بررسی عملکرد مناطق آزاد تجاری از زمان تاسیس تا به امروز نشان دهنده‌ی این موضوع است که طی سال‌های اخیر در این مناطق اقداماتی جهت مبارزه با قاچاق و خروج غیر قانونی کالا صورت گرفته است. در این زمینه گفت‌وگویی انجام شده است با روح الله لطیفی سخنگوی سازمان گمرک و درنا کسرایی مدیر ارتباطات و اطلاع رسانی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد که در ادامه  بخوانید:

روح الله لطیفی سخنگوی گمرک در گفت‌وگو یی در خصوص عدم امکان قاچاق از مناطق آزاد به علت اتصال اقتصاد این مناطق به گمرک و همچنین دلایل فنی و کنترلی اظهار کرد:

مناطق آزاد در ورود کالا قوانین خاص خود را دارند

هماهنگی­ هایی بین دو دستگاه (مناطق و گمرک) در حال انجام است. اما باید این مطلب را گفت که در سال‌های اخیر یکسری تغییرات در مناطق آزاد رخ داده است و این امر یک مقدار کار را سخت کرده است، اول اینکه گستره مناطق آزاد بسیار وسیع شده است. مثلا در گذشته مناطق آزاد ما بین ۳ هزار تا ۱۴ الی ۱۵ هزار هکتار بودند ولی اکنون حدود ۴۰ هزار هکتار هستتند.

وی افزود: سالیان قبل در سواحل مناطق آزاد حصار­کشی بود و ورود و خروج به این مناطق مشخص بود گیت‌های ورود و خروج داشت و در بقیه­ی مکان­ها فنس و دیوار کشی بود و امکان تردد خودرو وجود نداشت. ولی اکنون مناطق آزاد خیلی از شهرها را در بر گرفته است و نمی‌شود تردد­ها را کامل کنترل کرد.

لطیفی در مورد چرایی گسترده شدن این مناطق گفت: پشت این تصمیم حتما سیاستی بوده است که چرا به یکباره این مناطق گسترده شدند و حتما منافعی هم برای بومی­ های ساکن مناطق دارند اما اکنون صحبت در مورد حوزه­  گمرک است و نمیخواهم بگویم چرا این مناطق گسترده شده است بحث این است که اگر حصار نباشد طبیعی است که مناطق آزاد نتوانند خروج کالا را کامل کنترل کنند.

وی افزود: مناطق آزاد در ورود کالا قوانین خاص خود را دارد اما خروج باید کنترل شود به این دلیل که شرایط شهرها و مناطق مقداری فرق دارد و مسئولیت سختی بر گردن مناطق آزاد است و کنترل خروجی کالا از این مناطق سخت است.

 لزوم نظارت بر ورود و خروج کالا

سخنگوی گمرک جمهوری اسلامی ایران افزود: برای گمرک چیزی که مهم است این است که ورود کالا هم کنترل شود یعنی گمرک زمانی می‌تواند در این امر کنترل خروج کالا موفق عمل کند که از ورود آن کالا هم مطلع باشد و در این موضوع داریم تلاش میکنیم که با مناطق آزاد به یک فهم و نظر مشترک برسیم که زمانی گمرک میتواند تسلط کامل بر پدیده قاچاق در این مناطق داشته باشد که ورود و خروج را کنترل کند.

لطیفی بیان کرد: البته ما قبول داریم مناطق آزاد قوانین خاص خودش را دارد، معافیت­های خاص خودش را دارد و باید شرایط ورود کالا و تبدیل آن به محصولات تکمیلی و مصرفی مسافرین و اشخاص بومی منطقه است اما باید در نظر گرفت که این موضوع قابلیت گفت‌وگو را دارد، یعنی ورود کالا به ما اعلام می‌شود و ما خروج کالا را بر اساس ورود منهای مصرف در منطقه آزاد در نظر بگیریم و کماکان معافیت­ها وبحث­های دیگر در این مناطق پابرجا بماند.

وی افزود: بحث­های فنی بسیاری در این مورد وجود دارد که ما با مناطق آزاد در حال مذاکره هستیم و فکر می‌کنم به سمت مسیرهایی می‌رویم که این موارد به یک جمع بندی برسد و همکاری­هایی صورت پذیرد.

البته ناگفته نماند که یک مقدار تفاوت در تفسیر قوانین وجود دارد و در این تفاسیر تا یک جایی مناطق آزاد حق دارند و می‌گویند اگر ما به شکل سنتی بدون در نظر گرفتن معافیت هایی که در مناطق آزاد هست به سامانه گمرک وصل باشیم آنوقت فرقی بین منطقه آزاد و سرزمین اصلی وجود ندارد.

