به عبارت دیگر تقریبا 80 درصد جمعیت ساکن جزیره با چالش توسعه نیافتگی پایدار و متوازن آموزش عمومی دست به گریبان هستند.این چالش در چند سطح قابل ردیابی است. نرخ سرانه فضای آموزش عمومی(که از پائین ترین نرخ ها در کشوراست)،امکانات مدارس، مساله معیشت و اسکان معلمین در جزیره، ناترازی هزینه ودرآمد کادر آموزش و پرورش، کیفیت آموزشی، سردرگمی ساختاری و تشکیلاتی ، چالش نهادهای سیاست گذار در سطح ملی و محلی با ساختار مدیریتی مناطق ازاد،عدم احساس مسئولیت در نهاد متولی برای حل مسائل آموزشی جزیره و پاس کاری ها فرسایشی برای برون رفت از وضعیت پیش رو از مهم ترین چالش های قابل شمارش در کیش است.

واضح است که بهبود کیفیت آموزش و یادگیری مشکل پیچیده ای است که راه حل های آسان یا سریع را به چالش می کشد.آموزش و پرورش کیش برای دسترسی به یک کیفیت آموزشی ، باید علاوه بر فراهم کردن زمینه های آموزشی داخلی جزیره،بتواند دانش آموزان بین المللی  را نیزجذب کند.با توجه به وضعیت فعلی آموزش و پرورش در کیش می توان  سه سطح از محیط هاراشناسایی کرد.

الف)محیط سیاستیکه در سطح ملی عمل می کند.این محیط به روش برنامه درسی ، آموزش معلمان و صلاحیت ها آنها و مکانیسم های مدیریت و نظارت بر عملکرد و کیفیت می پردازد. مهم تر از همه، تامین مالی آموزش در سطح ملی است که به عنوان یک کل تعیین می شود.

ب)محیط نهادی مدرسه میانجیگری و اجرای سیاست آموزشی است . مدیریت مدارس  در محیط نهادی بسیار مهم است. زیرا تفاوت در این سطح می تواند تأثیر عمده ای بر شهرت و عملکرد مدرسه داشته باشد.

ج)محیط خانه و جامعه سومین سطح بحرانی است. جوامع و خانواده‌ها نگرش‌ها، شرایط مالی و آسیب‌پذیری‌های متفاوتی نسبت به درگیری یا جابه‌جایی دارند.

کیفیت آموزش توسط پیوندهای بین این سه سطح زمینه ای شکل می گیرد. متاسفانه در کیش بین سیاست و مقررات ملی و مدرسه به عنوان یک نهاد ، ناسازگاری وجود دارد.این ناپیوستگی بسیار گسترده ، تأثیر عمیقی بر آموزش در کیش داشته است.این ناپیوستگی ها در تفاوت آموزش و ساختمان های آموزشی و عدم پیش بینی فضای آموزشی در ساختار ساز و ساخت فضاهای مسکونی ، تبعیض آموزشی و عدم دسترسی آسان به آموزش دیده می شود.پائین نگهداشتن آموزش با فضای ناامن آموزشی به ویژه در منطقه بومی و سایر نقاط جزیره ،یک ناپیوستگی عمیق و تفرقه افکن دیگری است که نابرابری و ضرر را به دنبال دارد.

ارتباط بین کیفیت آموزش و  جذب سرمایه گذاران و تقویت اسکان خانوادگی در جزیره هم در میان مدت و درازمدت می تواند باعث رونق یا رکود شود. به این معنا که هرچه کیفیت آموزش مناسب تر باشد، جذب سرمایه و اسکان خانوادگی تقویت و برعکس آن باعث ضعف در فرایند سرمایه گذار و تغییر شکل اقامت از خانوادگی به اقامت گروهی و مجردی می شود.علاوه بر مواردی که بیان شد ارتباط کیفیت آموزش با آسیب های اجتماعی نیزعلتی است تا به این خدمات با حساسیت بیشتری پرداخته شود.

با صراحت می توان گفت انفعال و بی عملی وزارت آموزش و پرورش ، سازمان توسعه و نوسازی و تجهیز مدارس و اداره کل آموزش و پرورش استان هرمزگان در کنار افزایش سهم و نقش سازمان منطقه آزاد به جای نهاد متولی امر آموزش عمومی ،در شکل گیری وضعیت شکننده و چالشی فعلی در کیش  بسیار موثر بوده و می توان ادعاکرد که آنها از متهمان اصلی و ردیف اول شکل گیری چنین وضعیت اند.

کافی است به این نکته اشاره شود در کارنامه ساخت فضای آموزشی  در کیش، وزارت آموزش و پرورش در طول 40 ساله گذشته حتی یک مدرسه و فضای آموزشی در این جزیره نساخته است. این بی عملی در حالی اتفاق افتاده است که وظیفه ذاتی این وزارت خانه از طریق سازمان توسعه، نوسازی و تجهیز مدارس پیش بینی نیاز مناطق مختلف به فضای آموزش و رفع آن است. تمام ظرفیت فضای آموزشی موجود در جزیره با هزینه سازمان منطقه آزاد یا خیرین تامین شده است. متاسفانه حتی فضای محل استقرار اداره آموزش و پرورش جزیره هم توسط سازمان منطقه آزاد کیش تامین و در اختیار این وزارت خانه قرارداده شده است.

