بدون تردید در عرصه میدانی همین اتفاق می افتد و این تائیدی است بر گزاره ای که آوردم. به نظر می رسد که در چند سال اخیر با پررنگ شدن موضوع ضرورت فعال سازی بهره برداری از میدان گازی کیش تلاش برخی از نهادهای حاکمیتی آن است که گفتمان حاکم بر کیش را از گفتمان گردش گری به گفتمان انرژی تبدیل کنند.اگرچه در اسناد توسعه جزیره همواره به دلايلي چند، از جمله نزديكي به ميدانهاي نفت و گاز جنوب، كيش را مكان مناسبي براي استقرار دفترهاي مركزي شركتهاي نفتي  واسکان خانواده پرسنل این شرکت ها به شمار آمده است ولی ظاهرا برخی به این نقش پشتیبان نمی خواهند اکتفا کنند و در سودای افزایش سهم گفتمان انرژی و سوق دادن جزیره به آن سو هستند. به نظر می رسد دست اندرکاران استان هرمرگان هم، با این مسیر بیش ازموقعیت کنونی، همدلی و همراهی دارند. متاسفانه در سال های اخیر در فرایندهای تصمیم سازی  و تصمیم گیری در موضوع میدان گازی کیش ، غایب بزرگ سازمان منطقه آزاد کیش بوده است.منطقه آزاد کیش به شکل ویژه باید تحولات این حوزه را در رصد خود قرار دهد. غالب سرمایه گذاری های فعلی در کیش با محوریت صنعت گردش گری انجام شده است و نباید این کارکرد و ماموریت به هردلیلی کم رنگ شده یا در رده دوم اهمیت قرار گیرد.

در همه اسناد توسعه ای و بالادستی مصوب ، جزیره کیش با کارکرد غالب گردش گری معرفی و این صنعت بعنوان صنعت اول و غالب جزیره به رسمیت شناخته شده است. بر پیشانی آخرین طرح جامع مصوب با عنوان طرح جامع مقصد جزیره کیش با عنوان " باغ ایرانی در خلیج فارس" ، گردش گری بعنوان محور توسعه و رونق جزیزه معرفی شده است.اساسا طرح جامع كيش مصوب سال 1384 بر بنياد مقصد گردشگري برنامه ريزي شده است و فرض اين طرح در مقصد بودن گردشگري، وجود جاذبه هايي است كه افراد، اين جزيره را تنها و يا به طور عمده براي گردشگري و نه چيزي ديگر، انتخاب ميكنند. علاوه بر این طرح جامع به جغرافياي ملي نيز توجه كرده و كيش را در سامانه ا ي از جزيره هاي خليج فارس و در پيوند با ساحل شمالي خليج فارس ديده است. با تحليل نقش و جايگاه منطقه هاي آزاد چابهار و قشم، مزيت هر كدام را برشمرده و آن دو منطقه  را واجد توان بالاتري در حمل ونقل دريايي و صدور كالا دانسته است و از اين رو، اين نقش ها را براي كيش در درجه دوم اهميت پس از گردشگري در نظر گرفته است . همچنین دوجلد از گزارش 9 جلدی طرح بازنگری طرح جامع ، به صنعت گردش گری اختصاص دارد واین آرایش تدوین طرح بازنگری خود گویای اهمیت این صنعت برای جزیره کیش است. بی شک یکی از دلایل اصلی مهاجر پذیر بودن و نرخ بیکاری پائین در جزیره کیش ، غالب  بودن صنعت گردش گری در جزیره است.این صنعت با ضریب اشتغال زایی بالا و سهم نوآوری و خلاقیت در رونق آن، در سطح جهانی هم ،  در مسیر رشد و توسعه شتابان است. پیشاز این در یادداشتی که موضوع پیشران های اقتصادی جزیره پرداخته بودم، گردش گری را بعنوان یکی از اصلی ترین صنایع پیشران برای شتاب بخشی به رونق اقتصادی و توسعه جزیره معرفی کردم.

