گزارش پیش رو قصد دارد در ابتدا نگاهی بر اهمیت بهسازی و زیبا سازی منظر شهری به طور کلی و نتایج آن بر روح و روان ساکنان آن مناطق داشته باشد و در ادامه به منطقه سفین کیش به عنوان نمونه ای که نیازمند این نوسازی و بهسازی است خواهیم پرداخت.

به گزارش خبرنگار اقتصاد کیش؛ امروزه در اکثر شهرهای کشور می‌توان ردپایی از وقایع و دوره‌های تاریخی را مشاهده نمود. از آنجایی که محله‌ها و بافت‌های یک شهر از امکانات و عوامل رشد مساوی در طول زمان برخوردار نبوده‌اند، تفاوت‌های آشکاری در سیمای شهرها دیده می‌شود. در حالی که شهر سالم و توسعه‌یافته، شهری است که در حین رشد، توسعه و‌ایجاد فضاهای جدید، ارتباط منطقی و منسجمی بین آن فضاها برقرار نموده و یکپارچگی و هویت شهر را حفظ و تقویت نماید.

تغییرات جوامع شهری و توسعه ناهمگون

تغییرات جوامع شهری تا پیش از جریانات جهانی ناشی از انقلاب صنعتی، بسیار نامحسوس بوده و به تبع آن، کالبد شهرها نیز با دگرگونی قابل توجهی مواجه نبود. همگام با تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، بافت‌های شهری نیز مواجه با تغییر شکل و شالوده گردید، چرا که شهر نیز همچون سایر پدیده‌های مصنوع و انسان‌ساخت در طول زمان دچار تغییر، تحول، رشد و توسعه می‌گردد.

این توسعه فرآیندی پویا و مداوم است که در طی آن محدوده‌های فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن در جهت‌های عمودی و افقی، از حیث کمی‌و کیفی افزایش می‌یابد و البته اگر‌این روند سریع و بی‌برنامه باشد، به ترکیب فیزیکی مناسبی از فضاهای شهری نخواهد انجامید و سیستم‌های شهری را با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد ساخت.

همچنین باید درنظر داشت که در طراحی و ساخت کالبد شهری و مجتمع‌های زیستی، توجه به مؤلفه‌هاي تأثيرگذار فرهنگي، جامعه‌شناختی و روان‌شناختي امري لازم و اجتناب‌ناپذير است، چرا كه با زندگي و نشاط جوامع انساني عجين شده‌اند. قواعد زيبايي‌شناختي نيز از اين مقوله‌اند. زيبايي در محيط‌هاي انسان ساخت، همواره خواست و آرمان همگان بوده و امروزه نيز ابعاد گوناگون آن توجه مديران شهري، متخصصان، صاحب‌نظران و شهروندان را به خود معطوف داشته است.

زیبا سازی شهری و انبساط خاطر شهروندی

نهضت زيباسازي شهري، اصول و روش‌هاي هنري را مبناي خلق محيط شهري قرار داده و از عناصر و فضاهايي يادماني، مانند محورها و خيابان‌هاي عريض، مستقيم و زيبا با نماهاي هماهنگ، نمادهاي متعدد در مياديني با پلان‌هاي هنري و همچنين ساختمان‌هاي عمومي كه همگي به صورت يادماني طراحي شده‌اند، استفاده مي‌كند.

امروزه زيباسازي فرآيند آفرينش هنری و ارتقاء كيفيت زندگي در محيط شهري دانسته می‌شود كه هنرمند در آن، فرهنگ، ارزش‌ها و باورهاي جامعه را در معرض ديد عموم قرار داده و اسباب حظّ بصري و بهبود منظر پيش روي افراد را فراهم مي‌نمايد.

از اين ديدگاه، انواع هنرهاي تجسمي، آثار حجمي، نقاشي ديواري، گرافيك، تبليغات محيطي و مبلمان در فضاهاي شهري، علاوه بر انبساط خاطر شهروندان، مورد استفاده آنان نيز قرار مي‌گيرند. افزون بر آن، زيباسازي بر ارتقاء كيفيت محيط و فضاهاي عمومي تأكيد دارد تا تعامل اجتماعي را تسهيل كرده و هويت كالبدي شهر و هويت اجتماعي شهروندان را تحكيم بخشد. در اين راستا فرايند زيباسازي به ساماندهي، بهسازي و احياي اماكن، معابر، ميادين و يادمان‌هاي تاريخي و فرهنگي مي‌پردازد.

 از نگاهي ديگر، زماني كه شهر تحت تأثير عوامل مختلف، دچار رشد بي‌رويه و شتابان مي‌شود، به سرعت منبسط شده، گسترش مي‌يابد و بالطبع تغيير و تحولات آن چندان منطقي و قاعده‌مند پيش نمي‌رود. يكي از نتايج چنين روندي، ناهنجاري و اغتشاشات بسياري است كه در سيما و كالبد فضاهاي شهري رخ مي‌نمايد.

