هیچکس مانند صاحبخانه؛ نگهدار خانه اش نیست

مهدی ذکایی؛ پیشکسوت عرصه گردشگری کیش می گوید: کیشوندان، کسبه و سرمایه گذاران بخش خصوصی مانند گذشته باید خودشان برای برای برگزاری رویدادهایی چون جشنواره تابستانی کیش پیشقدم شوند؛ تنها این قشر در کیش  ماندگارند و باید به فکر کیش باشند. هیچکس مانند صاحبخانه نگهدار خانه اش نیست، امروز متاسفانه همه به عقب نشسته اند تا ببینند سازمان چه اقدامی انجام می دهد.

اقتصاد کیش - سرویس گزارش و گفت و گو- بیست و یک سال پیش و در تیر ماه اولین جشنواره تابستانی کیش شکل گرفت. مرور خاطرات و شکل گیری اولین ها در کیش مثل اولین هتل، اولین بازار، اولین جاده آسفالت تا دلایل صدور کارت کیشوندی، و جوایز اولین جشنواره تابستانی کیش حس خوشایندی را به دوستداران کیش منتقل می کند. اینکه کیش از ابتدا چه بوده است و امروز به کجا رسیده است تاریخ را جلوی چشمان ما ورق می زند، تاریخی که نتیجه تلاش بی وقفه مردان و زنانی است که برای آبادانی این گوهر زیبای خلیج فارس از هیچ تلاشی فروگذار نکرده اند. 

مهدی ذکایی از نام آشنایان و پیشکسوت عرصه گردشگری کیش است او از ابتدای شکل گیری سازمان عمران کیش که بعد از آن به نام سازمان منطقه آزاد کیش شناخته شد، در حوزه های مختلف حضوری فعال داشته است. معاون پشتیبانی شرکت هواپیمایی کیش ایر، مدیر گردشگری دهه نخست منطقه آزاد کیش، از بنیان‌گذاران نخستین جشنواره تابستانی کیش و رئیس هیئت مدیره جامعه خدمات هوایی، مسافرتی و گردشگری کیش و ... از جمله مسئولیت هایی بود که مهدی ذکایی در طول سال های گذشته در جزیره کیش بر عهده داشت.

مهدی ذکایی و هم نسلان او امروز گنجینه های ارزشمندی از تجربه هستند، آنها جزیره کیش را از سال‌های سخت و مشقت‌بار و از زمانی که از کارکنان سازمان خواهش می‌شد که خانواده خود را برای زندگی به کیش بیاورند اما کسی به دلیل کمبودها و مشکلات خدمات اولیه مانند آب، برق و تهیه مایحتاج روزانه قبول نمی کرد، به یاد دارند.

پیشکسوتانی که آرزوی حتی بوی نان تازه را در کیش داشتند وآب شیرین به سختی تهیه می‌شد اما با وجود تمامی این مشکلات آن ها به خاطر کمبودها و مشکلات میدان را خالی نکردند،در آن زمان سرمایه‌گذاران و مدیرانی به کیش آمدند که دوست دار واقعی این جزیره مرجانی بودند و با عشق و علاقه برای رشد و توسعه آبادانی این خطه گهربار تلاش کردند.

قدیمی‌ها کوله‌باری از تجربیات تلخ و شیرین را پشت سر گذاشتند اما هنوز قدرت و توانایی فکری و عملی را برای کمک به توسعه بیشتر کیش و در کنار مدیران امروز دارا هستند و می‌توانند با همان انسجام و پشتکار همراه با عشق که در وجود یکایک آن ها است شعارهای توسعه و رسیدن به شکوفایی واقعی را به سرانجام برسانند.

پیشکسوتان اذعان دارند که اگر بخش خصوصی و سرمایه گذاران نبودند و در چارچوب قانون و اهداف تعیین شده حرکت نمی کردند کیش، کیش نمی شد. آنها تجربه کرده اند که تک‌روی ها آفت و سم هولناکی برای کیش است و  کیش بدون مسافر و گردشگر هیچ است. بارها گفته اند که اهالی جزیره کیش همه عضو یک خانواده هستند و کیش مانند خانه آنها است و مسافر و گردشگر مهمان آن خانه و وظیفه داریم کیش را زیبا و زیباتر کنیم و خانه را برای مهمان مهیا سازیم. ما میزبان بزرگی هستیم برای مسافران و گردشگران و باید با شایستگی این میزبانی را حفظ نماییم.