در سند چشم انداز 1404 کشور هم پیش بینی شده است که تا سال ( اگرچه این امر تحقق نیافته)1404 سهم ایران از شمار گردش گران جهانی از 9صدم درصد در سال 1383 (سال تدوین سند چشم انداز) به 5/1درصد در سال 1404 افزایش یابد. طرح جامع توصيه ميكند كه سازمان منطقه آزاد كيش ميبايست جاي خود را در برنامه هاي توسعه ملي باز كند و بيش از پيش در توسعه كشور مشاركت نمايد. از جمله يادآور ميشود كه اين جزيره ميتواند در طرح جامع گردشگري کشور نيز نقش داشته باشد.تدوین کنندگان طرح بازنگری به درستی به نکته بسیار مهمی اشاره کرده اند و آن این است که طرح جامع ملی گردشگري می تواند دو كاربرد براي جزيره كيش داشته باشد.اول بيانگر تعهد مسئولان به افزايش گردشگري داخلي و گشودن درها به روي گردشگران خارجي از طريق سرمايه گذاري براي ساماندهي تسهيلات گردشگري موجود و جاذبه هاي تاريخي و طبيعي و دوم بیانگر گرايش فزاينده ايرانيان به سفرهاي داخلي است . كيش اين توان را دارد كه به صورت مقصدي جديد و جالب براي مسافراني درآيد كه خواهان كشف كشورخود هستند. برهمین اساس به مدیران کیش توصیه می کند از فرصت به وجود آمده در قالب رویکر حمایت و توسعه از صنعت گردش گری هدف های عملیاتی و ظرفیت های خود را در زمینه توسعه گردش گری به دولت بازشناساند و در نتیجه تلاش کنند، از کیک بودجه ریزی برای توسعه ملی گردش گری سهمی دریافت کنند.براین باورم که با مجموعه پیش بینی های که برای توسعه این صنعت در جزیره شده است به ویژه ساخت فرودگاه بین المللی جدید در جزیره کیش با ظرفیت پذیرش سالانه 6 میلیون نفر، ظرفیت بالفعل مرکز همایش های بین المللی کیش با 13 هزار مترمربع زیربنا، تالار شهر با ظرفیت بالغ بر 2500 نفر ، مرکز بین المللی نمایشگاه کیش با 21 هزار متر مربع فضای پوشیده و افزایش قابل تحسین امکانات اقامتی وتجاری و سالن های به روزبرای برگزاری رویدادهای فرهنگی ، هنری و علمی در بخش خصوصی ، بی شک این ظرفیت بالفعل وجود دارد که در راستای ایفاء نقش ملی براساس اسناد توسعه این صنعت ، گام های بلندی برداشته شود.

اهمیت این صنعت برای حفظ رونق و شکوفایی اقتصاد کیش آن اندازه است که باید با به خدمت گرفتن تیمی متخصص و متبحر در سطح بین المللی ودر همکاری با ظرفیت دانشی بومی در جزیره در مسیر آزاد سازی ظرفیت های آن گام های بلندتری  برداشته شود.به نظر می رسد یکی از مسائل محوری و مهم پیش روی جزیره این پرسش است که برای رونق سفر و افزایش سهم جزیره از بازار گردش گری داخلی که به نظر می رسد تا اطلاع ثانوی تکیه گاه اصلی جزیره برای ایجاد رونق است و منطقه ای چه اقدام های باید در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در پیش گرفته شود.

مرور اسناد موجود جزیره در این زمینه ابلاغ های روشنی دارد. حرکت در مسیر این ابلاغ ها با توسعه صنعت گردش گری و رونق اقتصادی جزیره گره خورده است.برخی از این ابلاغ ها را مرور کنیم.

1- کیش از بین انواع گردش گری که حداقل 8 نوع آن در سند بازنگری طرح جامع آمده است ،باید تمرکز خود را بر توریسم ساحلی و دریایی، طبیعت گردی ، ورزشی، توریسم رویدادها، توریسم مبتنی برامکانات تفریحی و تفرجی ، توریسم جوانان ، توریسم ماجراجویانه و توریسم خرید که در سطح ملی از مطلوبیت بالای برخوردار است ، قراردهد.

