همیشه فصل تابستان در جزیره کیش با برگزاری جشنواره تابستانی عجین بوده و از سی و اندی سال از اولین باری که جشنواره تابستانی کیش برگزار می شد گذشته است و در این میان روزهای مختلفی با فراز و فرودهای بسیار برای گردشگران، غرفه داران و ساکنان جزیره کیش رقم خورده است. در طول سال های اخیر دیگر نه با نام جشنواره که تحت عنوان های مختلف تلاش شده است تا فصل تابستان به فصلی پر رونق برای گردشگری تبدیل شود اما بنا به دلایل مختلف تا همین سال گذشته اقدام چندانی صورت نگرفت و خبری از رونق گردشگری نبود...

امروز درآستانه فصل تابستان، در کیش شرایط متفاوت تر ازهمیشه است و به گفته مسئولان ماهها است که برای تابستان 1403 برنامه ریزی شده است. تشکیل شورای سیاستگذاری و شورای راهبری جشنواره تابستانی کیش، تشکیل کمیته های تبلیغات، مالی و رویدادها و حضور نخبگان و متخصصان حاضر درجزیره کیش دراین کمیته ها از جمله مباحث مورد اشاره است. مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش نیز در نشست ستاد سفرهای تابستانی کیش بر ایجاد تابستانی پر رونق در جزیره کیش تاکید کرده و با اشاره به اهمیت استراتژی تبلیغات درفضای پر از رقابت گردشگری در دنیای امروز، می گوید: درکنار برنامه ریزی برای برگزاری جشنواره ای جذاب با رویکردی همه جانبه که پاسخگوی نیاز همه افراد خانواده درسنین مختلف و با سلایق متنوع باشد باید درزمینه تبلیغات و محتواسازی نیز همچون رقبای خود با برنامه وقوی عمل کنیم .

وی از اعضای ستاد شورای راهبری جشنواره تابستانی کیش خواست درکنار بهره گیری از تجارب سالهای گذشته نگاهی توام با نوآوری وخلاقیت به برنامه ریزی برای برگزاری رویدادها داشته باشند و مجموعه ای از تفریحات، تخفیفات ورویدادهای گردشگری، فرهنگی وهنری را دربسته گردشگری جشنواره تابستانی کیش پیش بینی کنند.

باید اشاره داشت که فضای اقتصادی کشور در سال های اخیر به شدت تابع تغییرات نرخ ارز است و آمارها نشان از کاهش میزان سفرهای خارجی و تمایل مردم به ایرانگردی افزایش یافته است. اینکه آیا جزیره کیش بار دیگر به صدر انتخاب های گردشگران داخلی باز می گردد یا خیر؟ سوالی است که جواب آن  را باید در نوع برنامه هایی که اعلام می شود و تدابیر مدیران  جستجو کرد.

اینکه بار دیگر با برنامه های تکراری به استقبال تابستان خواهیم رفت یا تابستان 1403 سرآغاز دوران پوست اندازی رویکردهای گذشته می شود؟! مساله ای است که باید منتظر ماند و دید...

 کیش؛ همچنان گزینه منحصر به فرد سفر

جزیره کیش که باید آن را یکی از منحصر به فرد ترین جزایر و شهر های ایران دانست،  با طبیعتی زیبا، سواحل مرجانی، صخره ای و ماسه ای  در کنار آب های شفاف و زلالی که به راحتی می توان تا اعماق ساحلی آن را که سرشار از اکوسیستم غنی دریایی همچون ماهیان زینتی، ستاره های دریایی،  مرجان های متنوع، لاک پشت های دریایی و ... است، مشاهده کرد.

کیش از دیرباز نقش پررنگی در تاریخ خلیج فارس ایفا کرده و گردشگرانی که بدنبال ورق زدن تاریخ کهن ایران زمین هستند، رده پای تاریخ را در کنار تمدن و تکنولوژی به روزِ دنیا، با سفر به شهر باستانی و هشت صد ساله حریره خواهند دید و با معماری مردمان ساحل نشین خلیج فارس آشنا می شوند.

شهر زیرزمینی کاریز، با قناتی به درازای دوهزار و پانصد سال قدمت و خنکای دلچسبش، همچنان یکی از گزینه های تاریخی اما به روز شده دیگرِ سرزمینِ آب های نقره ای است.

ماهیگیری در ساحل و یا با قایق، انواع تفریحات دریایی با تنوع گوناگونی از ورزش های آبی، زیر آبی و هوایی، از دیگر گزینه های جذاب سفر به کیش محسوب می شوند.

