علی عمادی

طی چند روز گذشته خبر دیدار سعید محمد دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی ومهدی  حسین زاده معاون فرهنگی  ، اجتماعی دبیر خانه با  حضرت آیت ا.. سعیدی  تو لیت حرم حضرت فاطمه معصومه  (س)،نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه شهر قم و نماینده قم در مجلس خبرگان رهبری ،بازتاب وسیع و گسترده ای در رسانه ها داشت .بخش عمده این بازتاب گسترده خبری مدیون سخن دبیر شورایعالی مناطق آزاد   در مورد وضعیت فرهنگی کیش است . سعید محمد در این دیدارگفت:در کیش که پیشانی مناطق آزاد است،مشکلات فرهنگی زیادی داریم ولی سایر مناطق آزاد مانند ارس ،ماکو  و اروند اینگونه نیستند و مردم  بومی در امور فرهنگی پیشگام هستند.

متن خبر منتشر شده از این دیدار اطلاعات بیشتری در مورد مصادیق "مشکلات فرهنگی  زیاد "ارائه نکرده است ولی به استناد قراین موجود در خبر می توان برداشت کرد  که منظور گوینده یعنی سعید محمد از "مشکلات  فرهنگی زیاد" موضوع" حجاب و عفاف "است .وی اشاره می کند که این "مشکلات فرهنگی زیاد" که گریبان گیر کیش است ،در ایام گردشگری اوج می گیرد .و در ادامه  می افزاید: برای مقابله با این ناهنجاری ها (بخوانید مشکلات  فرهنگی )با استفاده از تجارب و علم پژوهشگاه های علوم انسانی و اسلامی ،روش های نوینی را اتخاذ خواهیم کرد. در همین نشست  هم چنین مهدی حسین زاده معاون فرهنگی، اجتماعی دبیر خانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی با این جمله که "برخی افراد مناطق آزاد اقتصادی را به معنای مناطق آزاد فرهنگی در نظر گرفته اند"ضمن تایید استنباط پیشین  از مصداق  مشکلات فرهنگی زیاد کیش" به رو نمایی از روش نوین مطرح شده  پرداخته و اظهار امیدواری می کند  "با راه اندازی جمعیت امیر المومنین (ع)و پای کار آمدن طلاب حوزه علمیه اتفاق خوبی رقم بخورد".

فارغ از پرداختن به موضوع "روش های نوین "برای مقابله با ناهنجاری ها بیان چند نکته را ضروری می دانیم :

1-فرهنگ ،حوزه وسیع ،چند لایه و پیچیده ای است .مشمول معنایی  فرهنگ در برگیرنده رفتارها،کردارها،هنجارها،باور ها،ارزش ها،نگرش ها و پیش فرض های انسان ها با همه تنوع ها و تکثرشان می شود .تقلیل و تنزل این حوزه به رفتار و آن هم نوع خاصی از رفتاراجتماعی در مورد پوشش خطاست .رد پای این خطای فرهنگی در سخنان دبیر شورای عالی مناطق آزاد و معاون فرهنگی  ، اجتماعی این دبیر خانه به وضوح دیده میشود.

2- سطحی نگری به مفهوم پیچیده و چند لایه فرهنگ ،راه را برای اتخاذ روش های نخ نما و کهنه شده ذیل عناوینی چون "روش های نوین "برگرفته شده از تجربه و علوم پژوهشگاه های علوم انسانی و اسلامی باز می کند. فی الواقع اگر این روش ها نوین است و در سایر مناطق کشور تجربه شده است و کار آمدی آنها برای مدیریت و مقابله با ناهنجاری ها اثبات گردید ،خوب است آن تجارب برای تنویر افکار کیشوندان بازگو شود.

3-کاش دبیر محترم  شورای عالی مناطق آزاد و معاون محترم  ایشان سیاهه ای کوتاه و چند بندی از فهرست مشکلات فرهنگی جزیره کیش را معرفی میکردند.