2- برای ایجاد رونق در توریسم های منتخب ، ارتقاء کیفیت بصری جزیره ، تقویت سرزندگی در طول نوار ساحلی ، افزایش بهره وری از فضای ساحلی در تمام ساعات شبانه روز و فصل های مختلف سال، برجسته سازی حس ایمنی و آرامش محیطی در طول نوار ساحلی، ارتقاء فرهنگ زیست محیطی در جزیره و به ویژه مراقبت از نوار ساحلی، واجرای رویدادهای ساحلی متناسب با نوع گردش گری منتخب ، می تواند از اتلاف منابع در مسیرهای غیر منتخب جلوگیری کرده و باعث تمرکز منابع به مسیر مصوب شود.

3- بازارهای داخلی منتخب جزیره که بیشرین گردش گر را به کیش هدایت می کنند، تهران، اصفهان، مشهد، شیراز ، اهواز، کرمان ، یزد و رشت است. این استان ها و شهر های منتخب باید در اولویت اقدام های جزیره برای تبلیغات، مذاکره و افزایش پروازها باشند. حضور کیش در فضای عمومی این استان ها و شهرها می تواند بر سهم ورودی گردش گران داخلی به جزیره تاثیر محسوسی بگذارد.

4- راه های دسترسی تقریبا 75 در صد گردشگران داخلی به جزیره مسیر هوایی است. تقویت مسیر هوائی بین استان ها و شهرهای منتخب از اولویت های کیش است. به نظر می رسد تمرکز بر افزایش پرواز در مسیرهای منتخب قابل مذاکره تر است تا تلاش برای مطلق افزایش پروازها به کیش.طرح بازنگری طرح جامع پیش بینی کرده است که با هدف حفظ رونق و جلوگیری از رکود در جزیره روزانه به طور میانگین 60 تا 70 پرواز داخلی به جزیره  انجام شود.

5- شناسایی تور اپراتورهای ملی و منطقه ای در استان ها و شهرهای منتخب و مذاکره برای وارد کردن کیش به بسته های ارائه خدمات گردش گری از سوی آژانس های گردش گری مستقر در مسیرهای منتخب می تواند به شبکه سازی موثر با هدف هم افزایی با ذینفعان اصلی منتهی شود. تسهیلات و مشوق ها برای ایجاد انگیزه سفر به جزیره باید در قالب بسته های خدمات ارائه شده از سوی آژانس های استان های منتخب بنشیند تا جریان سفر را تقویت کند.

6- تقویت ساست ورود خودرو به جزیره با توجه به بهبود راه های مواصلاتی پسکرانه با اتخاذ سیاست های تشویقی و اعلام به استان ها و شهرهای منتخب می تواند به رونق سفر زمینی به جزیره بیانجامد. پرهیز از اقدام های غیر هدفمند و تلاش برای استفاده دقیق و درست از منابع کمیاب ،می طلبد تا تمرکز بر مبادی منتخب تقویت شود.

7-تدوین یک نظام تبلیغاتی با قید فوریت و تمرکز بر بازارهای داخلی و خارجی منتخب الزامی است. این اقدام می تواند به تولید محتوی و اطلاع رسانی جهت دهد. محتوی های تولیدی باید تمرکز ویژه ای بر نوع گردش گری منتخب داشته باشد. براین اساس انتظار می رود که تولید محتوی ها بر گردش گری مبتنی بر طبیعت و ساحل و دریا، ورزشی، جوانان، خرید، همایش ها و کنفرانس ها ، نمایشگاه ها وگردش گری ماجراجویانه دریا پایه تمرکز پیدا کند.

8- کیش به لحاظ سرانه فضا و قابلیت برگزاری مسابقات ورزشی در سراسر سال به ویژه ورزش های دریایی، ساحلی، وورزش های پرطرفدار مانند فوتبال ، والیبال، والیبال ساحلی، قایق سواری، ورزش های دریاپایه، در کشور بی بدیل است. جزیره در شناسایی و مذاکره با مدیریت های کلان حوزه ورزش ، فدراسیون ها و هیات ها و تیم های سرشناس و پر طرفدار برای تقویت رویدادهای ورزشی در شکل مسابقات یا اردوهای آمادگی ، باید تمرکز ویژه داشته باشد.برگزاری حداقل 3 رویداد ورزشی بین المللی، 5 اردوی ورزشی ملی و 3 اردوی ورزشی بین المللی وحمايت از راهاندازي مراكزي كه مدارك بين المللي معتبر در زمينه ورزشها و تفريحات دريايي ارائه ميكنند از ابلاغ های سند بازنگری طرح جامع است.تعریف رویدادهای ورزشی با اتکا به ظرفیت خدادی دریا و ساحل، حرکت در مسیر پیش بینی شده اسناد برای توسعه و رونق صنعت گردش گری است.

