در بسیاری از کشورهای جهان بهعنوان
ابزارهای کلیدی برای تقویت اقتصاد، جذب سرمایهگذاری خارجی، توسعه صادرات و ایجاد
اشتغال مورد توجه قرار گرفتهاند. این مناطق با حذف موانع قانونی، کاهش تعرفهها،
تسهیلات مالیاتی و ارائه زیرساختهای پیشرفته، به موتورهای توسعه اقتصادی تبدیل
شدهاند. با این حال، در ایران، پتانسیل مناطق آزاد هنوز به طور کامل محقق نشده
است. مشکلات ساختاری، مدیریتی و عدمتطبیق با فلسفه وجودی این مناطق، بهرهوری و
کارآمدی آنها را به شدت کاهش داده است. جزیره کیش، یکی از مهمترین مناطق آزاد
ایران، با موقعیت استراتژیک و پتانسیلهای فراوان اقتصادی، میتواند نقش برجستهای
در زنجیره تجارت جهانی ایفا کند. اما در عمل، این منطقه با مشکلات عدیدهای از
جمله وابستگی به منابع محدود، کمبود زیرساختهای کافی و ضعف در جذب سرمایهگذاری
خارجی مواجه است.مناطق آزاد ایران، از جمله کیش، بهجای حرکت به سمت توسعه
پایدار و جهانی شدن، با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم میکنند.
یکی از این چالشها، سیطره مقررات ملی بر
مناطق آزاد است. فلسفه وجودی مناطق آزاد، ارائه تسهیلات و کاهش مقررات دست و
پاگیر است. اما در سالهای اخیر، قوانین و مقررات ملی به این مناطق تحمیل شدهاند
که منجر به کاهش انعطافپذیری و از بین رفتن مزیت رقابتی آنها شده است.
ضعف زیرساختی و نبود سیاستگذاری بلندمدت،
چالش دیگر است. پروژههای زیربنایی اغلب به کندی پیش میروند یا نیمهکاره
رها میشوند. مناطق آزاد جدید نیز بدون زیرساخت مناسب آغاز به کار میکنند؛ که
خود مانعی بزرگ برای توسعه پایدار است.
همچنین عدمجذب سرمایهگذاری خارجی به عنوان
چالش مهم سوم مطرح است. تحریمها، بیثباتی اقتصادی و نبود فضای رقابتی باعث
کاهش تمایل سرمایهگذاران خارجی برای ورود به این مناطق شده است.
اقتصاد تکمحور و نبود تنوع در درآمدزایی
را میتوان مانع بعدی عنوان کرد. در کیش، وابستگی به فروش زمین و گردشگری داخلی،
پایداری اقتصادی این منطقه را به شدت تهدید میکند.اما یک فرصت تحول با مدیریت
جدید در منطقه آزاد کیش به وجود آمده است.
با انتصاب محمد کبیری بهعنوان مدیرعامل
جدید منطقه آزاد کیش، امید تازهای برای بازگرداندن این منطقه به مسیر توسعه
ایجاد شده است. کبیری، با تجربه مدیریتی و دانش اقتصادی خود، میتواند تغییرات
بنیادینی را در این منطقه رقم بزند.
انتظار میرود اصلاح قوانین و بازنگری در
فرآیندها در گام اول اتفاق بیفتد؛ کاهش بوروکراسی و بازگشت مزیتهای رقابتی به
مناطق آزاد، بهویژه در کیش.
جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی از جمله
اولویتها برای اصلاح است؛ ارائه بستههای جذاب سرمایهگذاری و ایجاد اعتماد
در میان سرمایهگذاران.
همچنین تنوع بخشی به اقتصاد کیش ضروری به
نظر میرسد؛ توسعه گردشگری سلامت، فناوریهای نوین و تجارت بینالمللی، بهجای
وابستگی به منابع محدود.
تقویت زیرساختها و خدمات پیشرفته با اجرای
پروژه های زیربنایی کلیدی و ایجاد بسترهای مناسب برای توسعه پایدار، ارتباط
موثر با بازارهای جهانی و استفاده از روابط گسترده با دولت برای کاهش موانع تجاری
و ایجاد فرصتهای جدید در بازارهای بینالمللی نیز از جمله اقدامات دیگری است که
باید صورت بگیرد.
کیش میتواند بار دیگر به نگین مناطق آزاد
ایران تبدیل شود. این امر مستلزم سیاستگذاری شفاف، مدیریت علمی، تقویت زیرساختها
و جذب سرمایهگذاریهای پایدار است. مدیریت نوگرای محمد کبیری، فرصتی استثنایی
برای تغییر وضعیت این منطقه است.
اکنون زمان آن رسیده که کیش، بهعنوان یک
الگوی موفق از مناطق آزاد، نقشی کلیدی در توسعه اقتصادی ایران ایفا کند و به نمادی
از قدرت اقتصادی کشور در منطقه و جهان تبدیل شود.
مدیر عامل سابق سازمان منطقه آزاد ارس