کیش را سرزمین آرامش و سکوت نامیده اند و آنانی که دلبسته گوش سپردن به صدای گوشنواز امواج اند و در عین حال نمی خواهند لذت تماشای غروب خورشید بر پهنه بیکران خلیج فارس را از دست دهند، سفری کوتاه به غرب جزیره کیش می کنند و در کنار یار قدیمیِ این گوشه کیش یعنی کشتی یونانی، همسایه می شوند.

شب که می شود گویی زندگی دیگری در بهشت خانواده ها آغاز می شود. بازار های متعدد و متنوع ، رستوران های ساحلی و شهری با  انواع غذاهای ایرانی، فرنگی و دریایی، جُنگ های سراسر شاد و پرنشاط، سفرهای دریایی با کشتی های اکواریومی، سینما، دوچرخه سواری در میان نسیم های شبانه دریا به ساحل، در مسیر ویژه و ... سفری خاطره انگیز را برای گردشگران رقم خواهد زد.

بسیاری از جاذبه های البته طبیعی کیش اگر چه در نگاه اول تکراری به نظر می رسند اما لذتِ هر بار تجربه آن ها، حس تازه و بکری دارد که تجربه سفر به کیشِ زیبا را افزایش خواهد داد. اما اینکه چرا با وجود این همه مواهب خدادادی و  فرصت های گردشگری، استقبال از سفر به کیش کاهش یافته، موضوعی است که در ادامه به گوشه هایی از آن پرداخته ایم.

روزمرگی، واژه تعریف شده در تابستان های گذشته  

وقتی یک گردشگر بتواند برنامه ها و تنوع های یک مکان گردشگری همچون کیش را حدس بزند، این یعنی پایانی بر رونق گردشگری.

خانواده ای که در حال خرید بلیط یکی از جُنگ های کیش بودند در حال صحبت با فروشنده بلیط در مورد اینکه آیا برنامه جنگ همان برنامه های دو سال قبل است یا خیر بودند.  

عضو جوان این خانواده  که چهارمین تجربه حضورش در کیش را سپری می کرد در پاسخ به سوال خبرنگار ما که آیا جشنواره های تابستانی کیش را در سال های گذشته تجربه کرده است یا خیر می گوید: اوایل دهه هشتاد بود که به جشنواره آمدم و همه چیز خوب بود. کنسرت ها و خریدهای خوب تنها نکات به یادمانده وی از اولین تجربه جشنواره تابستانی اش بود.

یکی دیگر از اعضای خانواده که ساکن جزیره بود می گوید: مردم چرا باید در تابستان داغ به کیش سفر کنند؟ روزگاری کیش چیزهایی داشت که حالا همه کشور دارد و این در حالی است که تنوع در جزیره درجا میزند .اگر برنامه ریزی برای جذب گردشگر محدود به تکرار برنامه های گذشته شود نتیجه اش چیزی است جز "سفر به کیش فقط برای یکبار" نمی شود. پدیده ای که این سال ها گریبان گیر کیش شده و تبعات منفی در تبلیغات برای جزیره داشته است.

البته باید در اینجا به این نکته اشاره کرد که امروزه به همت بخش خصوصی جاذبه های جدید گردشگری به کیش اضافه شده اند که نباید از آن به راحتی گذشت

چشم انتظاری بازاریان و غرفه داران

غرفه داران و بازاریان کیش را باید مهمترین و البته نگران ترین عضو خانواده کیش دانست چرا که حیات اقتصادیشان به ورود گردشگر به جزیره بسته است و در نگاهی کلی تر حیات جزیره به حضور مسافران بستگی دارد.

یکی از غرفه داران مرکز تجاری کیش می گوید: در کنار افزایش بی حساب و کتاب نرخ اجاره و رهن مغازه ها، کاهش سفر به کیش هم در سال های اخیر ضربات سنگینی را بر پیکره بازاریان کیش وارد ساخته است.

او ادامه می دهد: هر سال بازاریان در فصل تابستانه کیش مشارکت فعال دارند و با پرداخت هزینه هایی در تامین جوایز و رونق جشنواره فعال اند، اما مسوولان در حوزه ارائه بسته های به صرفه سفر، شامل تورهای ارزان قیمت و بسته های به صرفه ترِ تفریحات کیش، کوتاهی کرده اند و این حوزه علی رغم وعده های هرساله، به حال خود رها شده است و امیدواریم تابستان پیش رو اینچنین نباشد.

