فراگیر ترین تعریف ، آن را ، مجموعه‌ای سازمان‌یافته از افراد که در یک سیستم نسبتاً ساختاریافته، سازمان‌یافته و باز برای دستیابی به اهداف مشترک کار می‌کنند، معرفی کرده است.هدف سازی و هدف گذاری در کنار تقسیم کار وطراحی سیاست و استراتژی و ایجاد فضای مشارکت برای اعضاء ، اجزاء جدانشدنی از "سازمان" است.برهمین اساس برخی بااشاره به همین ویژگی  سازمان را فرآیندی "هدف‌مدار" می دانند که با برنامه‌ریزی مناسب و هماهنگی بین فعالیت‌ها، دستیابی به هدف را مد نظر دارد. سازمان و سازمان یافتگی پدیده ای از جنس قدرت و اقتدار می باشد.افراد برای ارتقاء کیفیت زندگی، رفع نیازهای شناخته شده روزمره ، ساماندهی ارتباطات در جامعه ، هم افزایی برای رسیدن به اهداف، کسب حمایت اجتماعی و افزایش قدرت در عرصه اجتماعی مبادرت به تاسیس سازمان می کنند. سازمان با مفاهیمی چون اراده، شناسایی ،علایق مشترک، عضویت، رهبری، نمایندگی و انتخابات همراه است. اساسا یک امر داوطلبانه و اجتماعی است. افراد با اراده و تصمیم خود به عضویت سازمان درمی آیند. البته عضویت دربرخی ازگروه های اجتماعی شکل داوطلبانه ندارد. عضویت در گروه های اجتماعی مبتنی بر جنسیت، ملیت ، نژاد وحتی مذهبی جنبه داوطلبانه ندارد.روشی که افراد از طریق آن موقعیتاجتماعی و سازمانی را به دست می‌آورند، می‌تواند به طور قابل توجهی در جزئیات از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت باشد.

اما در همه جوامع این عضویت ها ی ارادی یا غیر ارادی به دست می آیندیا نسبت داده می شوند.موقعیت های به دست آمده یا همان ارادی موقعیت هایی هستند که با انجام کاری به دست می آیند.به عنوان مثال، شخصی با ارتکاب جرم مجرم می شود. یک سرباز با موفقیت در نبرد و با شجاعت مقام یک جنگجوی خوب را به دست می آورد. زن با بچه دار شدن مادر می شود. او همچنین می تواند با فوت شوهرش به صفت بیوهخوانده شود. در مقابل، وضعیت های نسبت داده شده نتیجه تولد در یک خانوادهخاص یا مرد یا زن به دنیا آمدن است.تفاوت بین عضویت های ارادی و غیر ارادی در مفهوم انتخاب است.ما برای انتخاب گروه های غیر ارادی تصمیم نمی گیریمچون آنها وضعیت داوطلبانه نیستند.ما خانواده ای را که در آن متولد شده ایم انتخاب نمی کنیم و معمولاً جنسیت خود را انتخاب نمی کنیم.هر دو وضعیتیعنی هم وضعیت به دست آمده و هم وضعیت منتسب در همه جوامع وجود دارد.

 سازمان یک سازه انتخابی و ارادی است. بین کیفیت زندگی و بود و نبود سازمان ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.  برتراند راسل در کتاب آزادی و سازمان ، به تشریح نقش این پدیده در تحولات قرن 19 می پردازد.خود راسل در دیباچه کتاب یاد آور می شود که این کتاب تلاشی است برای پی جویی علل اصلی دگرگونی های سیاسی که در طول صد سال از 1814 تا 1914 روی داده  است . او سازمان را به عنوان یکی از نیروهای تعیین کننده در این قرن معرفی می کند. هدف راسل در کتاب ردیابی تقابل و تعامل دو علت اصلی تغییر در قرن نوزدهم است: اعتقاد به آزادی که بین لیبرال‌ها و رادیکال‌ها مشترک بود و ضرورت سازمان‌دهی که از طریق تکنیک‌های صنعتی و علمی به وجود آمد. راسل سازمان را تکنیکی معرفی می کند که دارای قدرت کنترل است.برای درک اهمیت پدیده سازمان و سازمان یافتگی تاملات راسل بسیار راه گشاست.