از آن رفتگر درب فرودگاه تا آن کاسب و کارمند و رئیس، مسئول و مدیر عامل در کیش همه عضو یک خانواده هستیم و باید با همتی مضاعف و رفتار و منشی شایسته در راستای جذب توریست و ترویج فرهنگ والای کیش و کیشوند گام برداریم.

پایان بیست و دومین جشنواره تابستانی کیش بهانه ای شد تا گفت و گویی را با مهدی ذکایی شاهد و دست اندرکار نخستین جشنواره تابستانی کیش ترتیب دهیم تا او از حال و هوای آن روزها برایمان بگوید:

دلایل برگزاری نخستین جشنواره تابستانی کیش

 مهدی ذکایی درباره چگونگی پیدایش جشنواره تابستانی کیش گفت: برگزاری نخستین دوره جشنواره تابستانی به حدود 21 سال پیش و به سال 1377 برمی گردد که در آن زمان افتخار خدمت در سازمان عمران یعنی همان سازمان منطقه آزاد کیش را داشتم . وی ادامه داد: اصولا هر منطقه گردشگری به دلیل شرایط آب و هوایی و برخی پارامتر ها، فصول های سیزن (وفور مسافر و رونق گردشگری) و لوسیزن (فصل رکود و کمبود مسافر) را تجربه می کند. جزیره کیش نیز از ابتدا با توجه به فصل و آب و هوای گرم 5 ماه از سال را در رکود اقتصادی و عدم رونق گردشگری به سر می برد.   آن زمان ها امکانات تهویه و وجود هوای خنک به سبک امروز در مکان های مسکونی و عمومی و بازارها وجود نداشت و در صورت وجود بسیار محدود بود و از لحاظ امکانات رفاهی جزیره کیش زیر ساختی برای پذیرایی از مسافر نداشت. 

این پیشکسوت عرصه گردشگری کیش می گوید: بعد از جنگ تحمیلی و مشکلات و مسائلی که در آن زمان برای کشور بوجود آمد و همچنین فعال شدن کیش هیئت دولت دستور داد کاربری جزیره کیش به گردشگری و توریستی تبدیل شود و با اندک امکانات به سمت جذب گردشگر رفت. ذکایی با بیان اینکه علی رغم حرکت به سمت و سوی گردشگری در فصل تابستان به دلیل آب و هوای گرم کیش خالی از مسافر بود و این کسادی بازار اعتراض کسبه و بازاریان را به همراه داشت. با وجود اینکه امکانات گردشگری آن زمان تنها به یکی دو بازار محدود می شد اما همین تعداد اندک هم در فروش اجناس و کالاهای خود به دلیل نبود مسافر در مضیقه بودند.

وی ادامه داد: برای حل این مشکل که چه اقدامی باید انجام داد تا از این رکود نجات پیدا کنیم جلسات مکرری با مسئولان وقت گذاشتیم و در نهایت مقرر شد در 3 ماهه تابستان رویدادی را با نام فستیوال تابستانی یا همان جشنواره تابستانی برگزار نماییم. در جلسات مقرر گردید که تمامی فعالان حوزه های گردشگری برای برگزاری این رویداد به هر نحو که می توانند کمک کنند و بنا بر موافقت تمامی بخش ها در طول جشنواره تابستانی قیمت رستوران ها و هتل ها  20 تا 25 درصد ، کرایه تاکسی ها تا 20 درصد و اجناس و کالاها نیز بین 20 تا 25 درصد با موافقت کسبه و تجار  قیمت ها به صورت واقعی پایین آمد. مدیر عامل وقت جوایزی را که شامل جوایز نقدی و 5 خودرو و همچنین تبلیغات بود، تعیین کرد و تمامی کسبه با هزینه های خود شروع به آذین بندی شهر و راه اندازی کارناوال های شادی و برگزاری جنگ های موسیقی و ... کردند.

