امیرنشین کویت با 18/178کیلومترمربع مساحت در شمال شبه جزیره عربستان و شمال غربی خلیج فارس قرارگرفته است .این کشور از شمال به عراق، ازجنوب به عربستان و از شرق به خلیج فارس محدود می گردد. این کشور یکی از کشورهای مهم عضو اوپک می باشد  و با ذخایر بسیار عظیم در ساحل جنوبی خلیج فارس ، دارای یک اقتصاد نسبتاَ باز و از لحاظ جغرافیایی کوچک اما ثروتمند با ذخایرنفت خام درحدود 541 میلیارد بشکه است.ذخایر نفت کویت بیش از 7 درصد از ذخایر اثبات شده جهانی را تشکیل می دهد و با نرخ تولید فعلی، ذخایر آن تاپایان این قرن ادامه خواهد داشت. بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی((GDP 95 درصد از درآمد حاصل از صادرات و 95 درصد از بودجه دولت ازعایدات حاصل از فروش نفت بدست میآید.

جمعیت کویت در سال2021 میلادی 67/4میلیون نفربود که حدود 000/450/1نفراز آن ها شهروند کویتو000/200/3نفراز آن ها خارجی واز بیش از 100 کشور مختلف اند.از جنبه اقتصادی کویت قبل از کشف نفت اقتصادی مبتنی صید مروارید، ماهیگیری و تجارت داشت .بعد از کشف نفت ، اقتصاد این کشور به شدت وابسته به درآمدهای نفتی شد و بخش قابل توجهی از درآمدهای دولت را تشکیل می دهد.کویت با داشتن 4/1 میلیون شهروند، نفوذ جهانی خود را از ذخایر بزرگ نفت و گاز طبیعی، منابع مالی قابل توجه ، موقعیت استراتژیک در انتهای شمالی خلیج فارس، و ارتباط دیپلماتیک و جایگاه در سازمان های بین المللی و منطقه ای به دست می آورد. امیر کویت، شیخ نواف الاحمد الجابر الصباح (85 ساله)، از سال 2020 بر این کشور حکومت کرده است.

کویت با توسعه موفقیت آمیز منابع نفتی خود از دهه 1940 به یکی از بالاترین سطوح درآمد سرانه در جهان دست یافته است.این کشور با ظرفیت تولید نفت خام حدود 3 میلیون بشکه در روز، همراه با عربستان سعودی و امارات متحده عربی، بخشی از گروه اصلی تولیدکنندگان ثابت اوپک در سال های اخیر بوده است.مشابه سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، مجموعه نسبتاً پایداری از سیاست ها در قبال بخش نفت همراه با ثبات اقتصاد کلان، استانداردهای بالای زندگی را برای اتباع کویتی فراهم کرده است. جمعیت بزرگ کارگران خارجی سالانه میلیاردها دلار به سایر کشورهای عربی و کشورهای جنوب و شرق آسیا ارسال می کنند.کویت همچنین در دهه 1960 و 1970 به عنوان رهبر اولیه سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس خدمت کرد.

منابع مالی دولتی کویت تقریباً به طور کامل به درآمد نفت و درآمد سرمایه گذاری وابسته است، اما مقامات در تلاش برای گسترش منابع درآمد غیرنفتی و ارتقای فعالیت های اقتصادی بخش خصوصی تحت ابتکار چشم انداز ملی 2035 / «کویت جدید» هستند. نسبت به سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس که ابتکارات مشابهی را برای تحول اقتصادی دنبال می‌کنند، تلاش‌های کویت نوپا به نظر می‌رسد . اما در  این کشور توسعه بخش خصوصی و ایجاد شغل اندک بوده است. علیرغم پیشرفت‌های اخیر در رتبه‌بندی، کویت در گزارش انجام کسب‌وکار ۲۰۲۰ بانک جهانی از میان ۱۹۰ اقتصاد در رتبه ۸۳ قرار دارد - پایین‌ترین رتبه در میان کشورهای همتای شورای همکاری خلیج فارس - که نشان‌دهنده وجود موانع بوروکراتیک و فضای کسب‌وکار نامناسب است.اصلاحات جامع نیاز به تمرکز بر نوآوری، کارآفرینی بخش خصوصی و ایجاد شغل و بهبود کیفیت نیروی کار کشور دارد.