 این غرفه دار سال هایی را به یاد می آورد که با تسهیلات ویژه کالایِ همراهِ مسافر، بسیاری از مردم با سفر به کیش در کنار تفریحات ارزان قیمت، خریدهای متنوعی هم می کردند و نبض اقتصادی کیش بیش از پیش می تپید.

یکی از غرفه داران فروش شکلات می گوید: به طور کلی، جذب گردشگر به کیش در ایام تابستان که هوا بسیار گرم است کار مشکلی است اما قطعا سیاست های سازمان منطقه آزاد کیش در این زمینه بسیار تعیین کننده خواهد بود.

یکی دیگر از گردشگران از زاویه دیگری به موضوع نگاه می کند و می گوید: با توسعه فناوری ها، همچنان در جزیره یک برنامه جامع برای تلفن همراه وجود ندارد تا بتوان درک درستی از وضعیت کیش داشت و برای سفر به جزیره برنامه ریزی کرد.عدم تبلیغات کافی ، ناقص بودن، به روز نبودن آپ های مختلف و نظارت ناکافی از جمله موضوعات و زیرساخت هایی است که برای آن فکری نشده است .به اذعان برخی از گردشگران و بسیاری از ساکنان، تابستان در سنوات گذشته در دوران کرونا و پس از آن، تابستان موفقی نبوده و نتوانسته پای گردشگران چشمگیری را علی رغم اعلام مسوولان وقت گردشگری جزیره مبنی بر افزایش 10 تا 15 درصدی، به جزیره باز کند.یکی از مدیران دفتر خدمات مسافرتی می گوید: درحالی برنامه‌ها یی برگزار می‌شد که هیچ جذابیتی برای گردشگران و شهروندان نداشت. اجرای جشن‌ها با حداقل جمعیت در تالار شهر جزیره و با حضور گروه‌های هنری استان‌ها انجام شد که در سه روز برگزاری تنها یک روز عده‌ای اندک برای دیدن این جشن‌ها می‌آمدند و باعث شد جزیره کیش جشنواره هایی راکد و ناموفق را پشت سر بگذارد.بطور کلی برنامه های تابستانی بدون هیچ تنوعی با همان برنامه‌های معمول که شامل کنسرت‌ها و جشن‌های بسیار ضعیف و بی‌رونق بود برگزار شد.

آزمون و خطاهای مدیریتی

تغییرات مداوم مدیریتی  همواره پای ثابت گزارش ها بوده و هست. وقتی به حوزه گردشگری نگاهی بیندازیم تاثیر قابل لمس این موضوع را به خوبی درک می کنیم. روند نزولی رضایت مردم و به ویژه غرفه داران جزیره از وضعیت تابستان کیش در چند سال  گذشته نشان می دهد،  اولا این طرح ها به دلیل تکراری بودن و عدم تنوع با شکست روبرو شده و ثانیا عمر کوتاه مدیریتی در جزیره کیش، فرصتی برای آینده نگری باقی نمی گذارد.

طرح های رالی تابستانی از سراسر کشور به مقصد کیش، جشنواره ماه عسل کیش، استعدادیابی بزرگ ایران،  تقویم گردشگری، اهدای پاداش ریالی به مسافران در بدو ورود به کیش و بالاخره برگزاری جشنواره های کوچکتر طرح های ناموفقی بوده اند که عمر اجرایی شدنشان در کیش به کوتاهی عمرمدیریتی طراحان آنان بود.

نکته مهم دیگر در حوزه مدیریتی بهره مندی و الگو برداری درست از جشنواره های مشابه خارجی است. کشورهایی مثل امارات و ترکیه و حتی گرجستان علاوه بر تلاش برای جذب ارزان تر گردشگر به کشورهایشان، سعی می کنند گردشگر را به حال خود و برنامه های عادی تورهای گردشگری رها نکرده و با ارائه  جشنواره های کوچکتر همچون جشنواره خرید در بازه زمانی مشخص، علاوه بر درآمد زایی بیشتر، تنوع خدمات گردشگری را به رخ گردشگر کشیده و اصطلاحا گردشگر را با پدیده "بمباران خدمات" روبرو کنند. آنچه که تاکنون در جزیره کیش مشاهده شده، تنها بازی با اسامی جذاب بوده و در ادامه اکثر این طرح ها به حال خود و یا نهایتا نیمه کاره رها شده است. اما امیدواریم تابستان پیش رو همانطور که مسئولان امر اذعان دارند تکرار آزمون و خطاهای گذشته نباشد.

