.پیش ران ها بخش‌هایی هستند که می‌توانند با نرخی بیش از متوسط اقتصاد رشد کرده و آینده اقتصادی هر جامعه‌ای را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین بخش‌هایی که بتوانند با ایجاد تقاضا برای سایر فعالیت‌های اقتصادی، موجب رشد سایر بخش‌ها شوند نیز یک بخش پیشران محسوب می‌شوند. پیش ران ها با معیار میزان اشتغال زایی، تاثیر گذاری بر تولید ناخالص داخلی، ارز آوری ، ایجاد ارزش افزوده ،نقش آفرینی در تجارت خارجی ارزیابی و انتخاب می شوند.

نقش پیشران ها در تحقق اهداف اقتصادی وایجاد رشد و توسعه از دید تدوین کنندگان برنامه ششم توسعه اقتصادی اجتماعی فرهنگی کشور دور نمانده بود. بند ج ماده 2 برنامه توسعه ششم، با صراحت مسائل محوری و اولویت دار که صرفا در آن حوزه ها،در قالب بودجه سالیانه تخصیص انجام می شود را بیان کرده است. دراین بند، صنعت گردش گری، فناوری نوین ، توسعه و کاربست علم و فناوری، ترانزیت، انرژی ، معدن و صنایع معدنی ، حمل و نقل ریلی و کشاورزی بعنوان بخش های پیش ران اقتصادی کشور نام برده شده است. کارکرد سیاست گذاری و عملیاتی پیش ران های اقتصادی کمک به تمرکزاهداف، راهبردها ، سیاست ها و برنامه ریزی های اجرایی و هدایت منابع به حوزه های پیش گفته است. اولویت تخصیص منابع و امکانات به پیشران ها با این پیش فرض انجام می شود تا تحرک و پویایی در عرصه رشد اقتصادی کشور تحقق یابد. بدون شک، پیشران بودن یک بخش، بستگی به شرایط عمومی اقتصاد کشور دارد و در هر دوره‌ای هر کدام از بخش های کشاورزی، صنعت، انرژی و یا خدمات می توانند این نقش را به عهده بگیرند.

 با نگاهی به تجارب جهانی و تاریخ تحولات اقتصادی کشور در دوران معاصر،نقش پیشران های اقتصادی بعنوان موتور محرک توسعه قابل درک تر می شود. مطالعه آنچه در چین درخوشه کفش،خوشه منسوجات، خوشه فلزکاری و خوشه مسواک ، در ویتنام حول صنعت مبلمان و صنعت پرورش گل  درکنیا و اتیوپی اتفاق افتاد ، برای بهره مندی و درس آموزی از تجارب جهانی بسیار کارگشاست. درایران هم ، دهه 40 شمسی، یعنی دهه‌ی اجرای اصلاحات ارضی، به ترتیب بخش‌ نفت، خدمات عمومی (دولت) و بخش صنعت بیشترین سهم را در رشد اقتصادی کشور داشته‌اند. این موضوع ناشی از درآمدهای نفتی و به دنبال آن سیاست های دولت در توسعه بخش خدمات بود. انجام اصلاحات ارضی و اجرای سیاست های گسترده در توسعه بخش صنعت، این بخش جایگاه نفت و خدمات را به عنوان پیشران توسعه و رشد اقتصادی گرفت. به همین خاطر در دهه پنجاه، به ترتیب بخش صنعت، نفت و خدمات عمومی بیشترین سهم را در رشد اقتصادی داشتند.

 در سال های اخیرعلم، فناوری و نوآوری، گردش گری، و صنایع دانش بنیان دربسیاری از کشورها ازجمله ایران به عنوان پیشران های اقتصادیشناسایی و سرمایه گذاری های بسیاری در این حوزه انجام شده است. البته ناگفته نماند ،صرف تمرکز سیاست گذاری ها و هدایت منابع و امکانات به یک بخش پیشران نمی تواند موفقیت آن در ایجاد رشد و تحرک اقتصادیدر سایر بخش‌ها را رقم بزند.اگرچه تأمین سرمایه برای ساختارهای فعال در حوزه پیشران ها  ضروری است اما فراهم کردن یک  بستر اقتصادی با ثبات ، بین المللی و رقابتی ، اصلاح نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری،توسعه تعاملات بین المللی ، اصلاح بروکراسی دولتی، اصلاح ساختار اقتصادی ، اصلاح نظام قضایی و به ویژه سیاست حمایت از بخش خصوصی رمز توفیق وکارکرد درست پیش ران ها در زیست بوم توسعه است.