غالب كلان‌شهرهاي امروزي، از اين امر مستثني نيستند و در این میان، سازمان‌ها و نهادهاي مختلفي به منظور جبران اين كاستي‌ها، با انجام برخي اقدامات و سياست‌گذاري‌ها، سعي در بهبود كيفي، بصري و زيباشناختي كالبد شهر دارند تا نقايص و معايب موجود را رفع نمايند و بدین ترتیب تمهیدات زیباسازی شهری در فضاهای مختلف شهری مورد توجه قرار می‌گیرد.

همواره در بین کارشناسان مسائل شهری، زیباسازی شهر از دو بُعد کارکردی و بصری مورد مطالعه قرار می‌گیرد. بُعد کارکردی به جنبه‌های عملکردی عناصر محیط، المان‌ها، مبلمان و طراحی‌های منظر شهری می‌پردازد و عموماً بر جسم شهروندان تاثیرگذار است. بُعد بصری نیز به مقوله‌ رنگ، فرم و ترکیب فضا و محیط می‌پردازد و غالباً مولفه‌های روحی و روانی را مورد نظر قرار می‌دهد. بدین ترتیب محیط زیبا، فضایی است که فرد در آن هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی احساس آرامش و راحتی نماید. این زیبایی به عوامل و عناصری مثل کیفیت طراحی شهری، کیفیت مصالح به کار رفته در نماها، رنگ، فرم، معماری نور، روشنایی در شب، ضوابط معماری نما، افق دید و کیفیت و کمیت فضای سبز، المان‌ها و مونومان‌ها و همچنین تناسب احجام با محیط، پاکیزگی شهر، ترافیک، کیفیت تاسیسات زیربنایی شهر، کیفیت و کمیت تبلیغات شهری .... بستگی دارد.این روزها نقش زيباسازي شهری در خدمت‌رسانی به شهروندان بر کسی پوشیده نیست. اما مسأله این است که در برخی موارد با گسترش بی‌ضابطه‌ بسیاری از شهرهای بزرگ و افزایش جمعیت، رفته‌رفته تسلط مسئولان شهری بر امور کاهش یافته و به تبع آن کنترل اوضاع اجتماعی، پرداختن به امور سیمای شهرها و ساماندهی آنها کمتر از گذشته می‌شود.

شهر؛ یک اثر هنری بزرگ به وسعت جمعیت آن

گاهی نیز حفظ هویت سیمای بصری در زیر پوشش عملکردها و پاسخ به نیاز روزمره‌ شهروندان به فراموشی سپرده می‌شود. با همه‌ اینها، شهر یک اثر هنری بزرگ است که آفرینندگانی به وسعت خود و به تعداد جمعیتش دارد. شاید بتوان گفت که هدف غایی یک شهر، ایجاد محیطی خلاق و پرورنده برای مردمی است که در آن زندگی می‌کنند. چنین محیطی با گوناگونی بسیار، آزادی انتخاب به افراد داده و زمینه‌ خلاقیت را فراهم می‌آورد. فضای شهر حداکثر ارتباط را با مردم و زیستگاه پیرامونشان برقرار می‌سازد و تنها با امکانات مناسب شهری می‌توان به چنین هدفی دست یافت.

نكته‌ی حايز اهميت آن است كه مجموع عوامل كيفي با ظهور و بروز در فضاهاي شهري و ايجاد محيط‌هاي مطلوب، به طور عمومي سبب تلقي مطلوبي از شهر در ذهن شهروندان شده و تصاوير خوشايندي در ذهنيت آنان باقي مي‌گذارد. چنين وضعيتي سبب شكل‌گيري احساساتي نظير تعلق خاطر به مكان و دوست داشتن محيط زندگي و فعاليت شده و در نتيجه احساس مسئوليت و دلسوزي نسبت به سرنوشت آن، روندي از ارتقاء روزافزون و پايدار كيفيت محيط حاصل مي‌شود.

در حالي‌كه عكس اين روند نيز صادق است. بسياري از شهروندان به خصوص در شهرهاي بزرگ از فضاها و محيط زندگي خود، به واسطه‌ عدم وجود منظر شهري مناسب در تمام ابعاد آن، ناراضي‌اند. اين امر منجر به ايجاد عدم علاقه به شهر و عدم دلسوزي نسبت به آن شده و سبب تشديد روند نزولی كيفيت محيط شهري مي‌شود.امروزه ارتقاء كيفيت فضاي شهري، تقاضاي جامع شهري شهروندان شده و زيباسازي كه شايد در روزهاي اول در انتهاي صف اقدامات مديريت شهري قرار داشت، به ابتداي ليست وظايف تغيير مكان داده است. با نگاهی اجمالی به پیرامون خود، به اغتشاش بصری و فضاهای شهری بي‌كيفيت و بي‌هويت اذعان خواهيم داشت، بطوری که درحال حاضركيفيت محيط شهري موجود اكثرشهرهاي ايران، محصول عوامل زير است:  بي توجهي به همجواري‌ها در كالبدها ونماي ساختمان‌ها؛ واگرايي اهميت مكاني، بصري، عملكردي و  مخدوش شدن خوانايي؛ استانداردسازي و حذف هويت منطقه‌اي؛  فقدان مكاني براي فعاليت‌هاي اجتماعي.

