دبی توجه به کودکان در برنامه ریزی های جذب گردشگر بی نظیر است؛ اقامت رایگان در هتل برای کودکان ! دبی کمپینی بنام «رایگان برای بچه‌ها» (Kids Go Free) را اجرا می‌کند که تا پایان ماه آگوست هرسال ادامه دارد. علاوه بر این پیشنهادهایی باورنکردنی در جاذبه‌ها و هتل‌های امارات ارائه می‌شود و کودکان می‌توانند از اقامت رایگان، منوی غذای رایگان و پکیج‌های تخفیف‌دار لذت ببرند.  کمپین «رایگان برای بچه‌ها» شامل جاذبه‌هایی مانند: سینما، فعالیت‌های ورزشی سرپوشیده و پارک‌های موضوعی می‌شود.در کنار اینها رستوران‌ها و هتل‌های متعددی پیشنهادات ویژه را به طور انحصاری برای کودکان ارائه می‌دهند که شامل ورود رایگان و تخفیف می‌شود. اما ما تا کنون چه کرده ایم ...؟

یکی دیگر از کیشوندان در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: ما مردم عادی در مدرسه، درسی داشتیم با عنوان کاشت؛

داشت و برداشت. در آن درس یاد میگرفتیم که در کشاورزی باید اصول و مراحلی رعایت شود تا محصول بهتری عاید شود. بعدها دانستیم که این اصول مختص کشاورزی نیست و در همه صنایع باید کاشت و داشت داشته باشید تا برداشت خوبی حاصل شود. به نظر میرسد، مدیران دولتی بخصوص در دولت فعلی ، اعتقادی به اصول علمی ندارند و فکر میکنند چون مدیرند کافی است دستور بدهند تا نتیجه مورد نظر اتفاق بیفتد.  مثلا دستور بدهند تورم پایین بیاید ،دستور بدهند ارزش پول ملی بالا برود و در کیش هم دستور ایجاد رونق اقتصادی بدهند، دستور بدهند زیرساخت درست شود، دستور بدهند شهر هوشمند شود و دستور بدهند جشنواره برگزار شود! !وی افزود: آقایان تصمیم گیر ، برای اینکه نتیجه قابل قبولی حاصل شود باید  اول کاشت در ادامه داشت در نهایت برداشت وجود داشته باشد و برای تحقق این امر طی فرایندی مورد نیاز است که باید طبق اصولی انجام شود نه اینکه در اتاق ها تصمیم بگیرید از فردا جشنواره برگزار شود. در چنین حالتی فقط شخم زده اید و هیچ کار دیگری انجام نشده و از زمین شخم زده هم هیچ انتظار برداشتی نیست!

غرفه داران و بازاریان کیش را باید مهمترین و البته نگران ترین عضو خانواده کیش دانست چرا که حیات اقتصادی شان به ورود گردشگر به جزیره بسته است و در نگاهی کلی تر حیات جزیره به حضور مسافران بستگی دارد.

یکی از غرفه داران بازار مرجان در خصوص برنامه های تدوین شده توسط مدیران گردشگری سازمان در چند سال اخیر می گوید: عزمی جدی برای تحول در جشنواره تابستانی کیش وجود ندارد. وی اضافه می کند: در تابستان های کیش که دیگر بهانه ای تازه برای سفر به کیش وجود ندارد، مسوولان هم برای خالی نبودن عریضه فقط به دنبال اجرای برنامه هایی کم خرج و روتین اند تا غرفه داران کمتر اعتراض کنند و تجربه نشان داده است که برگزاری این مدل برنامه ها فقط بودجه را هدر خواهد داد و کاری برای جذب مسافر نمی کند.

یکی از غرفه داران مرکز تجاری کیش می گوید: در کنار افزایش بی حساب و کتاب نرخ اجاره و رهن غرفه ها، کاهش سفر به کیش هم در سال های اخیر ضربات سنگینی را بر پیکره بازار کیش وارد ساخته است. او ادامه می دهد: هر ساله بازاریان در برگزاری جشنواره تابستانی کیش مشارکت فعال دارند و با پرداخت هزینه هایی در تامین جوایز و رونق جشنواره فعال اند، اما مسوولان در حوزه ارائه بسته های به صرفه سفر، شامل تورهای ارزان قیمت و بسته های به صرفه ترِ تفریحات کیش، کوتاهی کرده اند و این حوزه علی رغم وعده های هرساله، به حال خود رها شده و در نهایت خانواده ها وقتی هزینه های کلی خود را بررسی می کنند ترجیح می دهند سفر به کیش را کنسل کنند چون برایشان مقرون به صرفه نیست. این غرفه دار پوشاک جزیره سال هایی را به یاد می آورد که با تسهیلات ویژه کالایِ همراهِ مسافر، بسیاری از مردم با سفر به کیش در کنار تفریحات ارزان قیمت، خریدهای متنوعی هم انجام می دادند و نبض اقتصادی کیش بیش از پیش می تپید.

یکی از غرفه داران فروش شکلات هم در گفت و گو با خبرنگار ما می گوید: به طور کلی، جذب گردشگر به کیش در ایام تابستان که هوا بسیار گرم است کار مشکلی است اما اینکه چرا برای برقراری پروازها کاری انجام نمی شود جای سوال دارد! هر چقدر هم که ما به عنوان فعالان اقتصادی به سهم خود تلاش کنیم و انواع تخفیفات را در غرفه ها ارائه دهیم وقتی مسافری برای خرید وجود ندارد چه فایده ای خواهد داشت! 17 پرواز در روز برای جزیره کیش حتی یکی از بازارهای ما را هم پر نخواهد کرد!