4- کیش امروز با مسائل و مشکلات فرهنگی و اجتماعی فراوانی دست به گریبان است ولی برای کسانی که با حوزه های فرهنگی ، اجتماعی کشور ،استان ها و کلان شهر ها آشنایی اندکی دارند روشن است که این منطقه از نظر بسیاری از شاخص های فرهنگی ، اجتماعی به مراتب وضعیت مناسب تری از سایر نقاط کشور دارد.دبیر شورای مناطق آزاد از کدام مشکلات  فرهنگی در کیش خبر می دهد :آراستگی محیطی ، سرانه  فضای فرهنگی ،ورزشی ،قانون مداری کیشوندان ،نظم ترافیکی ،امنیت اجتماعی ،میزان بزه کاری ،نرخ کودکان کار،اعتیاد ،نرخ مطالعه ،اعتماد اجتماعی ،هم زیستی مثال زدنی اقوام ایرانی ،تقریب مذاهب ، مشارکت اجتماعی و...همه آنچه بر شمرده شد ،وجوهی از مفهوم پیچیده و چند لایه فرهنگ است . برچسب زدن  مشکلات فرهنگی به منطقه ای که نرخ با سوادی، بیکاری  ،امنیت اجتماعی ،همزیستی ، قانون مداری ،تقریب مذاهب و...و....در آن مثال زدنی است ،از افراد نا آشنا با ویژگی های مناطق آزاد و  جزیره کیش  توجیه پذیر است ولی از جانب دبیر شورای عالی مناطق آزاد و معاون فرهنگی ،اجتماعی  دبیر خانه غیر قابل توجیه است.

5-کیشوندان "به ادعای همین هویتی که شکل داده اند، همواه در امور فرهنگی ،اجتماعی جزیره در صف اول  و پیشگام هستند .میل به مشارکت فرهنگی ، اجتماعی در کیش را در کمتر نقطه سرزمینی دیگری از ایران اسلامی می توان مشاهده کرد.کافی است دبیرمحترم شورای عالی مناطق آزاد و معاون فرهنگی ،اجتماعی دبیر خانه در همین ایام ماه مبارک رمضان به مساجد،بازارها ،حسینیه ها و تکایای جزیره سری بزنند تا شور وشوق دینی ،مذهبی و فرهنگی کیشوندان برای تعظیم شعائر را از نزدیک ملاحظه و مشاهده نمایند.انتظار است همان گونه که در مورد قاچاق و سایر موارد  با این برچسب زنی ها مقابله کردید ،در مورد سیاه نمایی در حوزه فرهنگی و اجتماعی مناطق آزاد به ویژه جزیره کیش انتظار مقابله و روشنفکری می رفت حال آنکه در این جا خود مهر تائید بر آن می زنید!

6- طلاب و روحانیون معظم همواره برای تبلیغ و ترویج فرهنگ دینی و قرآنی در مناسبت های مختلف در جزیره کیش حضور داشته اند .همچنین تلاش های بی وقفه و خستگی ناپذیر امام جمعه جزیره حجت الاسلام حسن زاده و امام جمعه اهل سنت شیخ یعقوب شمس و روحانیون  مقیم زبانزد کیشوندان است.انسو الفت کیشوندان با مساجد و روحانیون مثال زدنی است و به جرات  می توان آن را یکی از ویژگی های بارز فرهنگی جزیره  کیش برشمرد.پیشنهاد می شود بدنه اجتماعی و فرهنگی   کیش بعنوان یکی از اولین و مهم ترین مناطق آزاد  کشور به خوبی  مورد مطالعه قرار گیرد  و شناخت سطحی از کیش  مبنای قضاوت و داوری درباره آن قرار نگیرد.

7-بله ، کیش مشکلات فرهنگی زیادی دارد .یکی از مهمترین مشکلات وضعیت آموزش عمومی و مهارتی در جزیره است .نرخ سرانه بالای تراکم دانش آموز در کلاس درس ،توسعه و گسترش فضای مدارس با همکاری وزارت آموزش و پرورش وسازمان نو سازی ،توسعه و تجهیز مدارس ،وضعیت معیشتی و حقوقی معلمان  و کادر آموزش و پرورش هیچ تناسبی با حوزه سرمایه گذاری و اقامت گروه های متعدد شغلی و خانوادگی در کیش  ندارد .فقر امکانات آموزش و پرورش  کیش زبانزد است .این مشکل را دریابید .اجر رفع این معضلات  کمتر از آن گونه مشکلاتی که  تصور می شود و به آن اشاره کرده اید،نیست . اصلاح رفتار و فرهنگ از مدارس و مجرای آموزش سریع تر  اتفاق می افتد تا راه های دیگر .