خواسته بومیان سفین کیش؛ بهسازی و زیبا سازی

با این تفاسیر و مروری بر شمای کلی ضرورت زیبا سازی و بهسازی، حقیقت آن است که زیباسازی شهرها مقوله ای بسیار مهم، ضروری و کاربردی است که معمولا برای دستیابی به آن تلاشهای متنوعی صورت می گیرد، اما نتیجه به سختی به دست می آید.تلاش برای زیباسازی چهره شهر را می توان به دو موضوع عمده تقسیم کرد: پیراستن چهره شهر از عوامل ناهمگون و نازیبا وهمچنین ایجاد مناظر و نماهای زیبا و مفرح.

پیگیری هر کدام از این موارد احتیاج به بسترهای قانونی، برنامه های مدون و تعریف شده ای دارد و طبیعی است که برای دستیابی به نتیجه دلخواه، انجام مطالعات جامع و مبنایی زیباشناسی امری پیش نیاز خواهد بود.همچنین برای زیباسازی شهر می توان از طراحی مدل های بومی و همچنین استفاده از تجربیات دیگران در این زمینه بهره برد.البته همکاری مردم در زمینه زیباسازی شهر و پیراستن شهر از عوامل ناهمگون مانند نخاله های ساختمانی و... یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در این زمینه است.باید گفت زیبا سازی و بهسازی منطقه سفین کیش از محلات قدیمی جزیره نیز از ضروریاتی بود  که در واقع بعنوان  یکی از مطالبات بومیان مطرح بوده و سالها مغفول و بی توجه مانده بود اما اخیرا مورد توجه شرکت عمران ، آب و خدمات کیش قرار گرفته و تا کنون اقدامات موثری در این زمینه  صورت گرفته است اما نیازمند تداوم و تکمیل این روند تا حصول نتیجه و رضایت بومیانی است که سال های سال است در آن منطقه سکنی گزیده اند.

حل مشکلات محیطی، وضعیت معابر، زیرسازی و نوسازی کوچه های بخش های مختلف سفین، لکه گیری و ترمیم آسفالت در جهت افزایش آسایش و رفاه حال بومیان، نور پردازی و زیبا سازی منطقه، هماهنگی جهت تامین کامل روشنایی معابر، ایجاد فضای سبز، زیبا سازی نمای منازل مسکونی، بهسازی برخی بافت های فرسوده مسکونی و تجاری و... از جمله نیازهای این منطقه و مطالبه و درخواست بومیان است. از آنجا که منطقه سفین علاوه بر تردد اهالی؛ مقصد گردشگری و به عنوان بافت سنتی نیز قلمداد می شود و از مهمترین معابر جزیره کیش است که جنبه ای تجاری نیز به خود اختصاص داده، به همین منظور بر لزوم بهسازی و زیباسازی آن تاکید ویژه می شود.

حرکت در جهت تحقق این مطالبه بحق مردم بومی و محلی کیش در جهت زیباسازی و ساماندهی منطقه مسکونی بومیان و جلوه های بسیار زیبای آن در جهت تحقق اهداف گردشگری و بوم گردی کیش  گامی بسیار ارزشمند از سوی شرکت عمران ، آب و خدمات کیش است که در واقع نقشی مهم در زیباسازی و رونق کلیت  جزیره کیش خواهد داشت  . قطعا جزیره کیش در جهت دست یابی به توسعه جامع و کامل به این نوع اقدامات بیش از پیش نیاز خواهد داشت ، اقداماتی که با حضور مدیرانی آشنا و مسلط بر وضعیت منطقه  می تواند محقق شود و بسیاری از عقب ماندگی های سالهای گذشته کیش را جبران کند.ساماندهی و زیبا سازی منطقه بومی نشین  سفین کیش یکی از این نوع اقدامات هست که هم گامی است در جهت محرومیت زدایی و خدمت به مردم بومی منطقه  که در واقع صاحبان اصلی این شهر هستند و باید از منافع منطقه آزاد بودن کیش  با ارتقاء وضعیت زندگی و برخوردار شدن از امکانات و خدمات رفاهی مناسب بهره مند گردند  وهم  حرکتی است در راستای تقویت رونق گردشگری کیش .

چرا که قطعا بوم گردی امروزه یکی از حوزه های مهم و اصلی گردشگری است و می تواند در کنار دیگر امکانات تفریحی و گردشگری کیش ،  بازدید و گشت و گذار در بافت قدیمی و سنتی کیش نیز یکی از مقاصد مهم گردشگری جزیره باشد بویژه اینکه با وجود خانه بومیان کیش که روزانه مقصد گردشگری بسیاری از مسافران جزیره است زیبا سازی مناطق پیرامونی آن از ضروریات بود که خوشبختانه به همت سازمان منطقه آزاد کیش و شرکت عمران ، آب و خدمات کیش  در حال اجراست.ودر این راستا باید از نگاه خوب مسئولان و مدیران شرکت عمران ، آب و خدمات کیش در توجه به این موضوع مهم تجلیل کرد.تاریخ انتشار 4 آبان 1400