سازمان نوعی مهندسی اجتماعی برای ساخت مشارکت، تقویت انتخاب ، ایجاد همبستگی های متنوع و تحرک اجتماعی است. جوامع را براساس سازمان یافتگی می توان به درجات مختلف تقسیم بندی کرد.بهترین نمونه برای طرح انضمامی این موضوع تجربه الکسی دو توکویل است. وی یک دیپلمات فرانسوی بود که سفری چندماهه به آمریکا داشت، کشوری که در آن زمان تنها نیمقرن از پیدایشش میگذشت. در پایان آن سفر دوتوکویل مشاهدات خود را در کتابی دوجلدی تحت عنوان دمکراسی در آمریکا به رشته تحریر درآورد؛ کتابی که بعدها بهعنوان یکی از بهترین کتابهای موجود هم برای شناخت دمکراسی و هم برای شناخت آمریکا توصیف شد. دوتوکویل سعی داشت تا در این کتاب پنجره های در مقابل هم قارهایها و هموطنان فرانسوی خود بگشاید به روی جامعه و تجربه جدیدی که در آمریکای شمالی در حال پیدایش و نشو و نما بود و لذا در جایجای کتاب به مقایسه میان آمریکا و اروپا و بهطور خاص، فرانسه پرداخت. یکی از مشاهدات وی درباره چیزی بود که شاید بتوان آن را "حیات انجمنی" نام گذاشت؛ او دراینباره نوشت:

آمریکاییها از هر سن و سالی، در هر شرایطی و با هر گرایشی، یکسره در کار تشکیل انجمن هستند. آنهم نهفقط انجمنهای تجاری و یا تولیدی که در آن همه کمابیش مشارکت میکنند، بلکه هزاران نوع دیگر که شامل انجمنهای مذهبی، اخلاقی، جدی، ناقص، کلی، اختصاصی، خرد و کلان میشوند. آمریکاییها برای هر کاری انجمنی میسازند: برای سرگرمی، برای ساختن مدارس مذهبی، برای بنای هتل و متل، برای بنای کلیساها، برای انتشار کتاب، برای فرستادن هیئتهای تبشیری به مدارس مختلف و بالاخره برای ساختن بیمارستان، زندان، و مدرسه... در همه جاها و کارهایی که مثال در فرانسه حکومت در رأس آن حضور دارد و یا در انگلیس یک فرد عالیمقام کار را میگرداند، در آمریکا بهطورقطع یک انجمن میبینید.

  با این مقدمه نسبتا بلند می خواهم این موضوع را بیان کنم که جزیره کیش به ویژه در حوزه های صنفی و اقتصادی از حیات انجمنی فعالی برخوردار است. سازمان یافتگی اجتماعی در جزیره کیش ویژگی ممتازی است که الهام بخش هم هست.مصادیق برجسته این سازمان یافتگی اجتماعی را می توان در ساختار بازار، هتل، کلوپ های تفریحات دریایی، ورزش، حمل ونقل، رسانه ، زنان، آموزش،مذهبی ،ورزشی  و تا حدودی فرهنگی دید.

  این جزیره با دارا بودن ۳۲ بازار تجاری و خدماتی و ۲۸۰۰ عضودارای ساختارو سازمانی به نام "جامعه بازاریان و بازرگانان"است.هریک از بازارهانیز دارای هیات مدیره مستقل بوده و با رای مستقیم اعضا انتخاب می شوند. همچنین هیات مدیره بازارها در انتخاباتی رقابتی هیات مدیره جامعه بازاریان و بازرگانان را برمی گزینند. خود این جامعه دارای ساختار و کمیسیون های است که  فعالانه در جهت همبستگی, رشد و رونق اقتصادی و پاسخگویی به مطالبات قانونی اعضا گام بر میدارد.