هدف چشم انداز 2035 کویت تبدیل کویت به یک مرکز مالی و تجاری در سطح منطقه ای و بین المللی و جذابیت بیشتر برای سرمایه گذاران است. جایی که بخش خصوصی اقتصاد را رهبری می کند، رقابت ایجاد می کند و کارایی تولید را ارتقا می دهد. زیر چتر نهادی پشتیبان که ارزش های ملی را برجسته ، هویت اجتماعی را حفظ می کند و به توسعه اجتماعی دست می یابد. همچنین ارائه یک ساختار ضروری برای پرورش یک محیط تجاری دوستانه. کویت نیز دارای عناصر اصلی برای حرکت به سوی دستیابی به این چشم انداز است. عناصر اصلی مانند: موقعیت جغرافیایی استراتژیک، نهاد قانونگذاری تشویق کننده، نظام قضایی جامع و سیاست خارجی متوازن بین المللی.

چشم انداز 2035، با هدف تبدیل کشور به یک مرکز مالی و تجاری منطقه ای، تدوین شده است.در سال 2010، کویت برای پاسخ به فشارهای رو به رشد اشتغال، انحرافات بازار کار، افزایش کسری بودجه و نوسان قیمت جهانی نفت، ویژن 2035 اولیه خود را راه اندازی کرد.این استراتژی به سفارش دولت ناصر الصباح، نخست وزیر سابق و توسط شرکت مشاوره تونی بلر آسوشیتز توسعه داده شد.

چشم انداز( 2035/کویت جدید) قصد دارد تا سال 2035 کویت را به یک مرکز مالی و تجاری برای منطقه تبدیل کند. چشم انداز از طریق برنامه های ملی پنج ساله محقق می شود. هر طرح توسعه ملی کویت بر یک موضوع کلی متمرکز است.

-        اولین KNDP)(بر فعالیت های قانونگذاری متمرکز شد (2010-2015)

-        دوم با تمرکز بر زیرساخت ها (2015-2020)

-        سومین (KNDP) بر مشارکت بخش خصوصی (2020-2025) تمرکز خواهد کرد

-        چهارمین مورد بر اقتصاد دانش متمرکز خواهد بود (2025-2030)

-        پنجمین (KNDP) بر گذار به سوی کویت هوشمند (2030-2035) تمرکز خواهد کرد.

هدف نهایی چشم انداز 2035 تغییر این موارد است: کاهش تشریفاتی که به نوآوری لطمه می زند، کاهش گستردگی بخش دولتی عظیم کویت و تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی. این طرح که توسط شورای عالی توسعه و برنامه ریزی طراحی شده، هدف اصلیش کاهش نقش دولت در اجرای پروژه های عمرانی کویت از 90 به 30 تا 40 درصد است. برای دستیابی به این هدف بلندپروازانه، چشم‌انداز 2035 بخش خصوصی را تشویق می‌کند تا تلاش‌های متنوع‌سازی را به سمت اقتصاد دانش رهبری کند، جایی که رشد اقتصادی توسط نوآوری، فن‌آوری، تحقیق، توسعه و ایجاد بخش‌های رقابتی جهانی با ارزش افزوده بالا هدایت می‌شود.

چشم انداز 2035 با گنجاندن کویت در اقتصاد جهانی، جذب 300 درصد سرمایه گذاری مستقیم خارجی ( (FDIبیشتر و  جذب بیش از 400میلیونKWD(3/1میلیارد پوند)از شرکت های بین المللی، به دنبال ایجاد محیط توانمند اقتصادی است. تاکید ویژه ای بر تشویق سرمایه گذاران بین المللی جدید برای انجام تجارت در صنایع مهم استراتژیک، مانند فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی های تجدیدپذیر، برق و آب، گردشگری، مراقبت های بهداشتی و آموزش است. چشم انداز 2035 پنج حوزه کلیدی را هدف قرار می دهد: اقتصاد،مردم و جمعیت ، نظام سیاسی ، محیط فرهنگی و موقعیت بین المللی . همچنین هدف آن  است که با کاهش تشریفات اداری و الزامات راه اندازی و راه اندازی یک کسب و کار، بهبود دسترسی به زمین با ایجاد یک مرجع مرکزی زمین، تدوین قانون ضد تراست وتوسعه فرصت های بازار عادلانه ، ارتقاء موقعیت مالی پایدار با توقف افزایش سریع اشتغال و حقوق در بخش دولتی ، گسترش و تحول بخش برق و تنوع بخشیدن به بخش انرژی غیرنفتی ،ارتقاء زیرساخت، از جمله ساخت یک هاب لجستیک چندوجهی ، ایجاد یک مرکز مالی خاصبا تمرکز بر مدیریت ثروت و بازارهای سرمایه ،تغییر پویایی بازار کار با تشدید شرایط کار در بخش خصوصی ،ارتقاء سیستم های آموزشی و بهداشتی ،تشویق ابتکارات سازگار با محیط زیست وتوسعه بخش هنر و فرهنگ محیط مناسب و مساعدی را برای جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی و تقویت نقش بخش خصوصی را فراهم آورد.

