چندی است با هدف ساماندهی تجارت مرزی، ایجاد اشتغال پایدار برای مرزنشینان و مقابله با قاچاق کالا، دولت جمهوری اسلامی ایران و گمرک کشور، دستورالعملی جدید برای واردات کالا از طریق رویه ملوانی (ته‌لنجی) تصویب و اجرایی کرده‌اند. این دستورالعمل علاوه بر تعیین بنادر و کالاهای مجاز، چارچوب کاملی برای ثبت آماری، اظهار کالا، پرداخت حقوق گمرکی و نظارت را مشخص می‌سازد. این دستورالعمل که از ۲۳ بهمن ۱۴۰۳ لازم‌ الاجراشده است، شرایط، بنادر، کالاها و فرآیندهای قانونی واردات کالای ملوانی یا همان کالای ته لنجی را مشخص می‌کند و امیدهای  تازه ای برای مرز نشینان بوجود آورده است.

واردات ته لنجی، امتیازی برای مرزنشینان

در واقع واردات ته لنجی یکی از روش های رسمی ورود کالا به کشور است که به ملوانان و خدمه لنج ها اجازه می دهد مایحتاج خود را بدون پرداخت عوارض گمرکی وارد کنند. این امتیاز که با هدف حمایت از مرزنشینان در نظر گرفته شده، سال هاست به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد برای جوامع ساحلی محسوب می شود. اما در سال های اخیر، تغییرات در قوانین اقتصادی کشور تأثیرات قابل توجهی بر این روش واردات گذاشته است، به طوری که ۹۰ درصد مشاغل مرزی به طور مستقیم و غیرمستقیم به واردات ته لنجی وابسته هستند. علی رغم نظارت های قانونی، بسیاری از افراد سودجو با استفاده از امتیازات ملوانان اقدام به واردات انبوه کالا کرده و موجب هرج و مرج در بازار می شوند. این موضوع علاوه بر برهم زدن تعادل تجاری، بر اقتصاد کشور نیز اثرات منفی دارد. اما بر اساس آیین نامه جدید واردات کالای ته لنجی که اخیراً ابلاغ شده است، تمامی کالاهای وارداتی به بنادر و گمرکات کشور باید به گمرک اظهار شوند. این اقدام با هدف حذف واردات غیررسمی و ثبت دقیق آمار واردات برای برنامه ریزی های کلان کشور صورت گرفته است و لیست دقیقی از 97 قلم کالای مجاز برای واردات ته لنجی ارائه شده است.

اما سوال اصلی این است که اجناس ته لنجی دقیقاً چه نوع کالاهایی هستند؟ چه تفاوتی با سایر کالاهای وارداتی دارند؟ و خرید آن ها چه مزایا و معایبی دارد؟ در ادامه این گزارش نگاهی به پاسخ این سوالات خواهیم داشت:

اجناس ته لنجی چیست؟

اجناس ته لنجی به کالاهایی گفته می شود که ملوانان و جاشوهای کشتی های کوچک تجاری (لنج ها) همراه خود از کشورهای همسایه، به خصوص از بنادر دبی، عمان و سایر مناطق وارداتی، به صورت محدود و معمولاً بدون گذراندن کامل مراحل گمرکی وارد ایران می کنند. این کالاها اغلب در انتهای بار لنج قرار دارند و پس از تخلیه بار اصلی، ملوانان آن ها را به داخل کشور منتقل می کنند. اصطلاح «ته لنجی» در واقع به محل قرار گرفتن این کالاها در بار لنج  اشاره دارد؛ کالاهایی که در انتهای لنج جا گرفته اند و به عنوان بار همراه ملوان به کشور می آیند.

ویژگی های اجناس ته لنجی

واردات به صورت نیمه رسمی انجام می شود.

معمولاً حجم واردات محدود است.

کالاها عمدتاً در بازارهای محلی و فروشگاه های کوچک عرضه می شوند.

قیمت این کالاها به دلیل عدم پرداخت کامل عوارض گمرکی پایین تر است.

انواع کالاهای ته لنجی

کالاهای ته لنجی معمولاً شامل کالاهای مجاز وارداتی هستند و ورود کالاهای ممنوعه از این طریق غیرممکن است. این کالاها طیف وسیعی دارند که عبارت اند از:

وسایل برقی کوچک: لوازم خانگی کوچک مثل بخارشوی، اتو، چراغ مطالعه و غیره.

تجهیزات و لوازم صنعتی: ابزار و قطعات مورد استفاده در صنایع کوچک و بزرگ.

لوازم جانبی موبایل: شارژر، هندزفری، قاب گوشی و سایر ملزومات.

وسایل آرایشی و بهداشتی: کرم ها، لوسیون ها، عطر و سایر محصولات مراقبت شخصی.

تجهیزات و لوازم پزشکی: ابزارهای ساده پزشکی و مصرفی بیمارستانی.

لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات: قطعات یدکی خودرو، ماشین آلات کشاورزی و صنعتی.

لوازم و قطعات الکترونیکی: قطعات کامپیوتری، گوشی موبایل و لوازم جانبی دیجیتال.

انواع مانیتور و تجهیزات کامپیوتری: صفحه نمایش و تجهیزات جانبی کامپیوتر.

کیف، کفش، پوشاک و پارچه: انواع لباس، کیف و کفش با کیفیت متنوع.