خلیج فارس پتانسیل قوی برای شتاب بخشی به توسعه از طریق اشتغال زایی، تاثیر گذاری بر تولید ناخالص داخلی، ارز آوری ، ایجاد ارزش افزوده و نقش آفرینی در تجارت خارجی ، دارد.تمام جزایر مستقر در آن فرصت های بی نظیر و مزیت های برجسته اند.عمده قابلیت های اقتصادی جزایر جنوب در حوزه هایی انرژی، ترانزیت، تجارت و بازرگانی، گردش گری ، آبزی پروری و شیلات متمرکز می باشد.در شرایط کنونی بیشترین فراوانی کارکرد اقتصادی جزایر جنوب گردش گری و شیلات است. البته بعضی از جزایر در حوزه انرژی، تجارت و ترانزیت مزیت های مناسب برای تبدیل شدن به پیش ران های مکانی و موضوعی اقتصادی را دارا هستند.متاسفانه نتایج بسیاری از مطالعات اقتصادی نشان می دهد که با وجود مزیت ها و قابلیت های فراوان در جزایر جنوب به علت واگرایی نهادی و عدم سیاست گذاری منسجم برای برای بهره برداری از مزیت های نسبی شناخته شده جزایر، این ظرفیت های همچنان معطل مانده و نقش پیش ران های اقتصادی را ایفا نمی کنند.

امروزه بخش جزایر جایگاهی ویژه در ادبیات اقتصادی به نام "اقتصاد جزیره" باز کرده است.اقتصاد جزیره در صدد پاسخ گویی به این مساله است که چگونه ازقابلیت و ظرفیت اقتصادی و مزیت های نسبی جزیره در پیش برد برنامه های توسعه استفاده برد. لازمه این کار تحلیل رقابت پذیری و شناخت مزیت های نسبی اقتصادی جزیره است.یکی ار دستاوردهای پاسخ گویی به این مسئله، تلاش برای احراز جایگاه پیش رانی است.سند طرح جامع 1384 کیش ، بر بنیاد مقصد گردش گری برنامه ریزی شده بود. فرض طرح جامع برای معرفی کیش بعنوان مقصد گردش گری وجود جاذبه های است که به سبب آن ها افراد این جزیره را تنها و یا به طور عمده برای گردش گری ونه چیز دیگر انتخاب می کنند. در تعریف گردش گری هم به انواع گردش گری مانند تفریحی، ورزشی، بازرگانی وخرید، طبیعت ، مردم شناسی ،سلامت،تاریخی و.. اشاره شده است.علاوه برآن نویسندگان طرح جامع به جغرافیای ملی نیز توجه داشته اند.آنها کیش رادر سامانه ای از جزیره های خلیج فارس ودرپیوند با ساحل شمالی خلیج فارس دیده بوند. طرح جامع امیدوار بود که با بهبود شرایط سیاسی ایران، افزایش حضور بین المللی در بازارهای جهانی و کاهش تنش در سیاست خارجی در کنار سیاست تنوع بخشی به منابع درآمدی ایران افزون برنفت، جلب سرمایه گذاری خارجی، تشویق به توسعه و پیشرفت اجتماعی و شتاب بخشی به خصوصی سازی، منطقه آزاد کیش به مکانی برای اجرای برخی ماموریت های با ماهیت پیشرانی شود. برای نمونه جزیره کیش بتواند بعنوان پیش ران در حوزه فناوری اطلاعات و توسعه صنایع دارای فناوری پیشرفته ایفا نقش کند. همچنین در حوزه انتقال دانش و فناوری پیشرفته زیست محیطی به ویژه در زمینه تکنولوژی های مدیریت پسماند و بازیافت و شیوه های مراقبت از محیط زیست عمل نماید. علاوه برآن به دلیل نزدیکی به میدان های پر تعداد و استعداد نفت و گاز خلیج فارس، مکان مناسبی برای حمایت و پشتیبانی علمی،فناورانه و استقرار دفترهای مرکزی این قبیل شرکت ها به شمار آید.