سخنگوی گمرک جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: این موضوعات قابل حل و قابل اجرا در مباحث فنی هستند که ورود کالا اعلام شود و معافیت­ها نیز در منطقه آزاد برای کالاهایی که در منطقه آزاد مصرف دارند و یا صادرات مجدد میشوند را اعمال کرد.

لطیفی در پایان افزود: باید در بحث خروج کالا آن چیزی را ما می توانیم کنترل کنیم که اختیارش را داریم یا در آن استقرار داریم، بطور مثال در خوزستان در درب خروجی که به سمت اهواز به خرمشهر می‌رود می‌توانیم کالاهایی که از آنجا عبور می‌کند و اسنادی که دارند را کنترل کنیم ولی آن­هایی که از گیت خروجی عبور نمی‌کنند را ما نمیتوانیم در موردشان صحبتی کنیم، چون گمرک در جایی که استقرار دارد می تواند اعمال قانون کند و در جایی که استقرار ندارد قانونا نمیتواند کاری کند. بنابراین مواردی به دلیل گستردگی مناطق آزاد وجود دارد که آن هم باید یکسری موارد با نظر گمرک و استاندارهای بین‌المللی اجرا شود که در این مورد هم در حال مذاکره هستیم و امیدواریم این موانع که رفع شود مناطق آزاد هم باید با دقتی کامل وضعیت کالاها در ورود و خروج را اعلام کنند.

**استقرار گمرک در مبادی ورودی و خروجی مناطق

مدیر ارتباطات و اطلاع رسانی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در این باره گفت: در مقررات چگونگی اداره مناطق آزاد ورود هر گونه کالایی(بجز کالای ممنوعه شرعی و قانونی در ایران) به مناطق آزاد، آزاد است. این قانون فقط قانون کشور ما نیست، قانون مناطق آزاد در تمام دنیا بر مبنای همین رویه است.

درنا کسرایی افزود: ورود هر گونه کالا بر اساس قانون به مناطق آزاد از خارج از کشور آزاد است اما در بحث خروج کالا از محدوده محصور منطقه آزاد به سرزمین اصلی مسئولیت با گمرک اجرایی مستقر در همجوار مناطق است  درحال‌حاضر مجموع مناطق آزاد ما به سامانه گمرک جمهوری اسلامی که با مقررات مناطق آزاد بومی سازی شده است در مبادی ورودی  و خروجی متصل هستند، سامانه در گمرکات مناطق مستقر شده و از قبل هم  در مبادی خروجی از منطقه به سرزمین اصلی مستقر بود.

کسرایی بیان کرد: اکنون در ورودی همه مناطق آزاد هم گمرک جمهوری اسلامی مستقر شده و در سامانه قابل رصد است و گمرک نیز این موضوع را تایید می‌کند.

مدیر ارتباطات و اطلاع رسانی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی افزود: ما بر اساس مقررات تبیینی از ورود کالا به منطقه یک عوارضی دریافت میکنیم که عدد مشخصی دارد و یک فرمول محاسبه‌ای دارد و یک سهمی از این عوارض در درآمد مناطق آزاد لحاظ می‌شود یعنی هزینه های عمرانی شان از این راه تامین می‌شود.

کسرایی افزود: مناطق آزاد درآمد مستقلی دارند و اصلا از بودجه دولتی استفاده نمی‌کنند، بنابراین هیچوقت از یک موضوع که باعث شود درآمدشان کاهش یابد غفلت نمی‌کنند، یعنی منظور این است که وقتی ادعا می‌شود که یک قاچاق سازمان یافته یا یک قاچاق مدیریت شده دارد انجام می‌گیرد یک فرافکنی برای گمراه کردن افکار عمومی از اصل مساله است و ما این موضوع را به شدت تکذیب میکنیم به دلیل اینکه هم  با منافع ما در مناطق منافات مستقیم دارد هم ما در تلاشیم فضای امنی برای فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری داشته باشیم پس ضرورتا با هراقدامی که این امنیت را به خطر بیاندازد مقابله می کنیم.

وی افزود: دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی همکاری موثری در سال های اخیر با دستگاه های مسئول از جمله ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گمرک جمهوری اسلامی و نیروی های نظامی و انتظامی در این زمینه ها داشته  و دارد که به استناد گزارشات ارائه شده توسط همین مراجع بسیار مثبت ارزیابی شده است .