8- مهاجرت پدیده ای پر غصه در کیش است هم مهاجرت به جزیره هم مهاجرت معکوس از جزیره به سرزمین اصلی هریک پیامدها و آثار فرهنگی ،اجتماعی و اقتصادی خاص خود را دارد . جزیره کیش برای سرعت بخشی به روند توسعه خود به منابع انسانی  ماهر و  تحصیل کرده نیازمند است. در کنارآن برای ارتقاءسطح کیفی خدمات در همه بخش ها باید به منابع انسانی آموزش دیده تکیه زند .همگونی و همزیستی مهاجرین با یکدیگر و با جامعه بومی از دغدغه های اجتماعی و فرهنگی است که نباید از آن غافل شد.

9-گذران اوقات فراغت  کیشوندان  مسئله مهمی است . بافت ساکنان جزیره به ویژه مهاجرین بعلت دوری از خانواده و به حداقل   رسیدن ارتباطات حضوری در شبکه گسترده فامیلی ،قابلیت انزوا گزینی و ایجاد مسائل و مشکلات عاطفی و خانوادگی را فراهم می آورد . رونق بخشی به رویدادهای فرهنگی  -ورزشی – تفریحی  ومذهبی با مشارکت بالای خانواده ها و کیشوندان راهی است برای غنا بخشی به اوقات فراغت خانواده ها و در طول آن تعمیق بنیان خانواده .جذابیت طبیعی و جغرافیایی در کنار امکانات  تدارک دیده  شده برای بهره مندی از این جاذبه ها توانسته است  تا حدودی در برقراری عدالت اجتماعی در این بخش کارنامه خوبی  داشته باشد.

10-یکی دیگر از مشکلات فرهنگی جزیره ،دغدغه خانواده است .خانواده بنیادی ترین سلول اجتماعی نامیده شده است.فراهم آوردن امکان مهاجرت  به شکل خانوادگی و جلوگیری از کوچک شدن یا پراکنده شدن خانواده به هر دلیل از موضوعاتی است که نماینده عالی حاکمیت و دبیر خانه شورای عالی مناطق آزاد برای تحقق آن مسئول اند. اگر به هر دلیل به ویژه ضعف آموزش ،گرانی اقامت ،فصلی شدن حضور ،کاهش هزینه های زندگی بنیان خانواده متزلزل و تهدیدشود،مسیر برای ایجاد انواع ناهنجاری  فرهنگی و اجتماعی  فراهم میشود .خانواده ،رکن ثبات فردی و اجتماعی است . اتخاذ سیاسیت های مبتنی بر "تحکیم بنیان خانواده"در جزیره کیش از اولویت های سازمان و دبیر خانه است.

۱۱- درپایان جا دارد بار دیگر از جناب محمد بعنوان متولی اصلی مناطق آزاد خواست که       دربرابرهجمه های نادرستون سنجیده  که گاه وبیگاه ثبات وآرامش مناطق آزادوبه ویژه جزیره کیش راهدف گرفته است،هوشمندانه مقابله ومدیریت کنند. به وضوح  روشن است که بین تغییروتدبیردرمدیریت مناطق آزاد روز به روزشکاف بیشتری درحال رخدادن است. این شکاف را باید متولیان مناطق آزاد برطرف کنند نه اینکه خود به این شکاف دامن زنند. کیش ومناطق آزادبه آرامش وثبات نیازدارند.باوربفرمایید ،کیشوندان وجامعه فرهنگی ودینی جزیره کیش بیش ازآنچه تصور شود نسبت به سرنوشت کیش حساساند.

همراهی با این جامعه انتطاری است که ازمتولیان رسمی وجود دارد.

11 اردیبهشت 1401