. بیهوده  نیست اگر بگوییم در میان مناطق آزاد، جزیره کیش به عنوان اولین منطقه آزاد کشور لطمات  فراوانی از انتصاب مدیران غیر بومی و بویژه مدیران پروازی در دولت‌های گذشته دیده است و مردم نیز همواره ناخرسندی خود را از بکارگیری اینگونه مدیران در  سازمان‌ها و ادارات منطقه آزاد کیش اعلام کرده اند. به نظر می‌رسد اصل شایسته گزینی از نیروهای بومی منطقه بدون نگاه به سلیقه‌های سیاسی افراد و نگاه صرف به کارآمدی و مردمی بودن مدل ایده آل برای انتخاب مدیران باشد که باید مدنظر دولت قرار بگیرد.

به گزارش اقتصاد کیش؛ توسعه، روندی مداوم و فرایندی پویا است. مهمترین مسئله در تعریف توسعه، نوع دید و نگرش آن به انسان است.درنظریات جدید توسعه، از قبیل توسعه انسانی، توسعه مشارکتی و ارتباطی، انسان به عنوان یک موجود متفکر که توانایی ایجاد تغییر در محیط زندگی و فعالیت خود دارد  را محور توسعه قلمداد می کند و در دنیای پیچیده و در حال تغییر امروز نوع مدیریت انسان ها نقش حیاتی و اساسی را ایفا می نماید و به همین دلیل همواره علوم مختلف به دنبال یافتن راه کاری برای تعیین بهترین مدیران و شاخص های آنها هستند و در این باره نظرات متفاوتی وجود دارد.

استفاده از مدیران بومی و یا غیر بومی نیز از بحث های اساسی این حوزه است. عده ای می گویند تنها مدیران بومی بواسطه آشنایی عمیق با منطقه می توانند مشکلات را به بهترین شکل حل کنند و روند توسعه را شتاب بخشند ، عده ای دیگر نیز می گویند اصل بر سر شایسته سالاری است و بومی و غیر بومی بودن مدیران در اولویت های بعدی انتخاب قرار می گیرد و آن چه در انتخاب و گزینش مدیران ملاک اصلی است و در دستورالعمل اجرایی ضوابط انتخاب، انتصاب و تغییر مدیران نیز به آن اشاره شده، شایسته سالاری و داشتن شرایط احراز است و برای پست های مدیریت حرفه ای، افراد باید از مسیر ارتقای شغلی عبور كنند و در واقع 3 معیار كلی وظایف، نقش ها و مهارت های مدیریتی متناسب با پست مورد تصدی در انتخاب افراد نقش دارد، طبیعی است كه انتخاب افراد بومی با توجه به احساس تعلق و شناخت بیشتر از حوزه ماموریت محاسن و مزایایی دارد اما به دلیل بعضی مشكلات و شرایط منطقه ای گاهی اوقات محدودیت هایی را هم در اجرا ایجاد می كند. آنچه در نتیجه این بحث بدان خواهیم رسید در واقع تلفیق این نظریات و استفاده از نیروهای بومی هستند که در گروه شایستگان قرار می گیرند که البته تعدادشان کم نیست.

تجربه انتصاب مدیران در ادوار مختلف نشان از آن دارد که مدیران بومی بواسطه آشنایی بالا نسبت به منابع،امکانات وشرایط؛  دلسوزبودن وداشتن دغدغه بالای خدمت؛  داشتن حس پاسخگویی بیشتر  نسبت به افکارعمومی؛ اختصاص زمان بیشتری به کارباتوجه به عرق ملی ومنطقه ای  و...  کارایی بالاتری را نسبت به مدیران دیگر و  بویژه مدیران پروازی داشته اند.

بر این اساس همواره بحث انتصاب مدیران و مسئولان عالی رتبه در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور نیز با چالش های بسیاری همراه بوده و موضوع اصلی آن حول محور بومی بودن و نبودن مدیران می چرخد ، این موضوع نیزهمواره با نگرانی و نقدهایی از سوی کارشناسان، نمایندگان مردم و فعالان اجتماعی روبرو بوده است .

در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی که موضوع بحث ما است در همه ادوار انتظار می‌رفت مسئولان وقت، فرصتی را مهیا می‌کردند تا حداقل حوزه هایی از مدیریت ها  به‌دست نیروهای توانمند بومی سپرده شود؛ اما متاسفانه در اکثر موارد این اتفاق نیفتاده  و این مدیران پروازی بودند که سکاندار امور شدند.

 انتخاب مدیران  بومی  کارآمد با توجه به احساس تعلق و شناخت بیشتر از حوزه مأموریت، محاسن و توفیقات بیشتری را برای منطقه به ارمغان می‌آورد، مدیرانی که بومی باشند، دیگر نیازمند زمان برای آشنایی با مشکلات و همین‌طور شناخت نقاط قوت و ظرفیت‌های موجود و بر زمین مانده جهت توسعه نیستند. از جمله مزایای بکارگیری مدیران و نیروهای بومی آشنایی با محیط، دلسوزی برای پیشرفت منطقه خود، نفوذ کلام و ارتباط گسترده تر با بدنه  جامعه و  برخوردار بودن از زمان بیشتر برای حضور در منطقه ودر  نهایت کارآیی و اثربخشی بیشتر در حوزه اجرا و عملکرد است. قطعا  همه مناطق آزاد کشور و بخصوص جزیره کیش از توانایی و قدرت این برخوردار خواهند بود که مسیر رشد و توسعه خود را با استفاده از توانایی های مدیران محلی  و بر اساس اهداف عالی کشور و در راستای منافع کلی کشورپرشتاب  پیش ببرند.