  در اسناد مطالعات بازنگری طرح جامع جزیره کیش که براساس ابلاغ طرح جامع 1384 باید در بازه زمانی 10 ساله تهیه می شد وعلیرغم تهیه پیش نویس آن در سال 1396 همچنان به تصویب مراجع صلاحیت دار نرسیده است، به سرعت بخشی توسعه کیش در هم پیوندی با اقتصاد ملی و بین المللی تاکید شده است. در جلد هفتم اسناد بازنگری مزیت های نسبی ، رقابتی ومنطقه ای  کیش که می تواند بستری برای  شکل گیری پیشران های اقتصادی باشد ، معرفی شده است. صنعت گردش گری ، اجرای پروژه های فناوری اطلاعات و ارتباطات، فعالیت شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها، مرکز مالی برای انجام مبادلات ارزی وبین المللی ، مرکز استقرار دفتروپرسنل شرکت های نفتی وگازی، مرکز ارائه آموزش های عالی و مهارتی با استانداردهای بین المللی، محیطی برای پژوهش در انرژی های نو وتجدید پذیرو انتقال فناوری های تک، منطقه تولید پاک و غیر آلاینده و جزیره ای برای آزمون روش های پایدار زیست محیطی بعنوان عرصه های که قابلیت تبدیل به پیشران اقتصادی را داشته و می تواند هویت این جزیره را بعنوان دروازه ایران به جهان و دروازه جهان به ایران تثبیت کند، آمده است.

    سند مورد اشاره ( بازنگری طرح جامع 1384) پس از ارزیابی ، تحلیل و توان سنجی و چشم اندازسازی ،سناریوهای پیش روی کیش برای تعریف پیشران ها و شتاب بخشی به فرایند توسعه را معرفی می کند. سند از مدیران و متولیان مجمع الجزایر منطقه  آزاد کیش( شامل کیش، هندورابی، فارور و فارورگان) می خواهد که از رویکرد تک کارکردی مبتنی بر گردش گری، دو کارکردی مصوب طرح جامع 1384 شامل گردش گری و تجارت پرهیز کرده و به سمت منطقه آزاد چند کارکردی حرکت کنند. براساس این سند ،اهداف، راهبردها، سیاست ها و برنامه های اجرایی کیش در عرصه های گردش گری، تجارت و بازرگانی وفعالیت های اقتصادی و دانش بنیان با هدف شکل گیری پیشرانه های اقتصادی بر بستر رویکرد توسعه چند کارکردی تدوین و ابلاغ شده است.