 البته ناگفته نباید گذاشت که تنها فضای ملکی متعلق به آموزش و پرورش در جزیره کیش مهمان سرا یا خانه معلم است که مدیریت آن هم در اختیار اداره کل آموزش و پرورش هرمزگان است. اشاره به مصادیق برشمرده شده از آن جهت بود که رویکرد منفعلانه و بی عملی مفرط این وزارت خانه در رابطه با تامین نیازهای آموزشی ساکنان جزیره بیان شود. چنین رفتاری در هیچ نقطه ای از کشور سابقه نداشته است.

واضح است که دسترسی به آموزش تنها بخشی از یک معادله بسیار بزرگتر است.مسائل مداوم مانند تبعیض، نرخ بالای ترک تحصیل، درگیری، جابجایی، و به ویژه عدم مدارس استاندارد، همگی به مشکل پیچیده ای کمک می کنند که به طور قابل توجهی بر کیفیت آموزش  و نارضایتی اجتماعی کیش تأثیر می گذارد.

دانش آموزان حق دارند از آموزش پایه رایگان و با کیفیت برخوردار شوند. بسیاری از والدین هرسال در کیش با شروع سال تحصیلی با مدارس آموزش ضعیف، معلمان کم دستمزد، شلوغی کلاس های درس و کمبود ابزارهای آموزشی  روبرو هستند.مشکل اساسی این است که آموزش و پرورش  فاقد منابع مالی یا اراده سیاسی برای رفع نیازهای آموزشی شهروندان کیش است. درکیش والدین مجبورند حتی با درآمد کم ، خود هزینه تحصیل فرزندان خود را سازماندهی کنند. این پرداخت ها بار سنگینی برای برخی از والدین است.

با توجه به این که خانواده های کم درآمد که در شغل های پائین کیش کار می کنند، ابتدا باید نیازهای ضروری خود را برآورده کنند. هزینه های بالا ، تقاضا برای آموزش در مدارس دولتی را بالا برده است. علاوه بر شهریه، کتاب و لوازم مدرسه، پوشاک در نقاطی که مدارس وجود ندارد هزینه هایی برای حمل و نقل وجود دارد. برخی از والدین ممکن است بتوانند هزینه تحصیل فرزندان خود را در سال تقسیم و تامین کنند، اما بسیاری از اقشار کم درآمد به این اعتبار دسترسی ندارند.لذا اگربه دلیل هزینه ها، فرصت تحصیلی برای کودکان با مشکل مواجه شود اعتراض والدین ممکن است به انفجاری تبدیل شود که به راحتی نمی توان آن را جمع کرد.از طرفی ،ترک تحصیل و روی آوردن به مشاغل در اقتصاد محلی که به مهارت های آکادمیک نیاز ندارند جزیره را دچارتراکم کارگران ساده بدون آموزش روبرو می کند که به گردشگری آن لطمه وارد خواهد کرد.

خانواده های متمکن در کیش فرزندان خود را به مدارس خصوصی می فرستند، و سازمان منطقه آزاد با بودجه دولتی ، با قراردادهایی این مدارس را تامین می کند در نتیجه مدارسی که دارای بودجه دولتی هستند در اولویت پایینی قرار می گیرند.

به طور کلی، دو عامل عدم دسترسی به مدارس دولتی و شهریه بالا برای خانواده های متوسط ، احتمال این که خانواده ها تصمیم بگیرند فرزندان خود را آموزش ندهند،و با یک حذف ناعادلانه روبرو شوند،زیاد است.همچنین  شلوغی کلاس های درس خارج از استاندارد می تواند از نظر اقتصادی نیز ناکارآمد باشد. بسیاری از هزینه‌های مدرسه - مانند زیرساخت‌های فیزیکی و حقوق معلمان - ثابت هستند و اجازه دادن به یک کودک اضافی باعث افزایش آنها نمی‌شود.

تأمین مالی مدارس توسط سازمان منطقه آزاد یک راه حل موقت است تا اداره کل آموزش و پرورش هرمزگان بتواند مسئولیت خود را انجام دهد. تامین فضای آموزشی و اداری و پرداخت های حمایتی منطقه آزاد کیش، نباید توسط اداره کل آموزش و پرورش هرمزگان، به عنوان نشانه ای از معاف شدن  آنها از این مسئولیت تفسیر شود.

