یکی از ویژگی های جزیره کیش بعنوان اولین منطقه آزاد تجاری صنعتی کشور و دارای جمعیت ساکن شهری ، قوت و قدرت جامعه است.وقتی می گویم جامعه به نظام نسبتاً پایدار ارتباط و روابط اجتماعی گروههای بزرگ افرادی اشاره دارم که نیروی قانون وآداب و رسوم ، از آن حمایت می کند.بعبارت دیگر جامعه گروه بزرگ و پر دوام و متحرکی از افراد است که برای هدفهای مشترک و با توجه به نیاز مشترک با هم دارای مناسبات و ارتباطات و روابطی در جهت رفع مجموعه نیازهای مادی و معنوی شان هستند وبرای تامین حداکثری نیازها سازمان و سازمان یافتگی را تولید می کنند. دولت یکی از محصولات جامعه است. در کنار این سازمان یافتگی برجسته می توان به سایر سازمان یافتگی های اجتماعی دیگر هم اشاره کرد مانند سازمان یافتگی های اقتصادی ، سیاسی و مدنی که می توان آنها را با مفهوم قدرت اجتماعی در کنار قدرت سیاسی یاد کرد. هر اندازه تنوع و انسجام سازمان یافتگی های مدنی و خصوصی افزایش یابد ، قدرت اجتماعی ریشه دارتر می شود.قوت و انسجام ساختارهای مدنی و اجتماعی می تواند به قدرت بخشی به جامعه کمک کرده و نوع رابطه با قدرت سیاسی یا دولت را تحت تاثیر قرار دهد.براین باورم که قدرت اجتماعی و جامعه در کیش به دلایلی که در ادامه به آن خواهم پرداخت از کیفیتی متفاوت با سرزمین اصلی برخوردار است و قدرت بالنسبه بیشتری دارد.

این جزیره طی دو دهه گذشته، به دلایل مختلفی چون جاذبه های تاریخی، گردشگری، تجاری و دانشگاهی از رشد جمعیتی بالائی برخوردار بوده است. آمارهای سرشماری در سال 1395 نشان می دهد که طی دوره 5 ساله 1395-1390 جمعیت کیش از 24819نفر در سال 1390 به 39853 نفر در سال 1395 رسیده است، یعنی در یک دوره 5 ساله نزدیک به 15 هزار نفربه جمعیت کیش عمدتاً در اثر عامل مهاجرت افزوده شده است.مقایسه این آمار با دوره زمانی 1345 تا 1355 یعنی دوره انتخاب کیش با هدف تبدیل آن به منطقه گردش گری گویای سرعت رشد جمعیت بالاست.در آخرین سرشماری قبل از انقلاب در سال1355 جمعیت کیش به 1391 نفر رسیده است که حاکی از آن است که طی دوره1355-1345 تعداد 506 نفرجمعیت کیش افزایش داشته و رشد سالانه جمعیتی آن به 6/4درصد رسیده بود. ازنیمهدهه1360بااعطایاختیاراتلازمبهسازمانعمرانکیش، نرخ رشد جمعیت جزیره کیش دوباره شتاب می گیرد. به طوریکه در این دوره شاهد چند برابرشدن جمعیت در کیش هستیم، این رشد جمعیتی عمدتا ناشی از مهاجرت های کاری و تجاری به واسطه دور جدیدی از سرمایه گذاری ها در کیش است.به گونه ای که آخرین نرخ رسمی گزارش شده از جمعیت کیش برای دوره 5ساله منتهی به سال 1395 به عدد 9/9 درصد افزایش می یابد.یکی از علل عمده شکل گیری این نرخ از مهاجرت ، فرصت های اقتصادی و اجتماعی است که پیش روی مهاجران قرار دارد. ویژگی این فرصت میدان دادن فزون تر به بخش های مختلف اجتماعی و اقتصادی  وخدماتیاست.یکی از عوامل مهاجرت  به بیان جامعه بزرگ و متنوع مهاجر"زندگی در یک محیط بهتر" است. مرکز آمار ایران طی گزارشی به تشریح وضعیت اقتصادی –اجتماعی مناطق مهاجر پذیر کرده است. براساس نتایج این گزارش شهرها ومناطق مهاجر پذیراززیرساخت ها و ظرفیت های اقتصادی و اشتغال مناسب تر،مسکن مناسب تر، میزان بیکاری کمتر،نرخ باسوادی بالاتر،سرانه ی بالایی از محصول ناخالص داخلی(بدون احتساب نفت) برخوردارند.