ذکایی با بیان اینکه در سالهای ابتدایی جشنواره تابستانی به غرفه داران بازارها گفته شد که اگر در طول جشنواره هزینه های جاری غرفه مانند آب، برق، تلفن، کارگر... را از جیب ندهید و هزینه ها برای شما سر به سر باشد، جشنواره مطلوبی است، ادامه داد: با برگزاری برنامه های جذاب که در کمتر جایی از کشور دیده می شد کار به جایی رسید که به دلیل اعمال تخفیفات و جوایز و برنامه های شاد سودها بالا رفت و از سال چهارم برگزاری جشنواره بازاریان و کسبه  حتی از عید نوروز نیز کالاهای بیشتری برای فروش می آوردند و رونق بسیار مطلوبی بوجود آمده بود.

این پیشکسوت عرصه گردشگری گفت: سال های اول تا چهارم جشنواره همه چیز بر طبق برنامه بود و می توان گفت سالهای طلایی برای رونق جزیره کیش به شمار می آمد چون همه فعالان حوزه گردشگری بر طبق تعهداتشان عمل می کردند و تخفیفات به معنای واقعی اعمال می شد و  هر بازار بخشی از برگزاری جشنواره را تقبل کرد.

ذکایی با ذکر این نکته که برای برگزاری برنامه و جُنگ های موسیقی سالنی در اختیار نداشتیم گفت: یادم می آید؛ مراسم جشنواره تابستانی هر شب روبروی هایپر مارکت امروز با چیدین صندلی های پلاستیکی برگزار می شد و علی رغم گرمای بیش از حد هوا عده زیادی از اهالی و گردشگران با شوق شرکت می کردند، کاسبان و تجار چراغانی جشنواره را بصورت خودجوش انجام می دادند و در طول چهار سال جشنواره به قول معروف جا افتاد.  

یک خاطره ...

ذکایی خاطره ای هم از آن روزها به یاد می آورد و می گوید: در روز چهارم یکی سال های آغازین جشنواره تابستانی که دو جایزه یک میلیون تومانی، سه جایزه پانصد هزار تومانی و 4 جایزه دویست هزار تومانی برای برندگان قرعه کشی در نظر گرفته شد بود، یکی از جوایز یک میلیون تومانی به آموزگاری از کرج رسید.او با مراجعه به شهر خود و در میان همکارانش این اتفاق را بازگو کرد و بعد از آن در آموزش و پرورش استان این خبر پیچید و روز هفتم جزیره کیش میزبان همه معلمان کرجی شد. این اتفاق زبانزد شد و حتی به تهران هم رسید و بعد از آن بود که گروه های زیادی برای حضور در جشنواره تابستانی به کیش آمدند .

رمز موفقیت جشنواره تابستانی کیش در سال های نخست

ذکایی رمز موفقیت جشنواره تابستانی آن روزها را در چند نکته اینگونه عنوان کرد: در تهران و در اوایل انقلاب موسیقی سنتی از جمله مواردی بود که کمبود آن بسیار در میان مردم احساس می شد اما در جزیره کیش با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نظارت نیروی انتظامی گروه های موسیقی به اجرای برنامه پرداختند، به راه اندازی کارناوال شادی در میان مردمی که تجربه سال های جنگ را داشتند خوشایند بود و آوازه آن پیچید و بعد از جنگ تحمیلی هم کیش همیشه برای مردم به عنوان مکانی برای استراحت جا افتاد . از دیگر دلایل موفقیت جشنواره تابستانی اعمال تخفیف ها به صورت واقعی بود که مردم بسیاری را برای خرید ارزان علاقمند به سفر کیش می کرد.