بنا به اطلاع خبرگزاری ها، از قول مدیر عامل سازمان منطقه آزاد کیش ،از ابتدای تیر تاکنون بالغ بر ۲۵ میلیارد تومان هزینه توسط سازمان منطقه آزاد کیش از محل بودجه سالانه فرهنگی و آموزشی صرف بهسازی و نوسازی مدارس کیش شده است.مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش با خوش بینی قول همکاری با وزارت آموزش و پرورش و تعیین و تخصیص بودجه و اعتبار از سوی این وزارت خانه در مهر سال جاری به آموزش و پرورش کیش ، نسبت به کلنگ زنی و قول ساخت چند مدرسه جدید را داد.رئیس هیئت مدیره سازمان منطقه آزاد کیش نیز با عدم اعتماد و برای راضی نگهداشتن معلمان گفت: در صورت پرداخت فوق العاده ویژه به معلمان کیش از سوی وزارت آموزش و پرورش، سازمان نیز نسبت به امر تجهیز، تعمیر و بهسازی مدارس به صورت مضاعف اقدام خواهد کرد.قول مشارکت ۷۰ درصدی سازمان منطقه آزاد کیش و ۳۰ درصدی وزارت آموزش و پرورش و اداره کل استان هرمزگان نسبت به افزایش فضای فیزیکی مدارس کیش با توجه به سوابق همکاری آموزش و پرورش استان در حد یک قول باقی خواهد ماند.

احمد محمودزاده معاون وزیر آموزش و پرورش نیز بدون هیچگونه دستاوردی برای آموزش و پرورش کیش به مشکلات اشاره کرد.مشکلات را همه می دانند اما راه حل عملی کدام است؟آیا اداره کل آموزش و پرورش استان هرمزگان متولی آموزش است یا سازمان منطقه آزاد کیش ؟

هدف مناسب سیاست آموزشی همچنان آموزش همگانی است که توسط دولت از درآمدهای عمومی تامین می شود. آموزش و پرورش کیش با چالش های بودجه‌های ناکافی، ظرفیت اداری ضعیف در بوروکراسی دولتی، و فقدان اراده سیاسی - در واقع، مخالفت سیاسی با گسترش دسترسی به فرصت‌های آموزشی - می‌تواند کودکان را محروم کند.

از طرفی ،اداره کل آموزش  و پرورش هرمزگان چون در راستای تقویت معلمان بومی در کیش عملکرد ضعیفی داشته است ، همه ساله با رجوع گسترده معلمان غیربومی به ادارت آموزش و پرورش کیش به منظور انتقال به دلایل مختلف از جمله رفاه بیشترمواجه است. یکی از مهم‌ترین معضلات آموزش و پرورش کیش چنین معلمانی  است که اگر دچار نارضایتی شوند ، در کیفیت آموزش و تدریس خلل ایجاد می کنند. سازمان منطقه آزاد کیش با اقدام واگذاری خانه سازمانی برای تعدادی از معلمین ، آموزش و پرورش استان را وام دار خود کرده و چون قادر به تامین کامل فضای سکونت برای همه معلمان نیست ، سبب نارضایتی بقیه معلمان شده  و با چالش کمبود معلم روبرو شده است.

 به نظر می رسد فوری ترین چالش پیش روی آموزش و پرورش کیش تامین کادر آموزشی ومدیریت تامین فضای آموزشی مورد نیاز برای جمعیت دانش آموزی پرتعداد جزیره است.عدم تراز هزینه ها و گران بودن اقامت در جزیره از مسائل اساسی است که برای تامین کادر کیفی به آن باید به فوریت و در کوتاه مدت مدیریت شود.یکی دیگر از مسائل اولویت دار دیگرپیش روی آموزش و پرورش کیش تامین فضای آموزشی است. سازمان توسعه ،نوسازی و تجهیز مدارس به بهانه های متعدد از جمله عدم مالکیت بر زمین های با کاربری آموزشی در جزیره کیش،ازعمل به وظیفه ذاتی خویش یعنی ساخت فضاهای آموزشی مورد نیاز سرباز زده است.این دلیل برای عدم انجام مسئولیت ذاتی به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست. این وضعیت در حالی همچنان استمراردارد که علی الظاهر با مصوبه هیات مدیره سازمان منطقه آزاد کیش ،مساله واگذاری زمین به صورت ملکی سال هاست که مرتفع شده است.تامین فضای آموزشی در کنار حل مسائل معیشتی و تشکیلاتی با بهبود کیفیت آموزش با هم گره خورده است.برای بسیاری از  خانواده هاساکن جزیره ،ارتقاء کیفیت آموزش از اولویت مهمی تر برخوردار است. 

سازمان منطقه آزاد  کیش به عنوان نماینده عالی حاکمیت باید از وزارت آموزش و پرورش و اداره کل استان باجدیت و پیگیری مستمر، آنها را وادار به انجام وظایف ذاتی و فوت شده خود در جزیره کیش کند. سازمان منطقه آزاد کیش نباید با حضور دستگاه اجرایی متولی امر آموزش و پرورش به گونه ای رفتار کند که جایگزین متولی اصلی آموزش شود. بی شک استمرار حمایت های سازمان خواست و مطالبه عمومی است.این حمایت ها زمانی می تواند به برون رفت مسائل آموزشی منتهی شود که وزارت آموزش و پرورش و اداره کل آن در استان هرمزگان ، فراتر از انتصابات و تفریحات ، مسائل جزیره کیش را بنگرد.