10- تعریف جشنواره های فرهنگی و هنری فصلی با محوریت گردش گری منتخب جزیره و جلب مشارکت شهرها و استان های هدف ، این قابلیت را دارد، که بیش از بیش کیش را به بازار های هدف داخلی خود معرفی کرده و انگیزه سفر را تقویت کند. ابلاغ طرح بازنگری آن است که چند جشنواره ملی و حداقل سالي يك رويداد فرهنگي بينالمللي با تمركز بر فرهنگ نواحي جنوبي كشور برگزار شود.فرهنگ جنوب و بومیان جزیره از دارایی های ارزشمندی است که می تواند به تولید ثروت و تقویت انگیزه سفر کمک کند.

9- طرح بازنگری طرح جامع در حوزه تقویت رویدادها و گردش گری رویدادمحور، هدف گذاری کمی داشته است. برگزاری حداقل 3 رویداد بین المللی شامل همایش ، نمایشگاه و جشنواره در کنار راه اندازی حداقل یک مسیر دریایی گردش گری با یکی از بنادر خارجی که علی القاعده باید از بین کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برگزیده شود، از ابلاغ های دیگری است که انتظار می رود، پیگیری شود. به باورم سیاست خارجی شرق گرا و همسایه محور دولت سیزدهم و تنش زدایی منطقه ای با کشورهای عربی فرصت مغتنمی است تا جزیره کیش با تعریف رویدادهای که می تواند سیاست خارجی را حمایت کرده  و تعمیق ببخشد، برای رونق صنعت گردش گری خود بهره ببرد.

10- فرصتی که سیاست خارجی به ویژه در حوزه عربی ایجاد کرده است، می تواند با نقش آفرینی کیش بعنوان یکی از نزدیک ترین مکان های توسعه یافته به این کشورها، جزیره را به کانون تعاملات منطقه ای تبدیل کند. یکی از ابلاغ های  طرح بازنگری آن است که کیش باید پرواز مستقیم به حداقل 5 فرودگاه بین المللی خارجی داشته باشد. به نظر می رسد اولویت بندی برای انتخاب واقع بینانه این مبادی پروازی در فضای منطقه ای فعلی بین کشورهای عربی، کشورهای آسیای میانه و قفقاز و عضو پیمان منطقه ای اکو این ظرفیت را دارد تا به کیش برای ایفا نقش کانونی کمک کند.همچنین برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری و برگزاری کنسرت های مشترک با حضور هنرمندان ایرانی و عرب و ایرانی و هنرمندان عضو کشورهای اکو که سرشناس باشند ، می تواند به این هدف کمک کرده و انگیزه سفرداخلی و خارجی به جزیره را تقویت کند. در همین مسیر شناسایی رویدادهای نمایشگاهی ملی و بین المللی و مذاکره با دست اندرکاران و مدیران این رویدادها می تواند کیش را به مرکز برگزاری این نمایشگاه ها و همایش ها مشترک تبدیل کند.

11- تقویت مناسبات استانی بین کیش و استان ها و شهرهای منتخب این قابلیت را دارد تا به تفاهم های دوجانبه و چند جانبه برای همکاری منتهی شود. بی شک نام و آوازه کیش در مناطق منتخب، از چنان ظرفیت و قابلیتی برخوردار است، که به سرعت ، به خبر اول استان ها و شهرهای منتخب تبدیل می شود. فضا سازی رسانه ای با برنامه سازی ها مشترک بین صداوسیما و رسانه ها مکتوب و پایگاه های اطلاع رسانی می تواند در معرفی کیش به جامعه هدف بسیار موثر باشد.