یکی دیگر از غرفه داران بازار مرکز تجاری گفت: با یک حساب ساده می توان فهمید که در یک بازه زمانی تقریبا مناسب به لحاظ تعدد سفر و شلوغی جزیره، یک خانواده 4 نفره از تهران به طور میانگین باید بیش از 16 میلیون تومان را تنها برای بلیط رفت و برگشت به کیش بپردازند. اگر هزینه های اجباری همچون اقامت در هتل و تهیه غذا را هم حساب کنیم به عددی عجیب می رسیم که ما را تنها با یک سوال مهم روبرو می کند: آیا سفر به جزیره کیش با این هزینه ها به صرفه است؟ این فعال اقتصادی پاسخی کوتاه اما نگران کننده می دهد و آن هم اینکه : «برای یکبار اشکالی ندارد»!

وی ادامه داد: در کنار این پدیده"سفربه کیش برای یکبار" باید رقابت شدید کشورهای همسایه و تغییر مقاصد گردشگری داخلی همچون کیش به ترکیه، دبی و ... را هم اضافه کرد. موضوعی که اگرچه با تغییرات نرخ ارز کمی رنگ باخته اما با رقابت شدید این کشور ها برای جذب گردشگر که بیشتر معطوف به ارائه بسته های سفر ارزان است، باید کاری کرد که سفر در داخل کشور هم ارزان تر تمام شود. موضوع قیمت تنها به هزینه های بلیط محدود نمی شود . در این بین با وجود بیش از 55 هتل در جزیره کیش با ستاره های مختلف باید در ایام تابستان که مسافر کمتری به کیش سفر می کند، هزینه های اقامت به گونه ای مدیریت شود که هم هتل ها ضریب اشغال بیشتری را در این ایام تجربه کنند و هم مسافران با گزینه های بیشتری برای اقامتی ارزانتر روبرو شوند که البته از حق نگذریم این روزها به همت جامعه هتلداران هزینه اقامت بسیار ارزان شده است و جای قدردانی دارد.

یکی دیگر از غرفه داران به تغییرات مداوم مدیریتی اشاره کرد و گفت: وقتی به حوزه گردشگری نگاهی بیندازیم تاثیر قابل لمس این موضوع را به خوبی درک می کنیم. روند نزولی رضایت مردم و به ویژه غرفه داران جزیره از وضعیت جشنواره تابستانی کیش در چند سال  گذشته نشان می دهد،  اولا این طرح ها به دلیل تکراری بودن و عدم تنوع با شکست روبرو شده و ثانیا عمر کوتاه مدیریتی در جزیره کیش، فرصتی برای  برنامه ریزی و آینده نگری باقی نمی گذارد.

یکی از غرفه داران پردیس 2 هم در گفت و گو با خبرنگار ما البته از زاویه دیگری به جشنواره تابستانی کیش نگاه می کند و می گوید: با توسعه فناوری ها، همچنان در جزیره یک برنامه جامع برای تلفن همراه وجود ندارد تا بتوان درک درستی از وضعیت کیش داشت و برای سفر به جزیره برنامه ریزی کرد. برنامه جامع گردشگری کیش هم برنامه ای بود که طی سالهای گذشته معرفی شد اما مهمترین ضعف آن عدم تبلیغات کافی ، ناقص بودن، به روز نبودن به ویژه قیمت ها وعدم نظارت  بر مسائل و مشکلات گردشگران بود.

 و در آخر:

تاکنون حرف های زده شده در راستای تحول گردشگری کیش بسیار گوش نواز است و بخش خصوصی و کیشوندان هم که سرمایه های اصلی این جزیره اند و سال ها در آن تلاش کرده اند تا جزیره کیش به جایگاه امروزی خود رسیده، تحمل درجا زدن را ندارند و انتظار دیدن مسیر رو به رشد کیشِ را دارند.
ورود گردشگران خارجی به دلیل چالش‌های دیپلماتیک و نوسانات شدید و مستمر بازار ارز و سفرهای داخلی هم به دلیل رکود اقتصادی حاکم بر کشور و خارج شدن گردشگری از سبد هزینه های خانوار این روزها با رکودی عمیق روبرو شده است و به همین دلایل و بسیاری دیگر از دلایل پیدا و پنهان که در مجال این نوشتار نیست لازم است تا کاری انجام شود و سهم جزیره کیش از گردشگری افزایش پیدا کند. جزیره ای خاص در پهنه بیکران خلیج فارس نیازمند نگاه های خاص است و آنرا باید در رویکردهای مسئولان در سطح ملی و منطقه ای جست.
کیش دروازه ورود ایران به بازار های جهانی است. بازاری که حالا گردشگری به عنوان سهم بزرگی، توانسته اقتصاد کشورها را متحول کند و در این بین ایرانی که در بین ده کشور پرجاذبه جهان قرار دارد، چشم انتظار برنامه ریزی مسوولان گردشگری کشور است.  
درجزیره کیش هم  امروزه نگاه ها به سوی ساختمان سفیدی است که رحیم سرهنگی با نگاهی نو  به همراه  تیم جدیدش  بتواند برای آن برنامه ریزی کند و کیش را از وضعیت نابسامان  اقتصادی فعلی  خارج سازد و رونق ببخشد.