   در کنارسرعت افزایش جمعیت و آمادگی کیش برای جذب مهاجر ،چند عامل دیگر هم به قوت و قدرت جامعه کیش کمک کرده است. یکی از این عوامل جوانی جمعیت است.بررسی ترکیب سنی جمعیت ساکن در شهر کیش برحسب گروههای سنی 5 ساله در سال 1395نشان میدهد که گروههای سنی29-25 و34-30 و 39-35ساله به ترتیب با اختصاص 6/12 ،16 و 4/12درصد جمعیت شهر کیش، بیشترین حجم جمعیتی شهر کیش را به خود اختصاص داده است. سه گروه سنی موردبحث بیش از 9/40 درصد از جمعیت شهر کیش را در سال 1395 به خود اختصاص داده است.همچنین نگاهی به وضع سواد در جزیره کیش گویای آن است که با جامعه ای با سواد روبرو هستیم.در سال 1395 از کل جمعیت شهر کیش35494 نفر بالای6 سال تمام سن داشتند و در سن تحصیل و بالاتر بودند. درسال یاد شده، 28721 نفر از جمعیت جزیره را باسوادان تشکیل می دادند. این بدان معناست که نرخ باسوادی جمعیت کیش6/96درصد است. نکته قابل اعتنا آن است که نرخ باسوادی زنان با 4/97نسبت به مردان با 9/95درصد بیشتر است. این وضعیت در مقایسه با میانگین نرخ باسوادی مردان و زنان در کشور به ترتیب با ../91و19/84 نشان از ویژگی متفاوت کیش در این شاخص است. علاوه بر این تعداد دانش آموزان و دانشجویان شاغل به تحصیل در جزیره هم به نسبت جمعیت قابل اعتناست.بر اساس نتایج سرشماری سال 1395 نزدیک 8882محصلونزدیک 6978 نفر دانشجو در دانشگاه های مختلف کیش مشغول به تحصیل بوده اند.به نظر می رسد آمار حمعیت دانش آموزان و دانشجویان در جزیره همچنان در حال رشد بوده است.قطعا با انجام سرشماری عمومی کشور که طبق برنامه باید ر سال 1400 انجام می شد و متاسفانه به دلایلی که همچنان اعلام نشده است ، عملیاتی نشده است، آمارهای جمعیتی دقیق تر بدست خواهد آمد.

  برخی از شاخص های اجتماعی جزیره هم گویای قدرت جامعه در کیش است.گزارش پیمایشی که سال 1398 در جزیره انجام شد، نشان داد، از نظر توزیع جمعیت برحسب طبقات اجتماعی ، 4/54 درصد پاسخ گویان خود را متعلق به طبقه متوسط و8/15 درصد خود را در طبقات بالا و خیلی بالا اجتماعی ارزیابی نموده اند.طبقه متوسط،یک طبقه اجتماعی  است و شامل افراد بسیاری در مشاغل مختلف می‌شود که از نظر ارزشی با طبقه بالا و پائین متفاوت است.اهمیت طبقه تاحدودی بدین خاطر است که جمعی از افراد که در موقعیت طبقاتی یکسانی هستند، گرایش به بروز رفتاری مشابه دارند. موقعیت طبقاتی تعیینکنندۀ شرایط کنش افراد است و از کسانی که شرایط کنش مشابهی دارند، انتظار سر زدن کنشهای مشابهی می رود ازاینرو، هر طبقهای سبک زنذدگی، ابراز وجود در جامعه، نحوۀ پیگیری منافع، پنداشت از امور، و کنشهای خاص خود را شکل می دهد و به تعبیر بوردیو فرهنگ همواره مهر طبقة اجتماعی را بر پیشانی دارد.اساسا طبقات, ضمن برخورداری از برخی اشتراکات ارزشی, تفاوت هایی با هم دارند و در پاره ای موضوعات ارزش های متفاوتی در درون هر طبقه قابل شناسایی است .ارزش های  طبقاتی  در چهار مقوله قابل ارائه اند: ارزش های اجتماعی, ارزش های اقتصادی, ارزش های توسعه ای , و ارزش های مربوط به عدالت و نابرابری.مهم ترین ارزش های طبقه متوسط را می توان توجه به مسوولیت فردی, رعایت مصحلت جمعی، فردگرایی ، استحقاق،بهبود کیفیت زندگی و محیط پیرامونی از طریق ارتقاء سطح تامین نیازها وتمایل به مشارکت در اصلاحات اجتماعیمعرفی کرد. جهت گیری ارزشی طبقات اجتماعی در کیش به ویژه طبقه متوسط حامل ارزش های همسو با توسعه است و در نتیجه با سهولت بیشتری در مسیر توسعه گام برمی دارند. همچنین یکی دیگر از ابعاد جهت گیری ارزشی طبقه متوسط در رفتار و سبک زندگی خاص خود بازتاب می یابد. احترام به سبک های زندگی متفاوت و تنوع و تکثر فرهنگی اجتماعی که به شکل پررنگی در جزیره شاهد آن هستیم ، از ویژگی های بارز طبقه متوسط است. متاسفانه در سال های اخیرشاهد آن بودیم ،که جریان هایی خواستار ازبین بردن و نادیده گرفتن این تنوع و تکثر سبک زندگی و حیات فرهنگی در زیر لوای حرکت های ایدئولوژیکی یکسان سازبودند. 