مهدی ذکایی با ابراز تاسف از اینکه در طول سال های بعد متاسفانه به خاطر حضور برخی سودجویان، جشنواره تابستانی

رو به افول گذاشت، گفت: برخی کسبه، تجار و بازاریان به مرور زمان به خاطر سود جویی طبق گفته ها و توافقات عمل نکردند و نه تنها قیمت ها کاهش داده نشد بلکه بالاتر هم رفت و گاهی به دروغ قیمت های خرید بالا بهانه این گرانی بود، علاوه بر آن قیمت بلیت های پرواز ها گرانتر شد و رستوران ها و ... همگی به همین صورت مزید بر علت رکود جشنواره تابستانی تا امروز شد و در یک کلام از استقبال مسافر سوء استفاده شد.

ذکایی ادامه داد: شرایط تغییر کرد امکانات جزیره کیش از جمله موسیقی و... در سرزمین اصلی نمایان شد بازارهای زیادی ساخته شد و کم کم برنامه های جشنواره تابستانی روبه تکرار گذاشت و جزیره کیش برند اختصاصی برای ترغیب مسافر نداشت  و این روند تا به امروز نیز مشاهده می شود.

ذکایی افزود: در حدود 40 سالی که در کیش خدمت می کنم به این نتیجه رسیدم که همیشه عرضه کالای مطلوب با قیمت معقول و تکریم و احترام به مسافر بسیار مهم است و این پارامتر ها هر جا که باشد گردشگر را به سفر ترغیب خواهد کرد.

لزوم پذیرایی از میهمان خوانده

وی با اشاره به میهمان خوانده و ناخوانده گفت: در جزیره کیش و در طول ایام سال پذیرای مسافران زیادی هستیم اما واقعیت این است که در طول جشنواره تابستانی میهمان خوانده داریم. این میهمانان دعوت شده اند و باید اسباب پذیرایی را برایشان فراهم کرد. اختصاص تخفیف ها در مراکز اقامتی، رستوران ها، بلیت هواپیما، اهداء جوایز، به نوعی اسباب پذیرایی است که برای مسافران تدارک دیده می شود.

ذکایی به گردش و تغییر زودهنگام مدیران سازمان منطقه آزاد کیش هم اشاره کرد و گفت: یکی از عوامل رکود جشنواره تابستانی هم تغییر سیاست ها به دلیل رفتن مدیران است چون ایده ها و نظریات هر کس متفاوت است و تغییر سیاست ها ضرر فراوانی را به همراه دارد. جشنواره بایستی پروتکل و مرامنامه ای داشته باشد که همه مدیران بر اساس آن عمل کنند. اما در طول بیست و اندی سال مدل های مختلفی از جشنواره با کیفیت های گوناگون و گاهی بسیار بد برگزار شد. اما معتقدم هنوز جشنواره تابستانی کیش برندی برای جزیره کیش و پتانسیل ویژه ای است که باید نهایت استفاده را از آن برد.

پیشقدم شدن اهالی و بخش خصوصی برای برگزاری رویدادهای خاص

این پیشکسوت عرصه گردشگری گفت: کیشوندان، کسبه و بخش خصوصی مانند گذشته باید خودشان برای برای برگزاری چنین رویدادهایی پیشقدم شوند چون تنها این قشر در کیش  ماندگارند و باید به فکر کیش باشند. هیچکس مانند صاحبخانه نگهدار خانه اش نیست و امروز متاسفانه همه به عقب نشستند که ببینند سازمان چه اقدامی انجام می دهد.

ذکایی ادامه داد: همه این مشکلات قابل اصلاح است و می توان با همت کیشوندان بدون توقع که کم هم نیستند، می توانیم کیش را کیش کنیم. امروز دلسوزان زیادی در کیش هستند. کیش را باید مثل خانه ای درنظر بگیریم و همه ساکنان مثل خانواده باشند، مدیران سالم کارکنند و وحشتی از تغییر و تحول و گفتن حرف حق  نداشته باشند .

