اخیرا سعیدمحمد مشاور رییس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق‌آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی در اظهاراتی اعلام کرد که جهت صدور سند تک برگ در مناطق آزاد اقدام شده است، وی این را هم گفت که طی اقدامات حقوقی و قضایی، بخشی از زمین‌هایی که طی سال‌های گذشته در قالب قراردادهای مبهم واگذار شده بود، به نفع مناطق‌آزاد برگشته است که ارزش آن به حدود 83 هزار میلیارد تومان می‌رسد.

جهت دریافت اطلاعات بیشتر از جریان صدور سند برای اراضی مناطق‌آزاد، طی گفت‌وگویی با محسن پوراحمدی مدیر امور حقوقی و تقنین دبیرخانه شورایعالی مناطق‌ آزاد و ویژه اقتصادی ابعاد حقوقی این موضوع مورد بررسی قرار گرفت.

محسن پور احمدی با اشاره به اینکه طبق ماده 24 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی، نحوه استفاده از زمین، منابع ملی و ترتیب فروش و اجاره آن در محدوده هر منطقه که در اختیار و مالکیت دولت قرار دارد، تعیین شده است، گفت: آئین‌نامه مربوطه تاکید دارد وقتی محدوده منطقه آزاد مشخص شد باید برای اراضی آن نیز به نام سازمان منطقه ‌آزاد به نمایندگی از دولت، سند صادر شود، به عبارتی طبق ماده 5 آئین‌نامه، کلیه حقوق مربوط به اراضی مشمول قانون زمین شهری، قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع کشور و اراضی مستحدثات و ساحلی از طریق سازمان اعمال می‌شود. به استناد ماده 6 آئین‌نامه نیز اسناد مالکیت توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به نمایندگی از دولت به نام سازمان مناطق‌آزاد، تنفیذ و اخبار می‌شود.

پوراحمدی با بیان اینکه با توجه به موقعیت مناطق‌آزاد، یکسری تصرفات قبل از ایجاد این مناطق و یا در زمان راه‌اندازی آن و قبل از اجرای طرح‌های توسعه‌ایی، توسط برخی افراد سودجو و فرصت طلب صورت می‌گیرد و ادعای مالکیت می‌کنند، افزود: از این جهت دولت برای ممانعت از چنین سواستفاده‌هایی، اسناد مالکیت اراضی را صادر و در اختیار سازمان منطقه آزاد قرار می‌دهد.

وی ادامه داد: این سازمان نیز با اختیار قانونی و به نمایندگی از دولت،  طبق آئین‌نامه اجرایی نحوه استفاده از زمین و منابع ملی در مناطق‌آزاد و همچنین دستورالعمل مربوطه، به منظور توسعه اقتصادی و ایجاد بستر مناسب فضای کسب و کار، نسبت به واگذاری زمین به سرمایه‌گذاران، تولیدکنندگان و کسانی که قصد فعالیت اقتصادی دارند، اقدام می‌کند. عواید آن هم مطابق بودجه مصوب هیات وزیران صرف تامین زیر ساخت منطقه می‌شود.

**تا همین چند سال پیش برخی مناطق حتی دفتر ثبت هم نداشت

مدیر امور حقوقی و تقنین دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با اشاره به اینکه فرایند صدور سند از گذشته به صورت سنتی انجام می‌شد و حتی تا حدود پنج سال پیش در بعضی از مناطق اصلا دفتر ثبت نبود، توضیح داد: اما وقتی که قانون جامع حدنگار (کاداستر) در بهمن ماه 1393 مصوب و اجرایی شد و اراضی در سامانه جامع کاداست قرار گرفت، سازمان مناطق‌آزاد نیز خود از این قاعده مستثنی ندانست و از طریق دبیرخانه شورای عالی، تفاهم‌نامه همکاری با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور منعقد کرد و تا حدودی کار جلو رفت، ولی با روی کار آمدن دولت جدید و انجام مذاکرات، در اولین اقدام، تفاهم‌نامه‌ای کامل‌تر بین دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و سازمان ثبت اسناد و املاک منعقد و وارد فاز عملیاتی شد، از این رو کارگروهی برای پیگیری موضوع در مرکز و استان تشکیل و با  تعامل با سازمان ثبت نسبت به نقشه برداری و شناسایی اموال و اسناد در سامانه جامع کاداستر اقدام شد.