حیات انجمنی ،صنفی ،مدنی و فرهنگی هم از نشانه های دیگر قدرت جامعه در کیش اشت.علم تشکیل انجمن ها و هنر گردهم آمدن برای پیگیری مطالبات صنفی واجتماعی وحتی حرکت های عام المنفعه نشان گر توانمندی و توانایی جامعه برای نقش آفرینی است.این مزیت در کنار تنوع و تکثر فرهنگی و قومی کیش که توانایی بالایی برای به وجود آوردن چند پارگی فرهنگی و اجتماعی دارد،ولی هیچ گاه شاهد شکل گیری چند پارگی در جامعه نبوده ایم ،  که نشان از توسعه یافتگی جامعه دارد. پاره های  فرهنگی موجود در جزیره درپیگیری منافع اجتماعی، صنفی و فرهنگی به اجماع نسبی رسیده اند و قدرت مضاعفی به جامعه حول منافع جمعی داده اند. میل به سازمان یافتگی در بخش های مختلف نشان از سرزندگی حیات انجمنی دارد. سازمان یافتگی بخش های اقتصادی در قالب صنوف الهام بخش سایر صورت بندی های اجتماعی برای دست یابی به آن سطح از سازمان یافتگی است.

  هویت کیش وندی هم یکی دیگراز توانمندی های جامعه در کیش است. شکل گیری این هویت که برای بدست آوردن و نشان دادن تعلق به آن رقابت ملموسی در بین ساکنان وجود دارد، فراتر از هویت های قومی ایفاء نقش می کند. این هویت در عرصه ملی هم برای کیش سبب ساز افتخار است و بسیاری از ساکنان کیش بعنوان یک مولفه ای برجسته هویتی خود را با آن معرفی می کنند. افتخار به هویت کیشوندی با نگاه به ترکیب جریان مهاجرتی معنای جدیدی می یابد. اکثریت جریان مهاجرتی که از خارج از استان هرمزگان وارد کیش شده اند از شهرستان های تهران، شیراز، اصفهان و مشهد هستند.یعنی از مناطق توسعه یافته کشور و در عین حال بخاطر کیفیت زندگی در کیش نه تنها به استقبال هویت کیش وندی می روند بلکه در معرفی خود با این هویت در مناطق توسعه یافته ومحل سکونت پیشین خود، درنگ نمی کنند.