 تبلیغات کجا و چگونه؟

اما در میان انواع تبلیغات موجود، بهترین شیوه تبلیغ برای جزیره کیش کدام است؟ دکتر محمود دهقان استاد علوم ارتباطات اجتماعی و صاحب کتاب نظریه های تبلیغات می نویسد: برای ارائه یک مدل تاثیر گذار از تبلیغات به صورت هوشمندانه ای می توان از همه آن ها استفاده کرد. تاکید این پژوهشگر علم ارتباطات بر شناخت زمینه ای و درست جامعه  مورد هدف است.

امروزه و به دلیل آنچه مارشال مک لوهان، اندیشمند بزرگ علم ارتباطات از آن به نام جبر تکنولوژیک یاد می کند، روابط بین انسان ها تاثیر شدیدی از پیشرفت تکنولوژی پذیرفته و بنابراین بستر اینترنت و شبکه های مجازی می تواند نقش تعیین کننده ای در بهتر دیده شدن ایفا کند. شناخت رسانه  ها، سایت ها، کانال ها و  شبکه های اجتماعی پرطرفدار و به ویژه افراد فعال در این شبکه ها و طراحی و ساخت تبلیغات هوشمندانه در آن ها، می تواند جان دوباره ای به استقبال گردشگران از ببخشد. شناخت درست مکان های تفریحی، گردشگری و تفرج گاه ها می تواند مکان های خوبی برای تبلیغات محیطی باشند.تاکید بر تبلیغات در سایر استان ها است نه بیلبوردهای تبلیغاتی در سطح جزیره کیش!

قیمت های تعیین کننده ...

اولین موضوعی که یک خانواده برای سفر به کیش سریعا به آن فکر می کند، قیمت بلیط سفر به کیش است و شاید اولین دافعه برای سفر به سرزمین مرجان ها، جمع و تفریق هزینه های بلیط است. این موضوعی مهم و تعیین کننده است. تجربه نوروز 1403 نشان از بی ثباتی بسیار قیمت ها در کنار نجومی بودن آن ها داشت و کمبود بلیط در کنار کمبود پروازها هم دیگر بماند...

در کنار این پدیده"سفربه کیش فقط برای یکبار" باید رقابت شدید کشورهای همسایه و تغییر مقاصد گردشگری داخلی همچون کیش به ترکیه، دبی و ... را هم اضافه کرد. موضوعی که اگرچه با تغییرات نرخ ارز کمی رنگ باخته اما با رقابت شدید این کشور ها برای جذب گردشگر که بیشتر معطوف به ارائه بسته های سفر ارزان است، باید کاری کرد که سفر در داخل کشور هم ارزان تر تمام شود.

موضوع قیمت تنها به هزینه های بلیط محدود نمی شود . در این بین با وجود بیش از 53 هتل در جزیره کیش با ستاره های مختلف باید در ایام تابستان که مسافر کمتری به کیش سفر می کند، هزینه های اقامت به گونه ای مدیریت شود که هم هتل ها ضریب اشغال بیشتری را در این ایام تجربه کنند و هم مسافران با گزینه های بیشتری برای اقامتی ارزانتر روبرو شوند.

 اما بسیاری معتقدند می توان زمینه های تحول در جزیره را دنبال کرد به شرطی که با نگاه کلان و ملی همراه باشد. یک کارشناس گردشگری با بیان اینکه تنوع در جاذبه های گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش نیازی اساسی و ضروری است گفت: درجزیره کیش باید به سمت اجرای پروژه های خاص برویم زیرا جزیره کیش متعلق به هشتاد میلیون ایرانی است و باید برای تامین نیاز گردشگری مردم کشورمان به جزیره کیش نگاه ملی وکلان داشته باشیم. پروژه های خاص تعریف ویژه ای دارند به این معنی که دراجرای این پروژه ها نباید منافع کوتاه مدت و آنی را ببینیم بلکه باید برای بلند مدت تفکر وبرنامه ریزی کنیم.

حرف آخر

کیش دروازه ورود ایران به بازار های جهانی است. بازاری که حالا گردشگری به عنوان سهم بزرگی، توانسته اقتصاد کشورها را متحول کند و در این بین ایرانی که در بین ده کشور پرجاذبه جهان قرار دارد، چشم انتظار برنامه ریزی مسوولان گردشگری کیش است. 

از ظواهر امر پیداست که مسئولان تصمیم ساز و تصمیم گیر کیش در حال برنامه ریزی برای برگزاری تابستانی پر رونق در جزیره کیش هستند و چشم ها منتظر و شمارش معکوس هم برای تابستان داغ کیش، آغاز شده است. امیدواریم که تابستان پیش رو رضایتمندی حداکثری را در بخش های مختلف گردشگری به دنبال داشته باشد.