اجلاس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد، موفقیت یا ناکامی مناطق آزاد را باید پس از دوره توسعه زیرساخت‌ها ارزیابی کرد. بر همین اساس می‌توان خدشه اساسی به مواضع انتقادی جریان‌های داخلی مخالف مناطق آزاد وارد کرد. این جریان‌ها مکرر از عدم موفقیت مدل فعلی مناطق آزاد گزارش تهیه و سخن می‌گویند وبرای تأیید دیدگاه خود به مقایسه عملکرد مناطق آزاد کشور با کشورهای همسایه هم می‌پردازند. غفلت از نوع تأمین مالی و آماده‌سازی زیرساخت‌ها مناطق آزاد می‌تواند سیاست‌گذاران و مردم را به انحراف بکشاند. مبنای مقایسه عملکرد مناطق آزاد کشور با مناطق آزاد سایر کشورها به لحاظ نحوه تأمین مالی و آماده‌سازی زیرساخت‌ها نشان می‌دهد که مدل ایرانی تأمین و توسعه زیرساخت تا چه اندازه می‌تواند کند، زمان‌بر و طاقت‌فرسا باشد. همین کندی و زمان‌بر بودن، زاینده چالش‌ها و بحران‌هایی می‌شود که می‌تواند اصل توسعه را به مخاطره بیفکند. چالش‌ها و بحران‌ها در مسیر توسعه امری عادی هستند. شناخت و مدیریت این چالش‌ها می‌تواند مسیر توسعه را هموار کند.

 با شناخت این چالش‌ها، می‌توان برنامه‌ریزی‌های بهتری برای توسعه زیرساخت‌های مؤثر و کارآمد در مناطق آزاد تجاری صنعتی انجام داد. برای رفع چالش‌های توسعه زیرساخت‌های مناطق آزاد تجاری صنعتی، مدیران این مناطق می‌توانند تصمیم‌های مدیریتی و مداخلات هوشمندانه طراحی کنند. تصمیم‌ها و مداخلاتی که می‌تواند بهبود وضعیت زیرساخت‌ها را به دنبال داشته باشد. داشتن برنامه‌ریزی جامع و راهبُردی، یافتن مسیرهای برای تأمین مالی پایدار، تسهیل روندهای قانونی واداری، تقویت همکاری‌های دستگاهی و ایجاد هم‌افزایی، شفاف‌سازی فرایندها و دیجیتالی کردن امور، مقابله و مبارزه با فساد، به کار گماردن نیروهای بادانش و آشنا با قوانین و مقررات مناطق آزاد، ایجاد محیط نوآورانه در فضای کسب‌وکارها، توزیع هوشمندانه و اولویت‌دار منابع، بهره‌مندی حداکثری از قانون مزیت زای مناطق آزاد به‌عنوان مناطق خارج از سرزمین اصلی، حفظ و توسعه مزیت‌های انگیزه‌بخش، حمایت از سرمایه‌گذاران به‌عنوان پیشاهنگان توسعه منطقه، شفاف‌سازی شیوه‌های مشارکت سرمایه‌گذاران و حمایت از فناوران و استعدادهای برتر برای تعمیق نوآوری، برخی از این اقدام‌هاست. در این میان تأکید بر نوآوری و استفاده از فناوری‌های نوین جایگاه ویژه‌ای دارد. بهره‌مندی از فناوری‌های نوین در طراحی و اجرای پروژه‌های زیرساختی به‌منظور افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها می‌تواند به خلاقیت و نوآوری دامن زده و مسیرهای نوپدیدی ایجاد کند. مناطق آزاد برای مدیریت چالش‌های که ریشه در زیرساخت‌ها دارند، به نوآوری در همه بخش‌ها نیاز دارد. این نوآوری را باید در اقتصاد، مدیریت، فرهنگ و کیفیت زندگی نیز مشاهده کرد. حرکت برمدار اقتصاد سنتی، مدیریت سنتی و فرهنگ و کیفیت زندگی سطحی و کم‌عمق به‌موازات مسئله زیرساخت‌ها، تهدیدی برای آینده این مناطق است. برای رفع این تهدیدها چاره‌ای نداریم که از دانش نوین، تحقیقات عمیق و توسعه فناوری بهره ببریم.

 اجرای این سیاست‌ها و برداشتن گام‌های عملی برای تحقق آن هامی‌تواند به بهبود و توسعه پایدار زیرساخت‌های مناطق آزاد تجاری صنعتی کمک کرده و چالش‌های زیرساخت‌ها را رفع کرده یا حداقل کاهش دهد. به باور صاحب این قلم نقش دولت در توسعه زیرساخت‌های مناطق آزاد تجاری صنعتی بسیار مهم است. دولت‌ها می‌توانند با برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری، تأمین مالی برای توسعه زیرساخت‌ها، پایداری قوانین حمایتی و مزیت زا درکنار تسهیل قوانین و مقررات، میدان دادن به بخش خصوصی به‌عنوان ستون خیمه توسعه مناطق آزاد، توسعه آموزش و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و تنظیم‌گری حمایتی و هوشمندانه در مدیریت و رفع چالش‌هاو فرصت‌سازی برای مناطق نقش خود را به‌خوبی ایفا کند. بهره‌گیری از این نقش‌ها می‌تواند به توسعه پایدار و مؤثر زیرساخت‌های مناطق آزاد تجاری صنعتی کمک کند و زمینه رشد اقتصادی و جذب سرمایه‌های خارجی را فراهم آورد. بی‌شک چالش فعلی ناشی از توسعه نامتوازن در حوزه زیرساخت‌ها این توانایی مخرب را دارد که کیان مناطق را به‌شدت تهدید کند. به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین هدف‌گذاری‌ها در دوره مدیریتی جدید این مناطق حل ناترازی و مقابله با چالش‌های است که ریشه در توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌ها دارد.