     سازمان دیگری که در جزیره کیش با رویکرد دموکراتیک و انتخابی شکل گرفته است. "جامعه ای حرفه ای هتل داران" کیش است. این سازمان هم با رویکرد دموکراتیک و رقابتی هیات مدیره صنف را از بین فعالان شناخته شده صنعت هتل داری انتخاب می کند.

"جامعه مراکز پذیرایی" سازمان دیگری است که با همت مجموعه رستورانها، کافی شاپها، فست فود ها و چایخانه ها و دیگر مراکز پذیرایی بنیان گذاری گردید. این ساختار هم با برگزاری انتخابات رقابتی و هدف تدوین سیاست های پذیرایی با توجه به دیدگاه نسبت به آینده این صنعت و توسعه آن در صنعت گردشگری، عرصه دیگری از ظهور سازمان یافتگی اجتماعی است.

یکی دیگر از سازمان های فعال جزیره کیش ، "جامعه کلوپ داران دریایی" است. این ساختارهم با همت مدیران و فعالان تفریحات و ورزش های دریایی سال هاست با مشارکت اعضای خود ، بدنبال تامین منافع حداکثری فعالان این صنعت و اثر گذاری در تصمیم سازی های نهادهای اجرایی می باشد.

  فعالان املاک و مستغلات هم در جزیره کیش از سازمان یافتگی خوبی برخوردارند. اتحادیه مشاوران املاک کیش یک جامعه صنفی بزرگ در برگیرنده 163 دفتر املاک و بالغ بر 350 مشاور است.این جامعه صنفی از سال 1381 فعالیت خود را در کیش آغاز کرد و هم اکنون یکی از مجامع تاثیرگذار در جزیره است.

 جامعه حمل و نقل عمومی کیش هم از دیگر تشکل های صنفی است که در سال 1400 در قالب شرکت تعاونی با عضوگیری از فعالان حمل و نقل جزیره فعالیت خود را آغازکرد. نزدیک به 1330نفر درصنعت حمل و نقل عمومی سواری و مینی بوس به استثنای رانندگان آژانس های گردش گری و هتل ها در جزیره فعال هستند. این تشکل صنفی بعلت وسعت دایره ارتباطات اجتماعی و خدماتی که به گردش گران وساکنان ارائه می کند از اهمیت بالایی برخوردار است.

  بومیان خونگرم جزیره کیش که به شغل آباء و اجدادی خود یعنی صید و صیادی اشتغال دارند هم با تشکیل شرکت تعاونی صیادی ، سازمان یافتگی ارزشمندی در بین خود به وجود آورده اند. بالغ بر 200 شناور سبک و لنج صیادی در این ناوگان حضور دارند. این تشکل صنفی با محوریت لنج های صیادی که دارای مجوز ار سازمان شیلات هستند تشکیل شده است.درکنار این تشکل صنفی شکل گیری چند موسسه فرهنگی و ورزشی مثل نورسفین با محوریت خانه بومیان و اتحاد سفین در تلاشی شایسته تقدیر به حفظ و گسترش میراث معنوی و تمدنی بومیان اهتمام می ورزند.

   زنان بعنوان نیمی از ساکنان و جمعیت جزیره نیز با عنایت به اهمیت سازمان یافتگی و تشکل سازی ، با همت بلند خود کانون زنان بازرگان کیش را درمردادماه 1401 تشکیل دادند. البته زنان پیش از این در قالب برخی از تشکل های پیش گفته عضو بوده و فعالیت صنفی و مدنی داشته اند.

علاوه بر تجربه غنی شکل گیری تشکل های صنفی ،جزیره  شاهد شکل گیری سطوح بالاتری از سازمان یافتگی در قالب سندیکا وانجمن های ائتلافی است. انجمن کار آفرینان و سرمایه گذاران به عنوان یک تشکل فراصنفی و غیر انتفاعی،سندیکای صاحبان صنایع و دراسفند سال 1399مجمع توسعه ونوآوری سازندگان کیش با حضور و مشارکت 14 سرمایه گذار بزرگ سطح دیگری از سازمان یافتگی را به وجود آوردند.