   جامعه بومیان کیش یکی از دارایی های فرهنگی اجتماعی جزیره است. ارزش ها، باورها، سنت ها و معماری جامعه بومیان در کنارقابلیت ها و جذابیت های گردش گری ،ازاستوانه های قدرت اجتماعی است. انسجام و بهم پیوستگی این جامعه که از تنوع مذهبی هم برخوردار است ،ریشه در سنت دارد. این ویژگی های بومیان به کمک جامعه آمده است. اساسا جامعه بومیان بعلت پیوندهای عمیق فرهنگی با کشورهای جنوب خلیج فارس و سنت دیرپای تعاملات تجاری فرهنگی ، جامعه باز و گشوده ای است. این گشودگی میل به تعامل و همزیستی را افزایش داده است. هر اندازه شرایط تعامل و مشارکت گسترش یابد، فرایند ادغام جامعه بومیان با جامعه مهاجران هم شتاب بیشتری می گیرد.جامعه بومیان میل به مشارکت در فرایند های توسعه جزیره دارند. توانمندی جامعه بومیان با افزایش سازمان یافتگی در قالب های فرهنگی ، هنری، دینی و گردش گری تبدیل به نیروی بالفعلی شده است که بخشی از قوت جامعه کیش را نمایندگی می کند. براین باورم که مفهوم " محرومیت" واژه مناسبی برای اشاره به جامعه بومیان نیست. اتفاقا به لحاظ فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی این جامعه " توانمند " است. همسایگی بومیان با جامعه مهاجران درون استانی که ترکیب جمعیتی آنها بیشتر از مناطق کمتر توسعه یافته استان هرمزگان و به لحاظ ویژگی شخصیتی دارای مهارت های حرفه اندک هستند، نباید ناظران را دچار اشتباه محاسباتی کند. بخشی از قدرت جامعه کیش ریشه در قدرت جامعه بومیان دارد.

   قدرت جامعه کیش را به این دلیل به رخ کشیدم تا بگویم این جامعه قوی برای دولت یک فرصت است. حاکمیت و سیاست گذاران نباید از این قدرت احساس تهدید کنند. قدرت جامعه کیش که ریشه در توانمندی و مسئولیت شناسی دارد، از پیشرانه های توسعه جزیره است. بخش عمده و اساسی توسعه امروز کیش مدیون قدرت جامعه است. جامعه قوی ، به قدرتمند شدن دولت هم کمک می کند.  جزیره کیش به عنوان یکی از توسعه یافته ترین کانون های اقتصادی منطقه ، برای ایفا نقش موثرتر در فرایند توسعه ملی سرمایه بزرگی به نام جامعه قوی دارد. مگر غیر از این است که توسعه امروز مرهون همت فعالان اقتصادی بخش خصوصی است.کیست که به این گزاره باور نداشته باشد.

   دربخشی از فراز توصیه های اقتصادی – اجتماعی  آخرین طرح جامع کیش که در سال 1384 تهیه شده است ، براستفاده از ظرفیت جامعه محلی و نمایندگان بخش خصوصی برای تحقق اهداف توسعه ای جزیره تاکید شده است.سیاست گذاران برای بهره مندی از این ظرفیت ،باید به استقبال سازمان یافتگی و توانمندسازی جامعه بروند. ازتوانایی جامعه قدرتمند و توانمند کیش برای نقش آفرینی در همه حوزه های حیات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جزیره بهره برداری کنند. بهانه های ایدئولوژیکی برای نادیده گرفتن تنوع وتکثر موجود و فعال در جزیره نتوانسته است، سیاست یکسان سازی های ایدئولوژیکی را پیش برد.به باورم جزیره هیچ گاه به سیاست ها یکسان سازروی خوش نشان نداده و نخواهد داد. کیش با تنوع و تکثرش زیباست. بسط و گسترش سازمان های مردم نهاد( NGOها) و حمایت از آنها نیروی محرک توسعه خواهد بود. روان سازی و تسهیل شکل گیری و سازمان یافتگی جامعه در کنار توچه به ارتقا موازین کیش وندی بعنوان فرایندی هویت ساز زمینه ساز توسعه همه جانبه است. برهمین اساس سیاست گذاران برای قانونمند کردن مشارکت و تعامل با جامعه ثابت قدم و استوار باشند. ایجاد فضای مشارکت بخش خصوصی ، نهادهای صنفی، مدنی و فرهنگی هنری به قدرت و توانمندی دولت می انجامد. دولت قوی در کنار جامعه قوی مسیر توسعه را با سرعت بسیار زیادی طی خواهد کرد. بدون شک جامعه ضعیف برای طی فرایند توسعه فرصت نخواهد بود، بنابراین به جامعه قوی کیش سلامی دوباره کنیم.