دلایل صدور کارت کیشوندی

در ادامه از ذکایی راجع به دلایل صدور کارت کیشوندی پرسیدیم و اینکه چرا باب شد؟ از ابتدای اعلام کیش به عنوان منطقه آزاد به دلایلی کارت کیشوندی صادر شد با این توضیح جزیره کیش بر خلاف سایر جزیره ها ورود  محدود و دسترسی سخت و کنترل شده داشت  و صدور کارت کیشنوندی به خاطر کنترل رفت و آمد ها بود که اشخاصی که ورود  خروج می کردند چه کسانی هستند، از کجا آمده اند و چه سوابقی دارند که البته پس از مدتی برطبق سیاست های ابتدایی ادامه پیدا نکرد و امروزه با درخواست و ارائه مدارک صادر می شود.

از اولین های کیش از او پرسیدیم ...

اولین هتل ساخته شده در کیش هتل شایان و اولین بازارها، بازار فرانسوی ها و بازارعرب ها بود. بازار عربها با حدود 80 مغازه چوبی از کشورهای مختلف عرب زبان کالا می فروخت و بعد از انقلاب محل فروش 32 قلم کالایی بود که ورود آن به جزیره کیش آزاد اعلام شد. بازار فرانسوی ها هم با 88 غرفه محل فروش اجناس با مارک های فرانسوی و ایتالیایی بود بعد از انقلاب به محل فروش لوازم صوتی و تصویری و وسایل برقی تبدیل شد.  

ذکایی اولین خیابان آسفالت شده در کیش را از میدان پارس خلیج تا میدان سنایی و از آنجا تا بازار مروارید امروزی و  پادگان نیروی هوایی و همینطور قسمتی از خیابان هتل شایان تا کاخ کیش الیت با عرض 5 متر و نیم به یاد می آورد.

این پیشکسوت عرصه گرشگری؛ مراکز دیدنی و گردشگری را در آن سال ها برای مسافر بسیار محدود عنوان می کند و می گوید:  ورودی هتل شایان که گشت و گذار در آن برای مسافر جذاب بود، کازینو، درخت سبز، شهر تاریخی حریره، کشتی یونانی از مراکز گردشگری مورد علاقه مسافران بود.

لزوم تبلیغات خارج از مرزهای کیش

این پیشکسوت عرصه گردشگری جزیره کیش به تبلیغات خارج از مرزهای کشور به عنوان اصل مهم در عرصه گردشگری اشاره کرد و گفت: متاسفانه تبلیغات ما همیشه در خودمان بود و اطلاع رسانی بین المللی و حتی داخلی برای معرفی قابلیت های خوب گردشگری در جزیره کیش نداشتیم و جزیره کیش به صورت شایسته معرفی نشده است و امروز هم متاسفانه به دلیل درگیری های سیاسی و اقتصادی که داریم گردشگری از اولویت خارج شده است. ذکایی ایجاد رونق اقتصادی جزیره را منوط بر جذب گردشگر دانست و گفت: از نظر فرمول جهانی گردشگری، هر گردشگر خارجی حدود 16 و نیم شغل ایجاد می کند و بر خلاف باور عمومی حضور گردشگر خارجی به هیچ عنوان به معنای بی بند و باری فرهنگی نیست و بسیاری از کشورها بسیار علاقمند به سفر در اماکن اسلامی با غذای حلال و همراه با خانواده هایشان هستند و متاسفانه در تبلیغات ما به این جنبه از گردشگری حلال پرداخته نشده و باید به آن توجه بیشتری شود.

حرف آخر

مهدی ذکایی در پایان گفت و گو یکپارچگی و وحدت ساکنان و کیشوندان و حضور موثر بخش خصوصی در برگزاری رویدادها و ساخت جذابیت های جدید در جزیره کیش را باعث ورود گردشگر و در نتیجه رونق اقتصادی جزیره کیش دانست و با بیان اینکه نباید از سازمان منطقه آزاد کیش انتظار ویژه ای داشت، گفت: همه اهالی و ساکنان چون گذشته و مانند صاحبخانه برای مهیا شدن ابزار و وسائل  پذیرایی از میهمان و مسافر تلاش کنند و با تکریم و گرامی داشتن مسافر و وجدان کاری، مکان آرام و در عین حال شادی را برای استراحت و ثبت خاطرات ماندگار فراهم نمایند.