    طرح جامع و طرح بازنگری طرح جامع دو سند استراتژیک برای شناسایی ظرفیت ها و قابلیت های منطقه ای و ملی برای شکل گیری پیشران های اقتصادی اند. عوامل موثر وپیش ران های توسعه در جزیره کیش گسترده هستند. ولی بی شک یکی از پیشران های اقتصادی کیش صنعت گردش گری است. بارها این دغدغه را داشته ام که در شرایط سیاسی و اقتصادی کشور ، چشم انداز طرح جامع یعنی تبدیل کیش به مقصد گردش گری بین المللی ، تحت اقتضائات ملی از یک سو و منابع غنی گازی موجود در میدان گازی کیش و خلیج فارس از سوی دیگر تحت تاثیر اسناد استراتژیک انرژی کشورقرار نگیرد. یاد آوری این نکته برای دلیل معرفی صنعت گردش گری بعنوان اولین و مهم ترین پیشرانه توسعه اقتصادی کیش را خالی از فایده نمی دانم.در دوره تهیه طرح جامع مصوب 1384کیش، پیش نویس طرح جامع گردش گری ایران با همکاری سازمان جهانی جهانگردی تهیه شده بود. اما این طرح به دلایل متعدد رد و کنار گذاشته شد ودر حال حاضر تنها اسنادموجود سند چشم انداز 1404 وسیاست های ابلاغی برنامه ششم توسعه است. در سند چشم انداز 20 ساله کشور ، پیش بینی شده سهم گردش گران خارجی ایران از 9../. در سال 1383به 5/1درصد یعنی 20 میلیون گردش گر در 1404 برسدوسهم ایران از درآمد گردش گری کشور از 7../. در سال پایه به 2/. در سال پایانی برسد. آمارها و اطلاعات موجود نشان می دهد که اساسا ، اهداف پیش بینی شده محقق نگردیده است.از آن جایی که تاکنون ورود گردش گر خارجی به کیش اساسا ارتباطی با ورود گردش گر به ایران نداشته است ، تنها براساس اتخاذ سیاست های داخلی و خارجی مناسب می توان انتظار داشت بخشی از گردش گران بین المللی رویدادها و کنفرانس ها، جویندگان گردش گری حلال، گردش گری سلامت ، گردش گری آموزشی و طبیعت گردان در صورت برنامه ریزی وسرمایه گذاری مناسب در این صنعت ، به ویژه از سوی آژانس های گردش گری به جزیره کیش جذب شوند.طراحی و معرفی شفاف فرصت های سرمایه گذاری حوزه گردش گری کیش هم ازاقدام های دیگربرای حرکت به سمت تبدیل گردش گری بعنوان یکی از پیشران های اقتصادی جزیره است.توجه ویژه به پروژه هابا رویکرد توریسم ساحلی، طبیعت گردی، ورزشی، توریسم رویدادها ، توریسم آموزشی، توریسم خرید و توریسم مبتنی بر امکانات تفریحی و تفرجی که در سطح ملی از مطلوبیت بالای برخوردار است ، می تواند در تبدیل این حوزه به یکی از پیشرانه های اصلی جزیره منتهی شود. ارتقاء کیفیت بصری و خدمات گردش گری ، تقویت سرزندگی درطول نوارساحلی، افزایش بهره وری از فضای ساحلی در تمامی ساعات شبانه روز و فصول مختلف، حس ایمنی و آرامش محیطی در طول نوار ساحلی از برنامه های است که در صورت تدوام می تواند پیشران دیگری در جهت توسعه وآینده گردش گری و اقتصادی جزیره باشد. سازمان منطقه آزاد برای حمایت از شکل گیری پیش ران اقتصادی گردش گری باید موانع پیش رو اجرای پروژه های گردش گری را برطرف و مسیر سرعت بخشیدن به روند عملیاتی سازی این پروژه ها را هموار سازد. به گونه ای که سرمایه گذاران در اجرای سریع و روان پروژه ها ، سازمان را بخشی از راه حل خود ببینند نه بخشی از مشکل.

براین باورم مرکز نوآوری کیش هم یکی از پیشران های اقتصادی جزیره کیش است. امروزه در جهان ، استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان، استارت آپ ها ، مراکز رشد و پارک های فناوری برای سرعت بخشی به توسعه اقتصادی به یک اصل تبدیل شده است.این ظرفیت با به کارگیری ایده های فناورانه نو، کاربردی و تجارب محققان و متخصصان دانشگاهی و غیر دانشگاهی ، مشارکت شرکت های بزرگ و کوچک دانش بنیان، موجبات اشتغال پایدارومولد، ارز آوری ،رفاه ملی و اقتدار بین المللی را فراهم می کند. مرکز نوآوری و پارک ملی فناوری نرم وفرهنگی ، پایگاه گروه هایی از افراد است که هدف آنها ایجاد یک زیست بوم متشکل از استارت آپ ها ، شتاب دهنده ها و سرمایه گذاران در یک فضای فیزیکی مشخص است. با توجه به مزیت های و مشوق های قانونی برای شرکت های دانش بنیان، تعداد دانشگاه ها، دانشجویان، شرکت های بزرگ و کوچک تولیدی و خدماتی فعال در جزیره،زیر ساخت های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات و گردش گری ، حجم بالای سرمایه گذاری در کیش، یقینا توسعه فعالیت این پیشران می تواند سکوی صادراتی بسیار مناسبی برای کالاها و خدمات شرکت های دانش بنیان شود. با گذار از اقتصاد سنتی به اقتصاد دانش بنیان علاوه بر توسعه کسب و کار شرکتی ، عناصر اقتصاد ملی از قبیل اشتغال، بازار کالا و خدمات و حتی بازار پول متعادل شده ، در سطح ملی و منطقه ای شاهد شکوفایی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی خواهیم بود. فین تک مالی، حمل ونقل هوشمند، گردش گری دریایی، شهر هوشمند، مدیریت پسماند و محیط زیست، اقتصاد دریا و دریانوردی از حوزه های اولویت داری هستند که شرکت های دانش بنیان می توانند با استقرار در مرکز نوآوری و پارک ملی فناوری نرم و فرهنگی ، نوآوری ها خود را تا مرحله تحقق دنبال کنند.