یکی از مهم ترین بسترها برای تحقق اهداف چشم انداز 2035 کویت،بهره مندی از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است. هدف اولیه از راه اندازی و تاسیس منطقه آزاد تجاری، احیای اقتصاد کویت از طریق گسترش فرصت های سرمایه گذاری و تضمین محیط تجاری سالم کویت با تبدیل آن به یک مرکز تجاری در کل منطقه بود. منطقه آزاد چندین مزیت از جمله امکانات زیرساختی مثل(انبارها، زمین های باز، سالن های نمایشگاه، آژانس های بیمه، شرکت های پیک، هتل ها و موارد دیگر) را ارائه می دهد. همچنین مزایای چون  مالکیت صددرصد کامل ،عاری از مالیات شرکت و درآمد، معافیت از عوارض گمرکی برای واردات و صادرات کالا ازمنطقه آزاد،بدون محدودیت در سرمایه گذاری،دسترسی آسان به فرودگاه های بین المللی، مصونیت دارایی های خارجی از هرگونه تعرض با حق دریافت غرامت به ارزش بازار،ارائه پاداش مناسب به سرمایه گذاران خارجی در صورت نقض هر گونه حقوق و امتیاز،ابزار و تجهیزات مورد استفاده در منطقه آزاد.گزینه ای برای ارجاع اختلافات قراردادی به مراکز داوری بین المللیرا برای تشویق سرمایه گذاران تعریف و ارائه کرده است.

 کشور کویت براساس چشم انداز 2035 خود به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به مثابه پروژه ای مهم برای تحقق اهداف این سند می نگرد . برهمین اساس تلاش دارد با بهره مندی از تجربه سایر اعضاء شورای همکاری خلیج فارس از این سازه توسعه ای به نحو مطلوب استفاده کند. کویت با معرفی برخی از مکان های تعیین شده در چند منطقه جغرافیایی تلاش دارد نسبت به جذب شرکت های داخلی و خارجی و تقویت مشارکت بخش خصوصی در اقتصادملی ، به حرکت از اقتصاد دولتی ،دستوری و نفتی به سمتی که بازیگران اصلی عرصه اقتصاد به جای دولت ، بخش خصوصی باشند، شتاب بخشد. دولت کویت برای رسیدن به این هدف درصدد است تا به منطقه های آزاد تجاری صنعتی به عنوان مناطق متمایز اقتصادی برای رسیدن به هدف خود یعنی تقویت نقش بخش خصوصی ،دور شدن از اقتصاد دولتی و  فراهم آوردن محیط رقابتی تکیه کند.با همین رویکرد، هم اکنون مناطق آزاد زیر در این کشور فعال یا درحال شکل گیری هستند.

1-     منطقه آزاد الشویخ (منطقة المستقبل)

اولین منطقه آزاد  کویت، در سال 1999 در بندر شویخ، که مرکز  تجاری کشتیرانی کشور است، در زمینی به مساحت 1.5 میلیون متر مربع ایجاد شد.بندر شویخ، یک بندر تجاری است که در سال 1960 در ساحل شویخ، در غرب شهر کویت تأسیس شد. الشویخ یکی از مهم ترین بنادر خلیج فارس و قدیمی ترین بندر کویت است.منطقه آزاد شویخ در منطقه شویخ در استان پایتخت در مرکز ایالت کویت درست در غرب شهر کویت واقع شده است و شامل بندر شویخ، یک نیروگاه برق و یک کارخانه آب شیرین کن است. این بندر دارای 21 اسکله با عمق 6.7-10 متر است. این منطقه از زمان تأسیس در سال 1999 تا 2007 توسط بخش خصوصی وشرکت ملی املاک و مستغلات اداره می شد .کویت این منطقه را با هدف ایجاد منطقه آزاد برای تنوع بخشیدن به اقتصاد کویت از طریق جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی بیشتر برای ایجاد یک اقتصاد پایداروآماده‌سازی  کشوربرای دوران پس ازنفت تاسیس کرد.علیرغم فعالیت موثر این شرکت برای توسعه زیرساخت های منطقه مانند بازسازی بندر برای اطمینان از سرمایه‌گذاری خارجی، تامین نامحدود برق و آب برای شرکت‌های مناطق آزاد، دسترسی آسان به جاده‌ها و زیرساخت‌های پیشرفته، ، دولت  کویت در سال 2006تصمیم به لغو قراردادبا این شرکت گرفت.بعد از آن هم بعلت بی ثباتی مدیریتی مکرر در مورد نهاد اداره کننده منطقه آزاد ، شاهد فترت های دوره ای در کارکرد این منطقه بوده ایم.در آخرین تصمیم گیری دولت ، مدیریت مناطق آزاد برعهده سازمان تشویق سرمایه گذاری مستقیم قرار گرفته است.این سازمان  یک مقام دولتی وابسته به وزارت صنعت و بازرگانی است.وظیفه اصلی این سازمان راهبری و هدایت سرمایه گذاری در کویت در چهارچوب مناطق آزاد و ویژه  است. این سازمان درسال 2013 تأسیس شد. هم اکنون مناطق آزاد الشویخ،العبدلیوالنویصیب ومناطق ویژه اقتصادی العبدلی، النعایم و الوفره تحت مدیریت این سازمان می باشد.به نظر می رسدبی ثباتی های مدیریتی سبب رکود و فترت مناطق و کاهش نقش ها آنها در تحقق اهداف توسعه ملی شده است.