**اسناد بخشی از زمین ها باطل و به مناطق آزاد برگشت

به گفته پوراحمدی بخش عمده‌ای از این اراضی در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی دولتی و عمومی غیر دولتی و خصوصی بود که اسناد آنها باطل و به نام دولت به نمایندگی سازمان منطقه آزاد منتقل و برای آنها سند صادر شد. با این اقدام عملا اموال و دارایی سازمان های منطقه آزاد و دولت جمع آوری، شناسایی و در شرف شناسنامه‌دار شدن هستند.

**کیش تمام شد، در قشم اختلاف شدید است

وی با بیان اینکه در اقدامات اولیه، سند تک برگ برای منطقه آزاد کیش صادر شد و سایر مناطق از جمله اروند و ارس نیز در حال طی فرایند صدور سند تک برگ هستند که در مناطق دیگر هم انجام خواهد شد، گفت: در منطقه آزاد قشم، اختلاف شدیدی در اراضی وجود داشت از جمله اراضی رفسنجان که برخی اسناد آنها بدون سیر مراحل قانونی صادر و فاقد هرگونه حدود اربعه و دارای متعارضین و متصرفین غیر قانونی بودند، برخی افراد در آنجا مدعی بودند که در اراضی مربوطه سبقه مالکیت دارند، ولی با طرح کاداست، حتی آنها باید مدارک و مستندات خود را ارائه دهند و اگر منطبق با واقعیت باشد برایشان سند صادر خواهد شد، در غیر این صورت به نام دولت و به نمایندگی سازمان منطقه آزاد اسناد تک برگ سند صادر می‌شود.

**در مناطق جدید قبل از واگذاری، سند تک برگ صادر خواهد شد

مدیر امور حقوقی و تقنین دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با بیان اینکه امیدواریم تا پایان سال تمامی مناطق‌آزاد دارای سند تک برگ شوند، گفت: این‌گونه پیش‌بینی شده که در هشت منطقه آزاد جدیدی که در آستانه تاسیس قرار دارند نیز قبل از واگذاری، سند تک برگ برای اراضی صادر شود. در این حالت کل واگذاری‌ها در سامانه جامع کاداستر هدف‌گذاری و طرح جامع مناطق نیز برمبنای نقشه توپوگرافی ضبط و ثبت و در سامانه  طراحی و مصوب می‌شود؛ از این طریق می‌توان به صراحت گفت واگذاری حتی یک متر زمین نیز قابل رصد خواهد شد.

**شرط واگذاری؛ اگر تعهدات را انجام ندهند قرارداد فسخ می‌شود

پوراحمدی، در مورد شرایط صدور اسناد تک برگ نیز توضیح داد: اراضی داخل محدوده منطقه، اراضی دولتی در اختیار سازمان‌های مناطق  است و به عنوان اموال و دارایی  سازمان منطقه محسوب نمی‌شود بلکه واگذاری آنها در قالب طرح‌های توسعه و عمرانی از طریق سازمان منطقه صورت می‌گیرد. شرط انتقال اسناد مالکیت اراضی واگذار شده برای سرمایه‌گذاری، تحقق سرمایه‌گذاری است و پس از اجرای طرح برابر زمانبندی معین و صدور پایان کار و صدور مجوز بهره‌برداری، سازمان منطقه آزاد، اراضی واگذار شده را تفکیک و قطعه‌بندی کرده و متناسب با طرح مد نظر برای سرمایه‌گذاری که می‌تواند تجاری، خدماتی، گردشگری و... باشد، جهت صدور اسناد رسمی تک برگ  به اداره ثبت اسناد و املاک شهرستان معرفی می‌کند. چنانچه در زمانبندی مندرج در تعهدات قراردادی ، طرف مدعی سرمایه‌گذاری به تعهدات خود عمل نکند، قرارداد فسخ و اراضی واگذار شده، مسترد خواهد شد.

**غیردولتی ها مثل سرزمین اصلی سند تک برگ  بگیرند

وی همچنین در رابطه با تعیین‌تکلیف اراضی غیردولتی یادآور شد: طرحی که در مناطق‌آزاد برای صدور سند تک برگ در حال پیگیری است، مربوط به اسناد دولتی بوده و غیر آن، می‌توانند اموال و دارایی خود را طبق روال سرزمین اصلی سنددار کنند؛ به‌طوری که سند دفترچه‌ای را به سند تک برگ تبدیل کنند.

29 خرداد 1401