12- این اقدام ها که با الهام و ابلاغ از طرح جامع و طرح بازنگری پیشنهاد شده است، بدون افزایش کیفیت جاذبه های خرید و تفریح می تواند ناکام شود. تلاش برای حضور برندها و حمایت از رویدادهای جزیره یکی از سیاست های است که از بخش خصوصی انتظار می رود. به باورم مسیری که مجموعه میکا مال تاکنون طی کرده است، نشان از اتخاذ همین سیاست دارد. به نظر می رسد  سایر مراکز تجاری و بنگاه های اقتصادی و ساختارهای گردش گری با الهام از همین سیاست ، باید برای رونق صنعت گردش گری در کنار سازمان بعنوان نهاد حاکمیتی قرار گرفته و رونق افزونتری در حوزه رویدادها ایجاد کنند.به باورم رد این سیاست را در ابتکاراخیر جامعه بازرگانان و بازاریان کیش می توان مشاهده کرد. البته سنت مشارکت بخش خصوصی با بخش حاکمیتی در جزیره برای رویدادسازی در ایام کم سفر در قالب موسسه جشنواره ها و مناسبات های کیش دیرپاست. متاسفانه این موسسه براساس نگاه حاکمیت شرکتی چند سالی است به محاق رفته است و کارکرد پیشین را وانهاده است.

یکی دیگر از ابلاغ های طرح جامع و بازنگری آن است که تمامی خدمات گردش گری از طریق اینترنت اطلاع رسانی شده و قابل رزرو باشد. تور اپراتورهای بزرگ داخلی و بین المللی در مبادی منتخب می توانند در کنار فعالان گردش گری جزیره این مهم را حمایت کرده و استحکام ببخشند. سهولت دسترسی و افزایش شفافیت در ارائه بسته های گردش گری به مسافران ،مدیریت سفررا تقویت می کند. قابل پیش یبنی کردن طول مدت سفراز مطالباتی است که در فضای گردش گری معاصر یک اصل خواستنی و تحقق یافته است.

13- جزیره کیش از قدیم الایام ، به عمق و وسعت سرمایه اجتماعی و سیاسی مدیران خود بعنوان تکیه گاه نگاه کرده و هم اکنون هم می کند. این ویژگی مدیران ارشد جزیره می تواند صدای جزیره را با قوت و قدرت در کوتاه ترین زمان ممکن به مدیریت های ارشد ملی برساند. کنش های ارتباطی مدیریتی که متکی بر مسئولیت سازمانی است تا حدی می تواند تاثیر گذار باشد. در فرهنگ سیاسی ایران ، بسیار از شواهد را می توان برشمرد  که نشان می دهد، افراد از نهادها، اهمیت بیشتری دارند. فراموش نمی کنیم که این گزاره از چنان قدرتی برخوردار است که دربرخی از نظام  های سیاسی برای حفظ افراد حتی به تاسیس نهاد اقدام کرده اند. برهمین اساس سرمایه سیاسی، اجتماعی و ارتباطی مدیران ارشد می تواند در تصمیم سازی ها با هدف رونق و شکوفایی جزیره نقش مهمی ایفا کند. مدیریت ارشد جزیره با هدف تعمیق این عرصه به شبکه سازی و گسترش ارتباطات سخت نیازمند است.

14- بخش خصوصی جزیره متشکل ازسرمایه گذاران ، فعالان اقتصادی، کارآفرینان و صاحبان کسب و کارها بخش مهمی از دارایی و سرمایه اجتماعی و حتی سیاسی جزیره اند. به خدمت گرفتن این سرمایه برای خروج ازرکود و ایجاد رونق از وظایف مهم حکمران جزیره است. به نظر می رسد شناسایی این سرمایه و حلقه های ارتباطی می تواند ظرفیتی ایجاد کند که قدرت چانه زنی و لابی گری جزیره در مجامع تصمیم ساز و تصمیم گیر را به شدت افزایش دهد. حلقه وصل این ظرفیت با مجاری رسمی ارتباطی ، چیزی جز " تامین منافع حداکثری کیش" نیست. سازماندهی و ساختاربخشی به این بخش برای ایجاد رونق ضروری است.

بی تردید در پیش گرفتن سیاست های که مبتنی بر ابلاغ ها و الهام های طرح جامع و طرح بازنگری است می تواند در هدایت منابع کمیاب و تصمیم سازی درست و پرهیز از اقدام های احساسی و سلیقه ای ، به برون رفت جزیره از رکود فعلی شتاب بخشیده  و رونق را به ارمغان آورد.