2--منطقه آزاد النویصیب:

منطقه آزاد النویصیب یک منطقه آزاد تجاری است که در منطقه نویصیب در جنوب ایالت کویت ایجاد و ساخته می شود . النویصیب یک منطقه مرزی واقع در 103 کیلومتری پایتخت درجنوب (استان الاحمدی)  با پادشاهی عربستان سعودی است .این منطقه  دارای سرزمینی بیابانی است که در آن باتلاق ها فراوان وجود دارد و از شرق با خلیج فارس همسایه است.

دولت کویت این پروژه را درسال 2016  برای ایجاد منطقه آزاد تجاری درنزدیک مرز با عربستان سعودی تصویب کرده بود. البته روند فعالیت پروژه به کندی پیش رفته است. اخباری در سال 2022منتشر شد که بیانگر آن بود که دولت تلاش دارد به عملیاتی سازی این پروژه شتاب دهد. این پروژه برای توسعه تجارت با عربستان سعودی و سایر کشورها و جذب سرمایه خارجی برای حمایت از طرح های تنوع اقتصادی اعضای اوپک در نظر گرفته شده است. همچنان تماس‌هایی با دولت سعودی وشرکت‌هایی از چندین کشور از جمله چین و کره جنوبی در خصوص سرمایه‌گذاری در این منطقه ، با هدف فعال سازی عملیات اجرایی آن در جریان است.

3-منطقه آزاد العبدلی

منطقه آزاد تجاری العبدلی در منطقه العبدلی در شمال کشور کویت ایجاد و ساخته می شود. مساحت منطقه آزاد العبدلی حدود 10 کیلومتر مربع است و اداره تشویق سرمایه گذاری مستقیم از سال 2016 مدیریت آن را به عهده گرفته است.العبدلی منطقه ای مرزی است و در استان جهرا قراردارد.این منطقه به لحاظ کشاورزی مستعد و مملو از مزارع است. همچنین چند میدان گازی و نفت در این منطقه وجود دارد. العبدلی در 80 کیلومتری مرز کشور عراق واقع شده است.در این منطقه گذرگاه مرزی صفوان عراق در ناحیه صفوان قراردارد.از ظرفیت های حمل و نقل این منطقه برای حمل مسافر و کالا بین دوکشور استفاده می شود.

دولت کویت  بر لزوم تلاش جدی در جهت جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و کاهش هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های بین‌المللی و ایجاد فضای عملیاتی که تضمین کننده تامین زیرساخت‌های فیزیکی و سیاست‌های حمایتی شرکت‌ها و کارکنان آنها باشد، تاکید دارد. تعیین قیمت های رقابتی در سطح جهانی برای تولید و تجارت کالا، با توضیح اینکه مسئولیت فراهم کردن فضای اقتصادی و قانونگذاری برای دستیابی به این هدف، علاوه بر سازمان سرمایه گذاری مستقیم برعهده وزارت دارایی، وزارت امور خارجه، اداره فتوا و قانونگذاری، شهرداری کویت، اداره عمومی صنعت و اداره حسابرسی هم قراردارد.

به نظرمی رسد کشور کویت در حوزه سیاست گذاری ،تدوین مقررات و مدیریت مناطق آزاد دچار نوعی سردرگمی است. این وضعیت می تواند بهکارکرد مناطق آزاد برای رشد و توسعه کشور آسیب وارد کند. همچنین به لحاظ مدیریتی نیز مناطق آزاد این کشور با مشکل بی ثباتی روبرو است. تاکنون چندین نوبت نهاد مدیریت کننده مناطق آزاد دستخوش تغییر و تحول شده است. حل مسائل حوزه سیاست گذاری، تدوین مقررات و مدیریت مناطق آزاد می تواند شتاب بیشتری به فرایند توسعه و تحقق اهداف چشم انداز 2035 ببخشد.