   در حوزه مذهبی ، آموزش ، فرهنگ و هنر،رسانه ،ورزش ومحیط زیست هم شاهد شکل گیری  تشکل های هستیم. وقتی سخن از حیات انجمنی فعال در جزیره کیش با برشمردن مصادیق آن می گویم، قصد دارم به پیام ومفاهیمی که در این نوع حیات اجتماعی مستتر است توجه شود. یکی از مهم ترین مفاهیم در محیط های پررونق انجمنی " همبستگی" است.همبستگي را مي‌توان در مجموعه‌اي از نشانگان عاطفي، نگرشي و رفتاري مشاهده كرد. در گروه، اجتماع يا جامعه‌اي كه همبستگي بيشتر است، احساس تعلق و همدردي، اعتماد و مسووليت‌پذيري، گرايش به همكاري جمعي بيشتر ديده مي‌شود. این حیات پرنشاط مدنی ، اجتماعی و صنفی را نباید دست کم گرفت. دوتوکویل هم در مطالعه جامعه امریکا، حیات پر نشاط انجمنی را برجسته می دید.او این حیات انجمنی سرزنده را به مفاهیم بنیادینی نظیر دمکراسی، برابری و آزادی ربط میداد و میگفت که با گسترش برابری در جوامع مدرن قدرت میان همه شهروندها توزیع میشود و لذا هریک از آنها به میزان ناچیزی از این قدرت برخوردار میگردد. این قدرتهای کوچک تنها درصورتیکه بتوانند در انجمنها کنار هم گرد آیند میتوانند از حق آزادی خود برای اعمالنفوذ بر روند کلی جامعه برخوردار شوند؛ و در غیر این صورت،"هرچه که شهروندها ضعیفتر و کم صلاحیتتر شوند، دولتها باید قویتر شوند تا جامعه بتواند کاری را که افراد قادر به انجام آن نیستند به انجام برساند".

   سازمان ها و انجمن های صنفی، مدنی ، مذهبی،ورزشی وفرهنگی دستاورد قابل اعتناء منطقه آزاد تجاری صنعتی کیش است.کمتر جایی از ایران را می توان سراغ گرفت که شهروندان آن تا این اندازه انجمن ها و مجامع در زندگی شان حضور داشته باشند. بی شک یکی از دلایل رشد یافتگی بالنسبه متفاوت کیش نسبت به سرزمین اصلی را باید در شکوفایی حیات انجمنی آن دید. درشرایط بی ثباتی مدیریتی و ابهام های سیاستی ، مهم ترین تکیه گاه برای حفظ روند توسعه جزیره همین انجمن ها هستند. این الگو قابل تعمیم به مناطق آزاد صنعتی و تجارتی و مناطق ویژه اقتصادی است. به نظرم کیش این استعداد و آمادگی را دارد که با همکاری و مشارکت همه انجمن ها و مجامع صنفی اولین " پارلمان بخش خصوصی" را با حضور نمایندگان همه بخش های سازمان یافته تشکیل دهد.