خشکبار و مواد غذایی بسته بندی شده: آجیل، میوه خشک و تنقلات سالم.

اسباب بازی و تجهیزات ورزشی: کالاهای تفریحی و ورزشی برای کودکان و بزرگسالان.

مهم ترین تفاوت اجناس ته لنجی با کالاهای وارداتی عبارت است از:

۱. فرآیند واردات و قانونی بودن

اجناس ته لنجی عمدتاً به صورت نیمه رسمی و بدون طی مراحل کامل گمرکی وارد کشور می شوند. این نوع واردات معمولا توسط ملوانان و با حجم محدود صورت می گیرد. اما کالاهای وارداتی رسمی، طبق قوانین سخت گیرانه گمرکی وارد می شوند که شامل پرداخت عوارض، مالیات، دریافت مجوزهای لازم و کنترل کیفیت است.

۲. قیمت و هزینه ها

به دلیل حذف هزینه های مالیاتی و گمرکی، اجناس ته لنجی قیمت بسیار مناسب تری نسبت به کالاهای وارداتی رسمی دارند. این تفاوت قیمت می تواند برای بسیاری از مصرف کنندگان جذاب باشد و باعث شود اجناس ته لنجی گزینه اصلی خرید آن ها شود.

۳. کیفیت و اصالت کالا

اجناس ته لنجی کیفیت متنوعی دارند؛ برخی از آن ها کیفیت بالا و معتبر هستند، اما به دلیل نبود نظارت دقیق، احتمال وجود کالاهای تقلبی یا غیر استاندارد بیشتر است. در مقابل، کالاهای وارداتی رسمی تحت نظارت های سختگیرانه گمرک و سازمان های استاندارد قرار دارند و معمولاً ضمانت اصالت و کیفیت را دارند.

۴. خدمات پس از فروش و گارانتی

کالاهای ته لنجی اغلب بدون گارانتی و خدمات پس از فروش عرضه می شوند، که می تواند برای خریداران یک نقطه ضعف باشد. اما کالاهای وارداتی رسمی معمولاً توسط شرکت های معتبر دارای ضمانت و خدمات پس از فروش هستند.

۵. ریسک قانونی

واردات کالا به صورت ته لنجی ممکن است با ریسک های قانونی همراه باشد؛ ممکن است کالاهای وارد شده توسط گمرک توقیف شوند یا خریداران با مشکلات حقوقی مواجه گردند. در حالی که واردات رسمی هیچ گونه ریسک قانونی ندارد.

مزایای خرید اجناس ته لنجی

قیمت مناسب: یکی از مهم ترین دلایل استقبال از کالاهای ته لنجی قیمت پایین تر آن هاست.

دسترسی سریع: اجناس ته لنجی به دلیل عبور نکردن از مراحل طولانی گمرکی سریع تر به بازار می رسند.

تنوع بالا: این کالاها در دسته بندی های متنوعی وارد بازار می شوند و دست خریدار برای انتخاب باز است.

آیین‌نامه جدید؛ گامی در مسیر شفافیت

به نظر میرسد بعد از ابلاغ آیین‌نامه جدید واردات کالای ته‌لنجی بایستی شاهد شفافیت بیشتر و کاهش قاچاق کالا در برخی بنادر بود.

شفافیت و کنترل امنیتی و بهداشتی

با اظهار تمامی کالاها، گمرک نظارت کامل بر واردات خواهد داشت و مجوزهای قانونی لازم اخذ می‌شود. این روند از ورود کالاهای غیرمجاز، خطرناک و مضر برای امنیت، سلامت و محیط‌زیست کشور جلوگیری می‌کند. همچنین، ورود کالاهای ممنوعه به کشور مسدود شده و عرصه بر قاچاقچیان تنگ‌تر می‌شود.

حذف فساد و تصمیمات سلیقه‌ای

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این آیین‌نامه، حذف تصمیمات سلیقه‌ای و کاهش فساد در روند واردات ملوانی است. با اجرای این دستورالعمل، فقط گمرک مرجع تصمیم‌گیری درباره کالاها خواهد بود و از دخالت سازمان‌های غیرمسئول و مقامات محلی در تصمیم‌گیری‌های گمرکی جلوگیری خواهد شد.

حمایت از اشتغال و تولید داخلی

شفاف‌سازی فرآیند واردات ملوانی، علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار برای ملوانان، از تولید و صنعت داخلی حمایت می‌کند. از سوی دیگر، مدیریت منابع ارزی بهبود یافته و از هدررفت منابع کشور جلوگیری خواهد شد.

کاهش قاچاق و افزایش پاسخگویی سازمان‌ها

این آیین‌نامه، گامی مهم در مبارزه با قاچاق کالا و ارز محسوب می‌شود. تمامی سازمان‌های مرتبط با واردات کالا موظف به شفاف‌سازی و پاسخگویی خواهند شد. همچنین، با رسمی شدن واردات ته‌لنجی، گمرکات کشور روند قانونی‌تری خواهند داشت و نظارت بر فعالیت‌های تجاری تسهیل می‌شود.

در مجموع، اجرای این دستورالعمل، علاوه بر جلوگیری از واردات غیررسمی و قاچاق کالا، مسیر تجارت قانونی را هموارتر کرده و زمینه را برای نظم بیشتر در بازار، حمایت از تولید داخلی و مدیریت صحیح منابع ارزی فراهم می‌کند.