    از دیگر پیشران های موثر برتوسعه جزیره می توان به ایجاد مرکز مالی آفشور که یک مرکز مالی برای انجام مبادلات ارزی و معاملات بین المللی است اشاره کرد.با راه اندازی این مرکز امکان عرضه وفروش محصولات پتروشیمی ، نفت، گازوسایر محصولات در بورس های مطرح جهان فراهم می گردد. علاوه برتامین مالی طرح های مختلف گردش گری وتجاری، ارائه سهام شرکت های داخلی در بورس بین المللی و برقراری ارتباط گسترده مالی با مراکز مطرح پولی دنیا از مزیت های دیگر راه اندازی بورس بین الملل است. متاسفانه در ادوار مدیریتی مختلف ، بارها برای ایجاد این مرکز مالی اقدام شد ولی بخاطر فقدان اجماع ملی از یک سو و تحریم های ظالمانه از وسوی دیگر ناکام مانده است. مقاومت برخی از دستگاه های حاکمیتی با راه اندازی مرکز مالی آفشور، کیش را ازشکل گیری این پیشران محروم کرده است.

بخش خدمات از دیگر پیشران های توسعه جزیره است. اقتصادی که بخواهد به سمت توسعه حرکت کند باید بخش خدماتش را تقویت کند. به جرات می توان ادعا کرد که این بخش با گستردگی و تنوعی که در کیش دارد شرایط لازم برای تبدیل آن بعنوان یک بخش پیشران را دارد. ارتقاء منابع انسانی، آموزش های مهارتی و کیفیت خدمات از شروط لازم برای ایفا این نقش است.زیر گروه های هتل داری ،رستوران، ارتباطات، تفریحات دریایی و حمل ونقل در این بخش قراردارند. با تقویت این بخش ها مدت ماندگاری گردش گران جزیره را افزایش خواهیم داد. هریک از این حوزه ها می توانند در شکل گیری مشتریان وفادار نقش موثری ایفا کنند.

در پایان بیان این نکته را ضروری می دانم که تغییرات و تحولات سیاسی و اقتصادی و ... در دنیا موجب شده تا اهمیت کارآفرینی و اقتصاد غیرنفتی بیش از پیش اهمیت یابد و این خود سرآغازی جدی برای پرداختن به مقوله پیشران های اقتصادی و کارآفرینی در دنیا است.اکنون در عرصه جهانی، افراد خلاق، نوآور و مبتکر به عنوان پیشران های اقتصادی و کارآفرینان منشا تحولات بزرگی در زمینه‌های گردش گری،انرژی،مالی وبیمه، علم وفناوری و خدماتی شده اند و از آنها نیز به عنوان قهرمانان ملی یاد می شود زیرا چرخ های توسعه اقتصادی در هر کشوری همواره با توسعه کارآفرینی به حرکت درمی آید. کیش همچنان دیدگاه هایی را که به بهانه سیطره و مبارزه با نئولیبرالیسم با تردید و شک به سرمایه گذاران وکارآفرینان بعنوان موانع اصلی توسعه و عامل طبقه ساز خوانده می شدند، فراموش نکرده است. نغمه های امید سوز و افراطی که دستاوردی جز مهاجرت سرمایه های انسانی و مالی نداشت.