همانطور که پیش از این اشاره شد یکی از مواردی  که مورد توجه مدیران بالادستی  می باشد و استفاده از نیروهای غیر بومی را ترجیح می دهند بحث تخصص در حوزه مورد نظر است که باید گفت: امروزه  نیروهای متخصص و تحصیل‌کرده در مناطق آزاد کم نیستند؛ نیروهایی که هم از لحاظ علمی دارای مدارک عالیه و هم از لحاظ تجربه و توان اجرایی، امتحان خود را پس داده‌اند.

از سوی دیگر مردم مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور همانند  شهرهای دیگر در سرزمین اصلی علاقه‌مندند برای حل مشکلات و ارائه درخواست خود به کسی هستند  که او را بشناسند و بهتر و آسانتر بتوانند با او ارتباط برقرار کنند و وقتی از مشکل مثلاً حل نشده‌ای در فلان منطقه صحبت می‌کنند، مخاطب‌شان،  اشرافیت کامل و شناخت کافی از مسائل و مشکلات منطقه داشته باشد، نه این‌که مدت‌ها صبر کنند تا یک واسطه بخواهد مجددا آن را تشریح کند ! و یا مدیر از لحاظ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و... با محیط شهری آشنا شود و بعد از آن به مشکلات رسیدگی کنند.

تجربه بکارگیری مدیران غیر بومی نشان می دهد از زمان انتصاب تا آشنایی و اشراف به منطقه حداقل یک سال زمان لازم است تا کارایی مطلوب در فرد مورد نظر دیده شود.امروز زمان آن‌قدر برای خدمت به مردم کم و اندک است که دیگر نباید با انتخاب‌های غیراصولی، زمان را برای خدمت بیشتر به مردم و پیشرفت جامعه به هدر داد و  یکسال فرصت کمی نیست که به این شکل بخواهد به هدر برود.

اینک فرصت آزمون و خطا نیست و انتظار می‌رود رئیس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد در انتخاب مدیران مناطق آزاد و بخصوص جزیره کیش استفاده  از افراد  کارآمد بومی  و آشنا به ظرفیت‌ها و امکانات این منطقه را در اولویت قرار دهند .

به نظر می‌رسد اصل شایسته گزینی از نیروهای بومی منطقه بدون نگاه به سلیقه‌های سیاسی افراد و نگاه صرف به کارآمدی و مردمی بودن مدل ایده آل برای انتخاب مدیران باشد که باید مدنظر دولت سیزدهم قرار بگیرد.

به یقین می‌توان گفت افراد توانمند و با دانش با سوابق درخشان در زمینه مختلف  در منطقه وجود دارد که متأسفانه فرصت خدمت به هر دلیلی پیدا نکرده اند و گمنام مانده اند. لذا انتخاب مدیران از جاهای دیگر در حالی که منطقه خود از افراد تحصیلکرده ، توانمند و کارآمد برخوردار است  ، جفا در حق مردم منطقه است.

از جمله عمده انتقادات به مدیران غیربومی را می توان در احتمال پروازی بودن،عدم شناخت ازحوزه ماموریت خود ، باندبازی وخویشاوندسالاری به علت عدم شناخت ازنیروهای شایسته بومی، گرایش به قدرتهای تاثیرگذار برای پرکردن خلا حامیان قدرتمنددر منطقه ، ریسک گریزی به دلیل زودگذربودن زمان مدیریت، انتخابهای عاطفی واحساسی بجای گزینش تخصصی، علاقمندبودن به کارهای سطحی و زودبازده وعدم رغبت به کارهای زیربنایی، مرکزمحوربودن وتابع محض فرامین بالادست، عدم توجه به شایسته سالاری خلاصه کرد.

امید است در این سری از دور جدید تغییر و تحولات مدیریتی و انتصابات جدید شاهد سرازیر  شدن مجدد مدیران جدیدو نا آشنا  به مناطق آزاد  نباشیم  مدیرانی که ممکن است نه تخصص داشته باشند و نه آشنا به امور و حوزه فعالیت در مناطق آزاد باشند !  و مدتها طول بکشد تا اصولا با شیوه های کار در مناطق آزاد آشنا شوند،امکانات زیادی از مناطق آزاد را در اختیار خود قرار دهند و فقط دلخوش به  بهره مندی از مزایای آن نسبت به کار در سرزمین اصلی باشند، بدون توجه به اینکه امروز مناطق آزاد برای پیشرفت و جبران عقب ماندگی های خود نیاز به مدیرانی دلسوز و جهادی دارد وخوشبختانه  از این دست مدیران اکنون در خود مناطق آزاد و بویژه جزیره کیش کم نیستند.

 ملاحظات سیاسی بعضا موجب می گردد که مدیران  بالادست، دست به انتخاب مدیران غیربومی بزنند با وجود اینکه نیروهای بومی توانمندتری در منطقه  وجوددارد. مسلم  است که برخی ملاحظات سیاسی نباید بهانه ای  باشد برای گسیل اتوبوسی مدیران غیربومی وبعضا نالایق  به منطقه که عمده اهداف  بخشی از آنها ممکن است  سفرمدیریتی وکسب تجربه باشد .

امید است این بار چنین نباشد! و آنطور که انتظار می رود استفاده از ظرفیت بهره گیری از  مدیران شایسته و کار آمد بومی و ساکن در منطقه  اولویت مدیران ارشد دکتر رئیسی باشد .تاریخ انتشار 3 آبان 1400