بازتاب های رسانه ای سفر اول باعث شد تا سفر هیات بلند پایه دوم به خوبی دیده نشود.محسن خجسته مهر ، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران درهمان محلی که دبیر شورای عالی مناطق آزاد در حال گفت و گو با فعالان منطقه بود، میزبان ویتالی مارکلوف قائم مقام شرکت بین المللی گازپروم روسیه بود. 

   هم زمانی این دو نشست که امیدوارم تصادفی باشد، فرصت مجددی است تا خوانندگان متن پیش رو را به یادداشت 21 شهریورماه که در همین روزنامه با عنوان " جزیره کیش : تغییر یا تثبیت چشم انداز؟ انرژی؟" منتشر شد ارجاع دهم. محور اصلی یادداشت پیش گفته که بلافاصله در خبرگزاری دانشجویان ایران ( ایسنا)، اکونومیست اقتصادی ، جهان صنعت و پایگاه مرکز بین المللی مطالعات صلح بازنشر یافت آن بود که : براساس سند مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی یا همان طرح جامع کیش ، این جزیره بعنوان یکی از مهم ترین مراکز گردش گری کشور شناخته شده و از1350 تاکنون ، متناسب با این چشم انداز توسعه یافته است وعلیرغم وجود هفدهمین میدان گازی جهان چشم انداز کیش با انرژی گره نخورده است". برخلاف برخی از جزایر خلیج فارس مانند لاوان ،سیری و خارک که هم اکنون مدیریت آنها در اختیار وزارت نفت است. ناگفته نماند که در طرح جامع جزیره کیش به دلیل ظرفیت سازی مناسب اقامتی، زیرساخت های ارتقاٌء یافته شهری و نزدیکی به میادین نفت و گاز مستقر در خلیج فارس ، بعنوان جزیره پشتیبان برای این میادین و استقرار ستادهای مرکزی واقامت پرسنل پیش بینی شده است. بعبارت دیگرکیش با چشم انداز گردش گری برای خدمت رسانی و پشتیبانی از شرکت های نفت و گاز و پتروشیمی هم می تواند و باید ایفا نقش کند.بنابراین در طرح جامع جزیره ، نسبت کیش با صنعت نفت، گازوپتروشیمی کشور تعریف شده است.هم افقی این سند با اسناد توسعه انرژی کشور موضوعی است که باید با دقت و حساسیت دنبال شود. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که بسیاری ازسرمایه گذاران و فعالان اقتصادی براساس قانون مناطق آزاد مبادرت به سرمایه گذاری و فعالیت واقامت در این مناطق کرده اند.

   اخبار منتشر شده از نشست مدیرعامل شرکت ملی نفت و قائم مقام شرکت بین المللی گاز پروم روسیه بیانگرآن است که هردو طرف عزم واراده جدی برای بهره برداری از میدان گازی کیش دارند. خجسته مهر در این نشست که بدون حضور مسئولین دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و سازمان منطقه برگزار و دومین جلسه مذاکره رسمی با هدف بهره برداری از میدان گازی کیش بوده است ، اعلام می دارد "هدف از برگزاری این نشست پیگیری پیشرفت تفاهم نامه مشترک در زمینه طرح توسعه میدان گازی کیش است." پیش از این سایمون اتکینز کارشناس برگزیده بازار انرژی طی یادداشتی که 30 اکوست 2022 در پایگاه خبری اول نفت و انرژی جهان(oil .PRIC.COM) منتشر شد،آورده بود که ظاهرا قرار است جزیره کیش به علت چایگاه ژئو پلیتیکی و قابلیتهای گازی هم به عنوان قطب پالایش گاز برای تولید پتروشیمی‌های با ارزش ضد تحریم و هم تولید گاز طبیعی مایع مورد استفاده قرار گیرد.وی دراینیادداشت، جزیره کیش را در راهبرد گازی ایران، به عنوان هاب "حیاتی" گاز ایران معرفی می کند و معتقد است این جزیره نه تنها بعنوان یک نقطه کانونی برای گاز درجا (حدود ۱۰۶ تریلیون مترمکعب ذخایر) عمل می کند، بلکه از میدان گازی پارس شمالی (۶۷.۱ تریلیون مترمکعب ذخایر) و میدان گازی پارس جنوبی(۱۴ تریلیون متر مکعب ذخایر) بعلاوه دیگر میادین گازی، گاز تامین خواهد کرد.همچنین اشاره کرده بود که برای تبدیل جزیره کیش به "هاب حیاتی" گاز ایران، پروژه ۲۵ میلیارد دلاری تعریف شده است که منابع تامین مالی آن شرکت نفت ایران و شرکت گاز پروم روسیه است. خجسته مهر هم در مصاحبه با رسانه ها ازانعقاد تفاهم نامه بین شرکت ملی نفت و شرکت بین امللی گاز پروم روسیه برای توسعه میدان گازی کیش خبر داده و به جزئیات بیشتری از مفاد تفاهم نامه اشاره می کند." طرح توسعه میدان گازی کیش چهار مرحله دارد،براساس برنامه ریزی ۵۰ حلقه چاه حفاری و ۲ کلاستر در خشکی، شش سکو دریایی و حدود ۸۰۰ کیلومتر خط لوله ساخته خواهد شد. در مرحله اول این طرح ۱۴ حلقه چاه حفاری شده است و اکنون در حال سفارش ۲۰۰ کیلومتر خط لوله دریایی هستیم.تا پایان امسال ۲۸ میلیون مترمکعب گاز از میدان گازی کیش استخراج خواهدشد". وی همچنین با اشاره به حضور ویتالی مارکوف قائم مقام شرکت گاز پروم روسیه اعلام داشت" برای توسعه مراحل بعدی طرح میدان گازی کیش با شرکت بین المللی گازپروم روسیه خرداد امسال تفاهم نامه امضاء شد".