   شکل گیری چنین نهاد فراگیری نیاز به فرهنگ پارلمانی دارد که در صنوف و مجامع کیش شکل گرفته و ریشه دوانده است. اعضا انجمن های صنفی و مجامع با مفاهیم این فرهنگ به ویژه رقابت، انتخاب، لابی گری، چانه زنی، میل به مشارکت ، تلاش برای حضور در فرایندهای تصمیم سازی و پیگیری پاسخ گوی سیاست گذاران و مدیران دستگاه های اجرایی آشنا هستند. همچنین تامین منافع همه گروه های شغلی و اجتماعی دغدغه همیشگی جامعه در کیش است. نوعی خود آگاهی مثبت در ضرورت همکاری میان صنوف و مجامع برای تامین حداکثری منافع جمعی قابل مشاهده است.دارایی های فرهنگی و اجتماعی جزیره برای شکل گیری چنین پارلمانی در بخش خصوصی و مدنی فراهم است. ویژگی های جمعیتی کیش هم برای ایفاء نقش بیشتر و سازمان یافته تر بخش های صنفی ،مدنی و خصوصی در فرایندهای تصمیم سازی مناسب و مساعد است. جوانی جمعیت، مهاجر پذیری، فضای رسانه ای ، تحصیلات، میل به مشارکت ، جمعیت بالای فعال اقتصادی، نرخ بیکاری تک رقمی، هویت فاخر کیشوندی ، حیات فعال انجمنی وسازمان یافتگی اجتماعی بالا امتیازهای ویژه کیش برای نقش آفرینی بیشتر جامعه در عرصه های اجرایی و مدیریتی است.

   میل به مشارکت در تدوین سیاست ها و خط مشی های مدیریتی بخاطر ارتباط تنگاتنگ با تامین منافع جامعه در بین انجمن ها و مجامع، سرمایه بزرگی برای دستگاه های حاکمیتی و اجرایی است. بهره مندی از این سرمایه غنی و اندوخته پربار می تواند هزینه های حکمرانی را کاهش و کیفی سازی فرایندهای سیاستی و تدوین استراتژی های را بدنبال داشته باشد. تجارب تاریخی مستمر این مجامع و انجمن ها و آشنایی حرفه ای با ادوار مختلف مدیریتی ، سطحی از آگاهی را رقم زده است که بی مانند است. این ویژگی وقتی در کنار منطق سیاسی تغییر مدیریت ها قرار می گیرد، ارزش و اهمیت مضاعفی پیدا می کند. منطق سیاسی حاکم بر تغییرمدیریت ها به وفاداری و خودی بودن بیش از شایستگی و حرفه ای بودن ارزش و بها می دهد. همکاری با این مجامع و انجمن ها برای مدیران برآمده از منطق سیاسی می تواند دستاوردهای موفقی به همراه داشته باشد. برهمین اساس به چنین مدیران هم باید توصیه کرد در بهره مندی از این تجارب ارزشمند با درایت و تدبیر عمل کنند.

      به باورم، یکی از نقاط اوج ایفاء نقش انجمن هاو مجامع صنفی را می توان در دوره مدیریت سابق دبیرشورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی سعید محمد مشاهده کرد. صدور بیانیه و دفاع تمام قد از وضعیت فرهنگی اجتماعی جزیره کیش در مسیر کنترل و مدیریت رفتار دبیرسابق شورای عالی مبنی بر بدنام سازی و حمله به هویت کیشوندی که همراه با متانت نوشتاری و گفتاری بود، بسیار درس آموز است.

مدیران سیاسی در فراهم آوردن عرصه همکاری ومشارکت این پیش فرض را داشته باشند که انجمن ها و مجامع "تامین منافع جمعی" را دنبال می کنند. عقد اخوت این انجمن ها تامین منافع است نه سیاست به معنای رایج و مصطلح. برهمین اساس این انجمن ها و مجامع نه دوست دائمی دارند و نه دشمن دائمی ولی قطعا منافع دائمی را دنبال می کنند. ملاک و معیار دوری و نزدیکی در این نوع سازمان های مدنی و صنفی تامین حداکثری منافع جمعی است. هرجریان یا گروه برآمده از سیاست در خدمت تامین حداکثری این منافع باشد ، در کنارش خواهند بود .این نکته بیانگر آن است که ظرفیت سازی مدنی به مثابه یک نوع قدرت نیاز به واقع بینی و افزایش آستانه تحمل مدیریتی دارد. امید که مدیران بتوانند با باور و اعتماد به مشارکت جامعه ، از ظرفیت های مدنی در ساخت هدف،سیاست و استراتژی بهره لازم را ببرند.