استفاده ازظرفیت میدان گازی کیش که دومین میدان گازی کشور وهفدمین میدان گازی دنیاست، با هماهنگی بین دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و به ویژه سازمان منطقه آزاد کیش بعنوان نماینده عالی حاکمیت می تواند بعنوان یک مزیت برجسته برای کیش قلمدادشود. این در حالی است که به نظر می رسد تاکنون دراین زمینه توافق های ضروری برای جلوگیری از ناهماهنگی های مدیریتی وتداخل چشم اندازها انجام نشده است. انجام هر نوع عملیات اکتشاف و استخراج در جزیره کیش بدون هماهنگی با حاکمیت جزیره علاوه بر زیرپا نهادن مفاد قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی عدول از ماده 65 احکام دائمی برنامه ششم توسعه است. همچنین ابعاد فعال سازی این پروژ به ویژه بخش خشکی آن که مستلزم حفاری و استخراج در سطح جزیره است آن اندازه وسیع و گسترده است که ضروری است با طرح جامع و مفاد مدیریت یکپارچه سواحل موسوم به ((ICZM به ویژه ملاحظات زیست محیطی وتعیین سهم جزیره از درآمدهای هنگفت ناشی از استخراج شفاف سازی شود.

    برای تصویر سازی قابلیت و ظرفیت این میدان اشاره به این نکته را ضروری می دانم.  تواناییتولید میدان گازی کیش نزدیک به شش فاز پارس جنوبی (حدودا ۱۷۰ میلیون متر مکعب در روز ) است. حجم گاز درجای میدان در حالت مورد انتظار حدود ۴۸ تریلیون فوت مکعب با ضریب ۷۵درصد و حجم میعانات گازی درجای میدان درحالت مورد انتظار حدود ۵۱۴ میلیون بشکه تخمین زده شده است.در جزیره کیش هم تاکنون ۱۴ حلقه چاه جهت دار در دو کلاسAوB حفر شده است و تکمیل و ادامه طرح توسعه میدان گازی کیش می تواند سهم ایران از تجارت پتروشیمی خاورمیانه را به شدت افزایش دهد.

   مجلس شورای اسلامی در سال 1379قانون اختصاص دودرهزار درآمد ناشی از فروش نفت خام برای عمران و آبادانی مناطق نفت خیز را تصویب کرد. این درصد مجددا در سال 1395 با مصوبه نمایندگان مجلس شورای اسلامی به سه در هزار درآمد افزایش یافت. رقم مصوب در قانون بودجه سال جاری برای توزیع بین مناطق نفت خیزومحروم 16 هزار میلیارد تومان است. در استان های نفت خیز و محروم ،استانداری ها مدیریت توزیع این درآمد را برعهده دارند. تا جایی که اطلاع دارم ، جزیره کیش تاکنون از این اعتبارات برای عمران و آبادی جزیره سهمی نداشته است. عملیاتی سازی پروژه میدان گازی کیش چالش های دیگری را هم به دنبال خواهد داشت که مهم ترین آن تغییر چشم اندازوتداخل های مدیریتی است. تلاش خواهم کرد  در فرصت مناسب ابعاد این چالش ها را بیشتر شکافته و نشان دهم.

  پیشنهاد مشخص برای مدیریت این چالش ها ورود سریع تر دبیرخانه و سازمان منطقه آزاد کیش به مذاکره و گفت و گو با مسئولین وزارت نفت است.